Ölçmediğiniz şeyi yönetemezsiniz - sağlık kayıtlarının şaşırtan tarihi!

Hekimlerin eskiden hasta dosyalarına, şimdi ise bilgisayarlara sürekli notlar aldığını hepimiz biliriz. Bir kişinin tıbbi bilgilerini içeren hasta dosyaları o kadar değerlidir ki, bu dosyalar için özel arşiv odaları yapılır ve dosyaların kaybolmaması için hastane dışına çıkarılmasına izin verilmez. Herşeyin dijitalleştiği günümüzde ise hasta dosyalarından oluşan tıbbi kayıtlar da bilgisayarlara taşındı ve elektronik sağlık kayıtları oluştu. Peki, sağlık kayıtçılığı ilk ne zaman başlamıştı?

Tıp kitapları ve hastalıkların nasıl tedavi edilmesine dair yazılı kayıtlar oldukça eskidir, fakat her bir hastanın şikayetinin, şikayetinin öyküsünün, muayene bulgularının ve uygulanan tedavilerin kayıt edildiği günümüz hastaya özgü dosyalama sisteminin tarihi 1600’lerden daha eskiye gitmez. İşin daha enteresanı, bu tür hasta kayıtlarını en iyi tutanlar astrolog hekimlerdi.

Hipokrat, “Astroloji bilmeyen bir doktorun kendisine doktor demeye hakkı yoktur” diyerek o dönemde astroloji ile hekimlik arasındaki ilişkiye değinmiştir.

İki İngiliz astrolog hekim Simon Forman ve Richard Napier’in tıbbi kayıtları, muhtemelen 1700’den önce yazılmış en kapsamlı tıbbi kayıtlar olarak tarihe geçmektedir. Astroloji ile ilgilenenler tahminlerde bulunmak için çeşitli kayıtlar tutarlar ve bunların üzerinde hesaplamalar yaparlar ve bunu 15.yy’dan beri de sürdürmektedirler. A.L. Rowse 1974 yılında, Forman’ın kayıtlarının sadece birer astroloji kayıtları değil de tıbbi kayıtlar olarak da nitelendirmiştir.

Cambridge Üniversitesinde, The Casebooks Projects olarak bilinen araştırma ile astrolog Simon Forman ve Richard Napier’in tıbbi kayıtları incelenmektedir. Araştırma tamamlandığında yaklaşık 80 bin vaka ve resim içermesi öngörülüyor.

Tıbbi hekimler astrologlardan daha sonra hasta kaydı tutmaya başladılar ve ilk tutulan tıbbi kayıtlarda hastaların isimleri ve onların tedavileri ile reçetelerine ödedikleri ücretler yazmaktaydı. Kanıta dayalı tıp ve diğer pozitif bilimler olgunlaşmadan önce, astrologların dışındaki hekimler, her bir hastaya dair yazılı kayıtlar alma ihtiyacı duymamıştır. Onlar, hastanın görünümüne, nabzına veya idrarına bakıp ve anlık tedaviler uyguluyorlardı.

Ortaçağ Avrupası'na baktığımız zaman ise 14. ve 15. yüzyıllarda Yunanlı hekimlerin hastalarına bazı tedavi ve diyet önerilerine dair kayıtlar bulunmaktadır. Bununla birlikte hekimler özellikle cerrahlar, tecrübelerini aktarmak için çeşitli gözlem kayıtları tutmaya başladılar. Bunlara aynı zamanda hekimlerin ilk yayınları diyebiliriz.

Modern sağlık kayıtçılığına geçiş

Forman ve Napier’in kayıtları birçok modern hekime ilham vermiş ve yol gösterici olmuştur. İlk modern hekimlerden olan ve ünlü kraliyet hekimi de olarak bilinen İngiliz Theodore de Mayerne’in yaklaşık 1000 hastasının oluşturduğu 3000 bin sayfaya yakın kaydı bulunmaktadır. Kayıtlarında; isim, tarih, hastanın şikayeti ve teşhis, tedavi ve ödemelerinin olduğu bir liste bulunmaktadır. Forman ve Napier’i örnek aldığı nokta ise kayıtların münferit sayfalarda veya yapraklarda değil de daha düzenli bir şekilde kitapçık tarzında hazırlamaları oldu.

Tarihi açıdan dikkate değer ve takdir edilesi kayıtlar olsa da günümüz sağlık kayıtları tamamen elektronik ortama taşınmaya çalışılmakta ve bireylerin sadece hastalığına ait verileri değil, sağlığına, hatta doğumdan itibaren tüm yaşamına ait verileri içermektedir. Akıllı bileklikler, saatler, eşyaların interneti (things of internet) gibi teknolojiler ile yaşam boyu elektronik sağlık kaydı hedefine her geçen gün daha çok yaklaşıldığını görmekteyiz.

Aşağıda, astrolog hekimler Forman ve Napier’in nasıl tıbbi kayıt tuttuğuna dair hazırlanmış sempatik bir videoyu ulaşabilirsiniz.