2020 Türkiye Kanser İstatistikleri'ne göre, yıllık 8.392 yeni vaka ile pankreas kanseri en sık görülen 8. kanser türü idi. Bununla birlikte yıllık 8.214 yaşam kaybı ile bu bağlamda 3. sıradadır. Bu veriden de anlaşılacağı üzere pankreas kanserleri, çoğunlukla ileri evrede teşhis ediliyor ve etkili tedavi seçeneklerinin kısıtlı olduğu bir kanser türü olmaya devam ediyor. Bu nedenlerle pankreas kanserinin erken tanısı önemli bir onkolojik gündemdir, fakat pankreas kanserinin erken tanısı için onaylanmış bir tarama yöntemi henüz kabul edilmemiştir.

Yeni bir çalışmada Birleşik Krallık araştırmacıları, daha önceki görüntüleme taramalarında gözden kaçan pankreas kanseri bulgularının "kaçan büyük bir fırsat penceresini" temsil ettiğini söylüyor.

Birleşik Avrupa Gastroenteroloji (UEG) Haftası 2022'de sunulan bu çalışmada araştırmacılar, BT (bilgisayarlı tomografi) ve MR (manyetik rezonans) taramalarında kaçırılan pankreas kanseri tanılarının sıklığını ve temel nedenlerini belirlemek için yola çıktı.

Ekip, 600 pankreas kanseri vakası üzerinde çalıştı. Bu hastaların 46'sı (%7,7) görüntüleme sonrası pankreas kanseri olarak sınıflandırıldı – ki bunlar tanıdan 3-18 ay önce yapılan görüntülemede tespit edilmeyen vakalardı.

Ayrıca görüntülemede kaçan pankreas kanseri hastalarında gerçekleştirilen 46 BT taramasını ve 4 MR taramasını da gözden geçirdiler.

Gözden Kaçanların 3'te 1'i Fark Edilebilirdi

Birleşik Krallık, Birmingham Üniversitesi'nde gastroenteroloji araştırma görevlisi olan ilk yazar Nosheen Umar, "ayrıntılı analiz görüntülemede kaçan pankreas kanseri vakalarının %36'sının potansiyel olarak önlenebilir olduğunu gösterdi" dedi.

Görüntülemede kaçan pankreas kanseri hastalarının %10'unda, genişlemiş safra veya pankreas kanalları gibi pankreas kanseri ile ilişkili görüntüleme bulguları bu şekilde tanınmadı ve daha fazla araştırılmadı. Taramaların %26'sında kitle lezyonu belirtileri radyolog tarafından algılanmadı.

Pankreas kanserleri sadece erken evrede ameliyat edilebilir ve pankreas kanserini bu evrede yakalamak için zaman penceresi oldukça dardır. Bu nedenle pankreas kanserini erken dönemde yakalayabilecek görüntülerin dikkatli değerlendirilmesi daha büyük önem taşımaktadır.

Kaçırılan Görüntüleme Bulgularının Detayları

Bu çalışmanın amacının, pankreas kanserinin gözden kaçan görüntüleme bulguları için en makul açıklamaları yapmak olduğunu anlatan Nosheen Umar, hastalara en iyi hayatta kalma şansını sunmak için erken teşhisin hayati derecede önemli olduğunu da sözlerine ekledi.

Çalışma için analiz edilen vakalar, iki Ulusal Sağlık Hizmeti sağlayıcısında 2016 ve 2021 yılları arasında pankreas kanseri teşhisi konan yetişkinlerin elektronik tıbbi kayıtlarından belirlendi. Görüntülemede kaçan pankreas kanserlerini kategorize etmek ve kaçırılan tanıların olası nedenlerini değerlendirmek için bir algoritma geliştirildi.

Görüntülemede kaçan pankreas kanseri (GKPK) vakaları türe göre kategorize edildi:

  • Tip 1: GKPK ile aynı pankreas segmentinde bildirilen önceki görüntülemede bölgesel lezyon (vakaların %0'ı)

  • Tip 2: Önceki görüntülemede bildirilen pankreas kanseri ile ilişkilendirilebilecek görüntüleme değişiklikleri (vakaların %20'si)

  • Tip 3: GKPK ile aynı pankreas segmentinde önceki görüntülemede bildirilen pankreas kanseri ile ilişkilendirilebilecek hiçbir lezyon veya görüntüleme değişikliği yok, ancak GKPK tanısından sonra incelemede lezyon veya görüntüleme değişiklikleri not edildi (vakaların %26'sı)

  • Tip 4: GKPK ile aynı pankreas segmentinde önceki görüntülemede bildirilen pankreas kanseri ile ilişkilendirilebilecek lezyon veya görüntüleme değişikliği yok ve GKPK tanısından sonra incelemede lezyon veya görüntüleme değişikliği yok (vakaların %54'ü)

Bu çalışma, daha önceki görüntülemelerde pankreas kanserinin gözden kaçmasının yaygın nedenleri konusunda farkındalığı artırabilir. Çalışma, bu konuyla ilgili gelecekteki çalışmaları standartlaştırmaya ve kaliteyi iyileştirme çabalarına rehberlik etmeye yardımcı olarak pankreas kanserinin erken teşhisi olasılığını ve hastanın hayatta kalma şansını artırabilir.