Spinal müsküler atrofi (SMA) için yenilikçi bir gen tedavisine FDA onay verdi.

Genetik mühendisliği, çocuklarda görülen nadir görülen genetik hastalıklara etkili tedaviler geliştirmeye devam ediyor. Amerikan Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), Zolgensma (onasemnogene abeparvovec-xioi) adlı yenilikçi bir gen tedavi ilacını 2 yaşına kadar spinal müsküler atrofi (SMA) tip 1 hastalarında kullanılmak üzere 24 Mayıs 2019'da onayladı. Zolgensma, tek bir doz ile yaşam boyu etkinliğini sürdürüyor.

Spinal müsküler atrofi (SMA) nedir?

Spinal müsküler atrofi, survival motor nöron 1 (SMN1) geninde meydana gelen mutasyonlardan kaynaklanan nadir bir genetik hastalıktır. SMN1 geni tarafından kodlanan SMN1 proteini, sinir hücrelerinin özelleşmiş bir türü olan motor nöronlar için kritik öneme sahiptir. Beyin ve omurilikte bulunan motor nöronları vücut boyunca kas hareketlerini kontrol eder. Yeteri miktarda fonksiyonel SMN protein üretilmez ise motor nöronlar ölür. Bu durum ölümcül kas zayıflığına/erimesine neden olur. Spinal müsküler atrofi, başlangıç yaşına ve hastalığın seviyesine göre alt tiplere ayrılmaktadır. İnfantil (bebeklik dönemi) başlangıçlı SMA en şiddetli ve en yaygın görülen SMA türüdür. Bu tipe sahip çocuklarda kafayı yukarı kaldırmada, yutkunmada ve nefes almada problemler yaşamaktadır. Bu semptomlar (belirtiler) doğum anında veya doğumdan sonraki 6 ayda ortaya çıkabilir.

Zolgensma hangi hastalarda kullanılacak?

Zolgensma, 2 yaş altı SMA hastalığına sahip çocukların tedavisinde kullanılmak üzere onay almıştır.

Zolgensma ilacının çalışma mekanizması nedir?

Zolgensma, adeno ilişkili virüs vektörü tabanlı bir gen tedavisidir. Virüs vektörü, sağlıklı ve tam anlamıyla fonksiyonel insan SMN geni içermektedir. Sağlıklı geni taşıyan vektör SMN genini hedef almaktadır. Zolgensma'nın tek doz intravenoz (toplardamardan) uygulaması, çocuğun motor nöronlarında SMN proteininin eksprese edilmesi (üretilmesi) ile sonuçlanır; bu, kas hareketini ve fonksiyonunu geliştirir ve SMA'lı bir çocuğun hayatta kalmasını sağlar. İlacın dozu hastanın vücut ağırlığına göre belirlenir.

Zolgensma ilacının onay almasını sağlayan klinik çalışmalar nelerdir?

Zolgensmanın güvenliği ve etkinliği biri halen devam eden iki klinik çalışmayla değerlendirildi. Tamanlanan klinik çalışma yaklaşık 2 hafta ve 8 ay arasındaki çocukluk dönemi başlangıçlı SMA'lı toplam 36 pediatrik/çocuk hastayı içermektedir.

Zolgensma'nın güvenliği ve etkinliği devam etmekte olan bir klinik çalışmaya ve yaklaşık 2 hafta ve 8 ay arasındaki çocukluk dönemi başlangıçlı SMA'lı toplam 36 pediatrik hastayı içeren tamamlanmış bir klinik çalışmaya dayanmaktadır. İlacın etkinliğinin ilk kanıtları, devam etmekte olan klinik çalışmada Zolgensma ile tedavi edilen 21 hastanın sonuçlarına dayanmaktadır. Bu klinik çalışmada, yaşları 9.4 ile 18.5 ay arasında değişen 19 hasta vardır. Bu 19 hastanın 13’ü en az 14 aylıktır. İnfantil başlangıçlı SMA hastalarının doğal öyküsü ile karşılaştırıldığında, Zolgensma ile tedavi edilen hastalar aynı zamanda gelişimsel yeteneklerde (örneğin kafa kontrolü ve desteksiz oturabilme) önemli bir gelişme göstermiştir.

Zolgensma ilacının yan etkileri nelerdir?

En yaygın görülen yan etkiler, artan karaciğer enzim seviyeleri ve kusmadır. Zolgensma, akut karaciğer hasarı yapabileceğine dair uyarı içermektedir. Daha önce var olan karaciğer bozukluğu olan hastalar, ciddi karaciğer hasarı yönünden daha yüksek riske sahiplerdir. Karaciğer fonksiyonunu inceleyen klinik muayene ve laboratuvar testleri zolgensma tedavisi öncesi yapılmalıdır. Zolgensma tedavisi sonrası en az 3 ay boyunca hastanın karaciğer fonksiyonu takip edilmelidir.

• Zolgensma, spinal muskular atrofi tedavisi için onay alan ilk ve tek gen tedavisi özelliğini taşıyor.
• Zolgensma tek bir doz tedavi için 2 milyon 125 bin dolarlık fiyatıyla dünyanın en pahalı ilacı oldu.

*

Aşağıda, genom düzenlemenin tanımını, tarihçesini, hangi hastalıklarda denendiğini ve sınırlılıklarını içeren bir infografi bulunmaktadır (not: videolara Türkçe altyazı eklenmiştir).