Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ) bir alt birimi olan Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC), 2022 kanser istatistiklerine dair önemli veriler yayımladı. Bu yeni veriler, dünya genelinde kanser yükünün artışını, düşük gelirli ülkelerde kanserin orantısız etkisini ve kanser eşitsizliklerini ele almanın acil ihtiyacını vurguluyor.
Bir Bakışta Küresel Kanser Yükündeki Artış ve Eşitsizlikler
1. Küresel Kanser Artışı
- Yeni Kanser Vaka Sayısı: 2012'den 2022'ye %50 artış.
- Kansere Bağlı Yaşam Kaybı Sayısı: Aynı dönemde yaklaşık %18 artış.
- 2050 Tahmini: Yıllık yeni kanser vaka sayısının %77 artarak 35.3 milyona ulaşması bekleniyor.
2. 2022 Küresel Kanser İstatistikleri
- Yıllık Yeni Vaka Sayısı: 20 milyon
- Yıllık Kansere Bağlı Yaşam Kaybı Sayısı: 9.7 milyon
- Yaşam Boyu Risk: Her 5 erkekten biri, her 5 kadından biri yaşam boyu kansere yakalanacak. Her 9 erkekten biri, her 12 kadıdnan biri kanser nedeni ile yaşamını kaybedecek.
3: En Yaygın Kanser Tipleri (2022)
- Akciğer: 2.5 milyon yeni vaka
- Meme: 2.3 milyon yeni vaka
- Kolorektal: 1.9 milyon yeni vaka
- Prostat: 1.5 milyon yeni vaka
- Mide: 970,000 yeni vaka
4: En Yüksek Yaşam Kaybı Oranına Sahip Kanserler (2022)
- Akciğer: 1.8 milyon yaşam kaybı
- Kolorektal: 900.000
- Karaciğer: 760.000
- Meme: 670.000
- Mide: 660.000
5: Cinsiyete Göre Farklılıklar
- Kadınlar: En çok teşhis edilen ve en çok yaşam kaybına neden olan meme kanseri.
- Erkekler: En çok teşhis edilen ve en çok yaşam kaybına neden olan akciğer kanseri.
6: Kanser Eşitsizlikleri
- Düşük İnsani Gelişme İndeksli Ülkeler: Düşük İnsani Gelişme İndeksi'ne (HDI= Human Development Index) sahip ülkelerde yaşayan kadınların, yüksek HDI'ye sahip ülkelerdekilere kıyasla meme kanseri teşhisi alma olasılıkları daha düşüktür; yani bu ülkelerdeki kadınlar, daha gelişmiş ülkelerdeki kadınlara göre %50 daha az oranda meme kanseri teşhisi almaktadır. Bununla birlikte, düşük HDI'li ülkelerdeki kadınlar, kansere bağlı yaşam kaybı riski açısından çok daha dezavantajlıdır. Bu, kanserin geç teşhis edilmesi ve kaliteli tedaviye erişim eksikliği gibi faktörlerden kaynaklanmaktadır.
- Evrensel Sağlık Kapsamı: Sadece %39 ülke öncelikli kanser hizmetlerini, %28 ülke palyatif bakımı sağlık hizmetlerine dahil ediyor.
7: Gelecek Tahminleri
- 2050 Yılında: Yeni kanser vakalarının sayısının 35.3 milyona ulaşacağı ve özellikle düşük HDI'li ülkelerde yıllık yeni kanser vaka sıklığının %142 artacağı tahmin ediliyor.
Detaylar
Uluslararası Kanser Araştırmaları Ajansı (IARC IARC= International Agency for Research on Cancer), 2012 ile 2022 yılları arasında yeni kanser vakalarının küresel olarak %50 ve kansere bağlı yaşam kayıplarının yaklaşık %18 arttığını bildirdi. IARC, küresel kanser yükünün önümüzdeki 30 yıl boyunca artmaya devam edeceğini ve 2050 yılına kadar yeni vakaların %77 artacağını tahmin ediyor.
Daha spesifik olarak, 36 kanser türünü ve 185 ülkeyi kapsayan veriler, 2022 yılında dünya genelinde tahmini 20 milyon yeni kanser vakası ve 9.7 milyon kanser yaşam kaybı ile karşılaştırıldığında, bir on yıl öncesine göre tahmini 14 milyon yeni kanser vakası ve 8.2 milyon kanserle ilişkili yaşam kaybı olduğunu ortaya koydu.
Bu yeni tahminlere göre, her beş erkekten ve kadından biri ömürleri boyunca kansere yakalanacak ve yaklaşık her dokuz erkekten biri ve her on iki kadından biri bu hastalığa bağlı yaşamını kaybedecek.
Veriler, kanserin mevcut ve gelecekteki etkileri konusunda bir uyanış çağrısı temsil ediyor.
ABD'ye odaklanan daha önce bu ay yayımlanan veriler, Amerikan Kanser Derneği tarafından açıklandı ve kansere bağlı yaşam kayıplarının genel olarak azaldığını ancak meme, prostat, melanom ve kolorektal kanser dahil olmak üzere birçok yaygın kanserin artan sıklığı tarafından bu kazanımların tehdit edildiğini gösterdi.
DSÖ raporuna göre, beş kanser türü — akciğer, meme, kolorektal, karaciğer ve mide — 2022'de küresel olarak yeni vakaların ve yaşam kayıplarının yaklaşık %50'sini oluşturdu.
Akciğer kanseri, yaklaşık 2.5 milyon yeni vaka ile toplam yeni vakaların %12.4'ünü oluşturarak dünya çapında en yaygın kanser türüydü. 2.3 milyon vaka ile "çok yakın ikinci" olarak nitelendirdiği meme kanseri, dünya çapında toplam yeni vakaların %11.6'sını oluşturdu.
Kolorektal kanser, 1.9 milyon yeni vaka veya tüm yeni vakaların %9.6'sı ile dünya çapında üçüncü en yaygın kanser türüydü, ardından prostat kanseri 1.5 milyon yeni vaka (%7.3) ve mide kanseri 970,000 yeni vaka (%4.9) ile geldi.
Yaşam kaybı oranı açısından, akciğer kanseri 1.8 milyon yaşam kaybı ile kanser yaşam kayıplarının en yaygın nedeni olup, toplam kanser yaşam kayıplarının %18.7'sini temsil etti, ardından kolorektal kanser 900,000 yaşam kaybı (%9.3 toplam yaşam kayıpları), karaciğer kanseri 760,000 yaşam kaybı (%7.8 toplam yaşam kayıpları), meme kanseri 670,000 yaşam kaybı (%6.9 toplam yaşam kayıpları) ve mide kanseri 660,000 yaşam kaybı (%6.8 toplam yaşam kayıpları) ile izledi.
Hem kanser sıklığında hem de yaşam kaybı oranlarında cinsiyete göre farklılıklar ortaya çıktı.
Kadınlar için meme kanseri en çok teşhis edilen kanser ve kanser yaşam kaybı nedeni olurken, erkekler için bu akciğer kanseriydi.
Erkekler için prostat kanseri ve kolorektal kanser, en yaygın ikinci ve üçüncü kanser türleri olurken, kadınlar için akciğer ve kolorektal, hem yeni vakalar hem de yaşam kayıpları açısından ikinci ve üçüncü sıradaydı.
Serviks (rahim ağzı) kanseri, dünya çapında sekizinci en yaygın kanser ve kanser yaşam kaybı nedeni olarak dokuzuncu sırada yer alarak, 661,044 yeni vaka ve 348,186 yaşam kaybı ile kaydedildi.
Gelecek Kanser Yükü
2050 yılına kadar, DSÖ, yeni kanser vakalarının sayısının 35.3 milyona ulaşacağını, bu da 2022'de tahmin edilen 20 milyon vakadan %77'lik bir artış olduğunu tahmin ediyor. Artış, nüfus artışı ve yaşlanma yanı sıra tütün, alkol, obezite ve hava kirliliği dahil risk faktörlerine maruz kalma değişikliklerini yansıtıyor.
Yüksek insani gelişme endeksli ülkeler, 2050'ye kıyasla 2022'de ek olarak 4.8 milyon yeni vaka ile en büyük mutlak artışı yaşaması bekleniyor.
Ancak, kanser sıklığındaki orantılı artış, kanser yükünü yönetmek için en az kaynağa sahip olan düşük insani gelişme endeksli ülkelerde (%142 artış) ve orta insani gelişme endeksli ülkelerde (%99 artış) en çarpıcı olacak. Benzer şekilde, bu ülkelerde kansere bağlı yaşam kayıplarının 2050'de neredeyse ikiye katlanması bekleniyor.
Kanser teşhisi ve tedavisinde ilerlemeler kaydedilse de, bunlar genellikle yüksek ekonomik etkiye sahiptir. Ülkeler arasında büyüyen eşitsizlik, kanserlerle başa çıkma yeteneğindeki farklılıklara giderek daha fazla vurgulayacak. Mevcut durum zaten küresel bir problemi temsil ediyor; ancak, bu dinamiklerle, sorunun daha erken bir zamanda katlanarak yoğunlaşması kaçınılmaz.
