Zakkum bitkisi kanser tedavisinde kullanılabilir mi?

Zakkum bitkisi kanser tedavisinde kullanılabilir mi?

Zakkumun diğer isimleri

  • Adelfa - Karavira
  • Oleandrin (İngilizce karşılığı)
  • Anvirzel (piyasa adı)
  • Nerium oleander (bilimsel ismi)

Zakkum nedir? Tıbbi etkileri nelerdir?

Zakkum, Kuzey Afrika, Doğu Akdeniz Havzası ve Güneydoğu Asya'da bulunan bir çalı bitkisidir. Geleneksel tıpta hemoroid, mide ülseri ve cüzzam tedavisinde denenmiştir. Zakkum yaprağında bulunan maddeler, yaygın kullanılan bir kalp ilacı olan digoksine benzer kimyasal özellik gösterir ve kullanımı digoksin zehirlenmesi riski taşır. Digoksin, kalp yetmezliği ve bazı kalp ritim bozukluklarının tedavisi için yaklaşık 200 yıldır kullanılan kardiyak glikozit sınıfı bir ilaçtır ve digoksinin elde edilme kaynaklarından biri de zakkumdur.

Bununla birlikte zakkumun asıl merak edilen ve araştırılan yönü kanser tedavisinde etkili olup olmadığıdır. Yapılan pek çok çalışmada, farklı kanser hücre dizilerinde programlı hücre ölümü apoptozu tetiklediğinin görülmesi sebebiyle zakkumun tümör küçültücü (antikanser) etkileri araştırılmıştır.

Kanser tedavisinde kullanım onayı olmayan, zakkumdan elde edilen Anvirzel adlı alternatif tıp ürünü, laboratuvar çalışmalarında, belirli kanser hücreleri dizisi üzerinde öldürücü ve büyüme engelleyici bir etki göstermiştir. Ayrıca prostat kanseri hücrelerinin radyoterapiye duyarlılığını da artırdığı görülmüştür. Ancak, insan bedeninde aynı etkiyi gösterdiğini söylemek henüz mümkün değildir. Zakkum, aynı zamanda kalp hastalıkları, AIDS ve hepatit tedavilerinde denenmiştir.

Zakkum bitkisini kanser tıbbı ve ülkemiz içinse ayrı bir önemi daha bulunmaktadır: 1973 yılında Genel Cerrah Dr. Ziya Özel, zakkumun kanseri tedavi edebildiğini ileri sürmüştü. Bu açıklama büyük sansasyon yaratmış ve çok sayıda hasta şifa umuduyla zakkum kullanmıştı. Zakkumun kalp üzerine etkileri olduğunu yukarıda paylaşmıştık, bu nedenle zarar gören hastalar da oldu. Bu gelişme üzerine Dr. Ziya Özel yurt dışında araştırma kurumları aramaya başladı. Birçok ülke ve ilaç firması ile görüştü, zakkum özütünün bağışıklık sistemini üzerinden kanser tedavisinde işe yaradığını göstermeye çalıştı. 20 yıla yakın bir çaba sonucu zakkum özütü 1992’de ABD’de Anvirzel müseccel markası ile piyasaya çıktı, fakat bir kanser ilacı olarak değil, bağışıklık sistemi düzenleyici (immünomodülatör) bir takviye olarak. Zakkum ekstreli bu alternatif ürün, aradan geçen onlarca yıla ve çok sayıda bilimsel çalışmaya rağmen, kanser tedavisinde etkinlik gösterememiş ve onay alamamıştır. Kanserde zakkuma dair elimizdeki en somut veri 2006 yılında faz-1 sonuçları açıklanan fakat devamı gelmeyen bir klinik çalışmadır.

Zakkum hangi hastalıkların tedavisinde denenmektedir?

Kanser tedavisinde zakkum

Laboratuvar çalışmalarında kanser hücre dizilerinde zakkum, bazı kanser karşıtı aktiviteler göstermektedir, fakat ileri klinik çalışmalarla bu doğrulanamamıştır.

Tedavi ettiği iddia edilen şu hastalıklara karşı bilimsel bir kanıt yoktur:

  • Kalp yetmezliği
  • Hepatit C
  • AIDS

Zakkum kullanımı ile ilgili önemli uyarılar

  1. Anvirzel’in özünün elde edildiği işlenmemiş bitki, yani zakkum, son derece toksiktir. Sadece bir zakkum yaprağı tüketiminin dahi yaşam kaybına neden olabildiğini bildiren çalışmalar vardır. 
  2. Zakkum kullanımı digoksin zehirlenmesi benzeri etkiler yapar: tüketiminden birkaç saat sonra ortaya çıkan kusma, karın ağrısı, ciltte maviye dönük renk değişikliği, düşük kan basıncı, düşük vücut ısısı, baş dönmesi, solunum felci ve ölüme sebep olabilir.

Aşağıdaki durumlarda kesinlikle kullanmayın

  • Kalp ilacı digoksin kullanıyorsanız: Anvirzel, kardiyak glikozitleri içermektedir ve bu digoksinde bulunan aktif kimyasal ile aynı maddedir. Birlikte alınması digoksin zehirlenmesine yol açar.
  • P-glikoprotein yapıda ilaçlar kullanıyorsanız: Zakkum yaprağı özü bu ilaçların kan seviyesini artırır.
  • Kandaki kalsiyum seviyeniz yüksek ise
  • Kandaki potasyum seviyeniz düşük ise 
  • Kalp ritminiz normalden çok daha düşük ise 
  • Kalp ritminiz normalden çok daha hızlı ise 
  • Kalp yetmezliğiniz var ise.

Zakkum kullanımı nedeni ile zarar gören ve tıp literatürüne geçen olgular

  • Zakkum yapraklarının tüketimi diyabetli yetişkin bir erkek hastada yaşam kaybı ile sonuçlandı. Kanda yüksek miktarda zakkum bileşikleri bulundu. 
  • Metastatik diz sinovyal sarkom tanılı 43 yaşındaki hastanın 2 ay boyunca günlük kas içine zakkum özütünü enjeksiyon yapması sonucu yaşamını kaybettiği düşünülüyor. Bu kişide mide bulantısı, kusma, şiddetli karın ağrısı ve şişkinlik ile karaciğer enzimlerinde kademeli düşüş sonrası kalp durması gerçekleştiği bildirilmiştir.

Sonuç olarak

Zakkum bazı kanser hücrelerinin büyümesini engelleyebilir, fakat henüz bir kanser tedavisi olarak gösterilemez ve Anvirzel, ne ABD’de FDA tarafından ne de uluslararası başka bir tıbbi otoritece onaylanmış bir kanser ilacı değildir. Bu nedenle faz-2 ve faz-3 klinik çalışma sonuçlarını görmeden, zakkum kanser tedavisinde etkilidir denemez. Bununla birlikte bu yazıyı hazırlarken tekrar detaylı bir şekilde araştırdık ve zakkumun veya Anvirzel'in kanser tedavisinde denendiği dünya genelinde herhangi bir klinik çalışmaya rastlamadık. Bu da demek oluyor ki, zakkumun kanser tedavisinde işe yaramayacağı bilimsel çevrelerce kabul edilmiş durumda. Ayrıca şifa amacı ile zakkum kullanımı, yaşam kaybına varan ciddi sonuçlar doğurabilir.

1. Lin Y, Ho DH, Newman RA.

Human tumor cell sensitivity to oleandrin is dependent on relative expression of Na+, K+ -ATPase subunitst.

Journal of experimental therapeutics & oncology. 2010

2. Mekhail T, Kaur H, Ganapathi R.

Phase 1 trial of Anvirzel in patients with refractory solid tumors.

Invest New Drugs. 2006 Sep.

3. Pathak S, Multani AS, Narayan S, et al.

Anvirzel, an extract of Nerium oleander, induces cell death in human but not murine cancer cells.

Anti-cancer drugs. Jul 2000

4. Nasu S, Milas L, Kawabe S, et al.

Enhancement of radiotherapy by oleandrin is a caspase-3 dependent process.

Cancer letters. Nov 28 2002

5. Wasfi IA, Zorob O, Al katheeri NA, et al.

A fatal case of oleandrin poisoning. Forensic science international.

Aug 6 2008

6. Altan E, Bitik B, Kalpakci Y, et al.

Probable hepatotoxicity related to Nerium oleander extract in a patient with metastatic synovial sarcoma of the knee.

Journal of alternative and complementary medicine. Feb 2009

7. Papi L, Luciani AB, Forni D, Giusiani M.

Unexpected double lethal oleander poisoning.

Am J Forensic Med Pathol. 2012 Mar

8. https://clinicaltrials.gov/ct2/results?cond=oleander

Sağlık ve Mutlulukla Kalın...

Sayfada yer alan yazılar sadece bilgilendirme amaçlıdır, tanı ve tedavi için mutlaka doktorunuza başvurunuz.

Kanser tanısına sahip bir hasta için online muayene randevusu hakkında bilgi almak için aşağıdaki formu doldurabilirsiniz.


İlgili Haberleri


Karbonatla Kanser Tedavisi – Bilinenler ve Bilinmeyenler

Karbonatla Kanser Tedavisi – Bilinenler ve Bilinmeyenler

Son yıllarda karbonatın kanser tedavisindeki potansiyeli hakkında artan merak ve spekülasyonlar, bu konuda derinlemesine bir inceleme...

Kanserde Ağrıyı Hafifletmek için Hangi Tamamlayıcı Tedavi – Akupunktur mu Masaj mı?

Kanserde Ağrıyı Hafifletmek için Hangi Tamamlayıcı Tedavi – Akupunktur mu Masaj mı?

Çoğunlukla kanserin kendisinin veya daha az sıklıkta kanser tedavilerinin bir sonucu olarak ortaya çıkan ağrı, kanserli...

Kudret Narı Nedir? Sağlık Etkileri Nelerdir?

Kudret Narı Nedir? Sağlık Etkileri Nelerdir?

Kudret narının bilimsel ismi: Momordica charantia Diğer Yaygın Adları: Acı kavun (en yaygın kullanılan alternatif isim) Acı kabak Acı...

YouTube, Kanser Hakkındaki Yanıltıcı Bilgilere Karşı Önemli Bir Adım Attı

YouTube, Kanser Hakkındaki Yanıltıcı Bilgilere Karşı Önemli Bir Adım Attı

YouTube, diğer sosyal medya platformları gibi, kanser hakkında uzun süredir yanıltıcı olabilen bir bilgi kaynağı olmuştur....

Hakkımda

Özgeçmişim, kanser tanı ve tedavisine dair çalışmalarım ve ilgi alanlarım için tıklayın.

Prof. Dr. Mustafa Özdoğan Hakkında