Ödem nedir?
Ödem, vücut dokularında aşırı sıvının birikmesiyle oluşan şişliktir. Damarlar içindeki sıvının dokuların arasına fazla sızması ve birikmesiyle oluşur. Ödemin nedenleri arasında bazı kemoterapi türleri, bazı kanserler veya kanser ile ilgili olmayan kalp ve böbrek yetmezliği gibi rahatsızlıklar vardır. Ödem çoğunlukla kanser ve kanser tedavisi “dışı” nedenlerle görülür.
Ödem belirtileri nelerdir?
- Ayaklar, ayak bilekleri ve bacakların şişmesi
- Eller ve kollarda şişme
- Yüzde veya karında şişlik
- Kabarık, parlak veya baskı sonra hafif çökmüş cilt
- Dispne (nefes darlığı), öksürük veya düzensiz kalp atışı
Bir şişlik fark ederseniz sağlık ekibinize söyleyin. Doktorunuz veya hemşireniz, belirtilerinizin sebebini belirler, atılması gereken adımlar konusunda size öneride bulunur ve ilaç yazar.
Ödem ile ilgili bazı problemler ciddidir. Nefes darlığı, farklı veya düzenli olmayan bir kalp atışı hissettiğinizde, daha da kötüye giden veya kollarınız ya da bacaklarınızdan yukarı doğru çıkan ani şişlikler olduğunda, çabuk kilo alırsınız, hiç idrara çıkamaz ya da sadece çok az idrar yaparsanız en kısa sürede doktorunuza veya hemşirenize ulaşın.
Ödem çeşitleri nelerdir?
- Periferik ödem: en sık görülen ödem çeşitidir. Genelde her iki bacakta şişlik şeklinde bulgu verir. Bacak üzerine (ayak üstü veya ayak bileğine değil) parmakla basıldığında çökme olur. Aşağıda, tipik bir periferal ödem fotoğrafı görülebilir
- Pulmoner ödem: akciğer ödemi. Akciğerlerdeki fazla sıvının neden olduğu bir durumdur. Bu sıvı, akciğerlerdeki çok sayıda hava kesesinde toplanarak nefes almayı zorlaştırır. Çoğu durumda, kalp sorunları pulmoner ödeme neden olur. Ancak akciğer ödemi, pnömoni ve diğer bazı hastalıklara bağlı da gelişebilir.
- Serebral ödem: beyin ödemi. İnflamatuar bir reaksiyonun sonucu olarak gelişen, yaşamı tehdit eden bir durumdur. Sıklıkla, bu beyin travması, beyin damar tıkanıklığı, kanama, apse, tümör, alerji, sepsis, hipoksi ve diğer toksik veya metabolik faktörlerin sonucudur.
- Anjioödem: bölgesel olarak derinin veya üst hava ve gastrointestinal yolun geçici ödemidir. Ödem parmakla basıldığında çukurlaşmaz. Renk değişikliği yoktur, fakat hafif kızarıklık olabilir. Vücudun herhangi bir yerinde görülebilir. Ancak daha çok derinin esnek olduğu, yüz ve genital bölge olur. Solunum yolunu tutarsa ciddi nefes darlığına sebep olabilir.
Beyinde ödem nedir?
Beyin ödemi, tıbbi adı ile serebral ödem, sıvının beynin etrafında biriktiği ve kafa içi basınç olarak bilinen basınçta bir artışa neden olduğu zamandır.
Şişme veya iltihaplanma, vücudun yaralanmaya karşı doğal tepkisinin bir parçasıdır. Beynin kendi tümörleri veya metastatik beyin tümörleri de önemli beyin ödemi sebeplerinden biridir.
Beyin tümörlerine bağlı ödem olduğunda, tedavisinde ilk olarak kortizon ve mannitol, daha sonra tümörün cerrahi olarak çıkarılması veya radyoterapi akla gelir.
Periferik ödemi önleme veya azaltma yolları nelerdir?
Ödemle ilgili şişliği önlemek veya azaltmak için yapabilecekleriniz şunlardır:
- Rahatlayın. Çok dar olmayan giysiler ve ayakkabılar giyin. Oturduğunuzda veya uzandığında, ayaklarınızı bir tabure veya yastık ile yukarıda tutun. Bacak bacak üstüne atmamaya çalışın. Şişliğiniz şiddetli ise kan dolaşımına yardımcı özel çoraplar veya eldivenlerin kullanımıyla ilgili sağlık ekibinize danışın.
- Egzersiz yapmak ve vücudunuzu hareket ettirmek ödeminizin hafiflemesine yardımcı olabilir. Doktorunuz dolaşımı iyileştirmek için yürüyüş dahil, size özel egzersizler tavsiye edebilir. Ancak, bunları bir seferde uzun süre yaparak yüklenmemeniz gerekir.
- Beslenmenizde tuzu (sodyum) sınırlandırmalısınız. Cips, pastırma, şarküteri, konserve, turşu ve hazır çorba gibi çok tuz içeren hazır gıdalardan kaçının. Sodyum miktarı için gıda etiketlerini kontrol edin. Yemeğinize tuz veya soya gibi tuzlu soslar eklemeyin.
- Himalaya veya başka kaya tuzları sodyum barındırmaz şeklinde “pazarlanmaktadır”; bu söylem doğru değildir. Sodyum barındırmayan bir tuz yoktur; tuzlar sodyum içerikleri bakımından birbirlerine yakındır.
- İlacınızı ihmal etmeyin. Doktorunuz diüretik adında idrar söktürücü özellikli bir ilaç verebilir, aynen belirtildiği şekilde alın. İlaç, vücudunuzdaki fazla sıvı ve tuzu uzaklaştırmaya yardımcı olacaktır.
Ödem hakkında sağlık ekibinizle konuşun
Hastane ziyaretinize sormak istediğiniz soruları yazarak hazırlanın. Bu soruları listenize şunları ekleyebilirsiniz:
- İlaçlarım ya da tedavilerim ödemi ilerletir mi?
- Ödemi önlemek için neler yapabilirim?
- Ne tür belirti olursa size bahsetmeliyim?
- Şişliği fark edersem daha iyi hissetmek için ne yapabilirim?
- Kaçınılması gereken yiyecekler, içecekler veya aktiviteler var mı?
İLGİLİ KONULAR
- Ödem oluşmasında da rolü olduğu düşünülen yeni organ: İnterstisyum
- Meme kanserinde omuz kısıtlılığı, lenf ödem ve cinsel rehabilitasyon desteği
