Kanserin 10 temel özelliğinden biri de gen yapısındaki bozukluklardır. Kanser hücreleri hızlı çoğalmak ve başka dokulara yayılmak için büyümelerini engelleyen tümör baskılayıcı genleri sustururlar. Ancak bu durumu gerçekleştirirken tümör baskılayıcı genin çevresindeki genler de etkisizleşir. Bu duruma Collateral lethality adı verilir. Yapılan son araştırmalarda "collateral lethality"nin kanser tedavisinde etkili bir strateji olabileceğini göstermiştir. Bu terime dilimizde karşılık bulmaya çalışırsak "ikincil / yan / çok taraflı öldürücülük" gibi terimler karşımıza çıkmaktadır.
Tümör baskılayıcı genler, kanser oluşumlarına karşı en önemli koruyuculardır. Hasara uğramaları halinde hücre kanserleşmeye baslar. İnsan kanserlerinin çoğunda tümör baskılayıcı genlerin mutasyona uğradığı tespit edilmiştir. Kanser hücreleri yapılarındaki tümör baskılayıcı genleri sustururken çevresindeki genleri de susturdukları belirlenmişti. Aşağıdaki şemada kanserde collateral lethality mekanizması gösterilmektedir.
Şekil Açıklaması: Normal hücrelerde iki farklı yolak da aynı biyokimyasal olayı gerçekleştirmektedir. Bir yolağın inaktif edilmesi biyokimyasal olay gerçekleşmesini engellemez. Ancak kanser hücrelerinde aynı biyokimyasal yolağı kontrol eden genlerden biri susturulduğu için kanser hücresi diğer gene bağımlı olmaktadır. Bu da etkili bir ilaç hedefini bize sunmaktadır. Bu genin ya da bu genin kodladığı enzimin aktivitesinin engellemesi ile kanser hücresinin büyümesi engellenebilir.
Nature’da yayınlanan çalışmada özellikle pankreas kanserinde collateral lethalitynin etkili bir tedavi stratejisi olabileceği belirtilmiştir. Çalışmada pankreas kanserindeki collateral lethality incelenmiştir. Pankreas kanserlerinin 3’te 1’inde mutasyonlu halde bulunan SMAD4 genine komsu olan genlerin aktivitesine bakılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre:
SMAD4 genine komsu olan ME2 genin de susturulduğu gözlenmiştir. ME2 geni kanser hücresinin enerji üretimi için gerekli enzimlerin üretilmesini sağlayan gendir. Kanser hücresi buna çözüm bularak ME3 genini aktif halde tutmaktadır. O halde ME3 genini hedef alan tedaviler kanser hücresinin yok edilmesini sağlayabilir.
Peki Bu Çalışma Klinik Acıdan Ne İfade Ediyor?
- Kanserde yeni bir tedavi stratejisi belirlenmiş oldu. Her bir kanser türünde colleteral lethality mekanizması belirlenip, yeni ilaç hedefleri keşfedilebilir.
- Bu çalışmayla birlikte genlerin kanserin etkili tedavi edilmesindeki önemi bir kez daha anlaşılmış oldu.
