Temmuz 2020'de Science Advances adlı dergide yayımlanan araştırmaya göre, uzun bir yaşam sürmenin sırlarından biri çözülüyor. Bilim insanlarına göre keşfedilen yeni bir enzim, yaşam süresi uzun olan kişilerde kilit rol oynuyor. Gelin birlikte daha detaylı inceleyelim.
Uzun ömür beklentisinin sırrı ayrıntılarda gizli
Kromozomların uçlarında telomer adı verilen özel diziler bulunmaktadır. Bu diziler kişinin DNA’sını kırılmalara karşı korumakta ve hücre çoğalması sırasında önemli düzenleyici rolleri üstlenmektedir. Her hücre bölünmesinde kısalan telomer uçları yaşlanmayı da beraberinde getirir. Yeni yapılan araştırmada bilim insanları, bu durumu değiştirmenin mümkün olduğunu ortaya koyuyor.
Kore İleri Bilim ve Teknoloji Enstitüsü'nden araştırmacıların yaptığı bir araştırma, uzun ömürle bağlantılı hücresel enerji yoluna yeni bakış açısı kazandırdı. İnsan hücrelerinde ve yuvarlak solucanlarda yapılan araştırma, bu yolu aktive ederek yaşam süresini uzatabilecek yaşlanma karşıtı yaklaşımlardan / ilaç adaylarından beklentiyi artırdı.
AMPK (adenozin monofosfat ile aktive olan protein kinaz), hücre metabolizmasında önemli bir rolü olan, kalp sağlığını iyileştirmekten yaşam süresini uzatmaya kadar geniş yelpazede etkinlik gösteren bir proteindir. Egzersiz sırasında veya kalori kısıtlaması dönemlerinde sıklıkla görüldüğü gibi, düşük hücresel enerji seviyelerine yanıt olarak aktive edilir. Yapılan hayvan çalışmalarında AMPK'yi etkinleştirmenin yaşam süresinde kayda değer artışa yol açtığı görülüyordu.
Araştırmada hücresel enerji süreçlerini düzenlemek için AMPK ile birlikte çalışan VRK-1 adlı bir enzim keşfedildi. Yuvarlak solucanlarda VRK-1 aktivitesini artırmanın, AMPK aktivitesini uyardığı ve organizmanın ömrünü uzattığı görüldü. Enzim etkinliği baskılandığında ise ise tam tersi bir etki yarattığı gözlenmektedir.
Solucanlarla yapılan deneylerde, hücreler VRK-1 proteinini üretmek üzere ilgili genler aktifleştirildi. Çalışmalar sonucunda, solucanların hücresel enerji kullanımında rol alan proteinler tamir edildiğinde yaşam süresinde bir artış olduğu gözlendi; kontrol grubu solucanları ortalama 16,9 gün yaşarken; yüksek VRK-1 aktivitesine sahip deney solucanları ilk deney grubunda ortalama 20,8 gün, ikinci deney grubunda ise ortalama 23,7 gün yaşadı.
Çalışmalarına hücresel testler yaparak devam eden ekip, benzer VRK-1/AMPK mekanizmasının insan hücrelerinde de işlediğini doğruladı. Bu keşif temel alınarak, araştırmacılar VRK-1’in aktivitesini değiştiren ilaçlar kullanılarak yaşam süresinin uzatılabileceğini ileri sürüyor. Bununla birlikte aktif / hareketli ve obez olmayan insanların neden daha uzun yaşadıklarına da mekanistik bir açıklama getirmektedir VRK-1/AMPK ilişkisi (bakınız Mavi Bölge insanları).
Ancak VRK-1'in AMPK'yi nasıl aktif hala getirdiğini daha iyi anlamak için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. AMPK'nin hücresel enerjiyi nasıl kontrol ettiğine dair mekanizmaların belirlenmesi gerekmektedir.
Bu çalışma, yuvarlak solucanlar ve birkaç insan hücresi üzerinde yapılan küçük bir deneydir. VRK-1'in AMPK ile uzun ömrü tetikleyebileceğini kanıtlamak için fareler gibi diğer memelilerde de denenmesi gerekir. Bu çalışma ileride yapılacak daha kapsamlı çalışmalar için ilham verici görünmektedir.
