Birt-Hogg-Dube sendromu nedir? Belirtileri ve tedavisi

Birt-Hogg-Dubé sendromu nedir?

Birt-Hogg-Dubé sendromu (BHD), çoklu kanserli olmayan (iyi huylu) cilt tümörleri, akciğer kistleri ve böbrek lezyonları riskinde artış (kistler, iyi huylu tümörler ve böbrek kanseri) ile ilişkili kalıtsal bir durumdur. Bu sendromun belirtileri genellikle yetişkinlik çağına kadar ortaya çıkmaz.

Birt-Hogg-Dubé sendromundaki (BHD) en yaygın cilt tümörleri fibrofolikülomlardır. Fibrofolikülomlar saç köklerinde oluşan soluk renkli veya ten rengi tümörlerdir. BHD ile ilişkili diğer cilt tümörleri trikodiskomlardır. Araştırmacılar fibrofolikülomlar ve trikodiskomların farklı tümörler olmaktan ziyade, tek bir sürecin farklı aşamaları olup olmadığını araştırmaktadırlar.

Aşağıda, Birt-Hogg-Dubé sendromunda görülebilen cilt lezyonları görülebilir:

BHD'deki akciğer kistleri genelde akciğerin tabanındadır ve sigara ile ilişkili değildir. Bu akciğer kistleri genel olarak solunumla sorunlara neden olmaz, günümüzde de akciğer kanseri riskini artırdığına dair veri bulunmamaktadır. Ancak kistler bulunduğu yerden kopabilir, böylece akciğerlerden göğüs boşluğuna hava sızması riski artar. BHD'li kişilerde birçok farklı böbrek tümörü tipi görülmüştür. Bu tümörlerden en yaygın olanları hibrid onkositik tümörler (HOT'ler), kromofob ve onkositomlardır. BHD'de, tümörlerin her iki böbrekte ve birden fazla yerde bulması yaygın görülür. İzlendiğinde bu tümörlerin yavaş büyüdükleri görülmekle birlikte tedavi edilmezlerse büyük olasılıkla yayılırlar.

BHD'ye ne sebep olur?

BHD, genetik bir durumdur. Bu durum BHD’ye bağlı kanser riskinin ve BHD’nin diğer özelliklerinin bir ailede nesilden nesile aktarılabileceği anlamına gelir. Neredeyse tüm BHD vakalarına Folikülin adı verilen bir protein oluşturan FLCN adlı özel bir gendeki mutasyon neden olur. FLCN'nin şu anda tümör baskılayıcı bir gen olduğu düşünülmektedir. Tümör baskılayıcı bir genin vücuttaki asıl görevi hücre büyümesini sınırlayarak tümör oluşumunu engelleyen proteinler oluşturmaktır. BHD hakkında daha fazla bilgi edinmek için klinik araştırmalar devam etmektedir.

BHD sonraki nesillere nasıl aktarılır alınır?

Normalde her hücrede biri anneden biri babadan alınan 2 gen kopyası vardır. BHD otozomal dominant bir kalıtım modelini takip eder ve oluşabilmesi için sadece tek bir gen kopyasında bir mutasyon oluşması yeterlidir. Bu durum gen mutasyonu olan bir ebeveynin normal geninin veya mutasyona sahip geninin bir kopyasını çocuğuna geçirebileceği anlamına gelir. Bu nedenle mutasyona sahip bir ebeveyni olan bir çocuğun kalıtım yoluyla bu mutasyonu alma şansı% 50'dir. Mutasyona sahip bir kişinin erkek kardeşinin, kız kardeşinin veya ebeveyninin de aynı mutasyona sahip olma şansı % 50'dir. Bazı durumlarda anne veya babasından mutasyona uğramış gen aktarılmasa bile bazı insanlarda genetik mutasyon saptanabilir. Bu duruma novo vakalar denir.

Sadece bir gen kopyasında mutasyon olması BHD'ye neden olmak için yeterlidir. Bununla birlikte mevcut araştırmalar tümörlerin oluşabilmesi için normal FLCN allelinde (özel bir gen versiyonu) edinilmiş ikinci bir mutasyonun (somatik mutasyon)  geliştiğini gerektiğini göstermektedir. Daha sonra, FLCN geninin her iki kopyası da değiştiğinde hücre, tümör oluşumunu engelleyen tümör büyümesini baskılama yeteneğini kaybeder.

Kalıtsal kanser sendromu taşıyan ve çocuk sahibi olmak isteyen kişiler için bazı seçenekler mevcuttur. Preimplantasyon genetik tanı (PGT), in vitro fertilizasyon (IVF-tüp bebek) ile birlikte yapılan, belirli bir gen mutasyonunun aktarılmadan çocuk sahibi olmayı sağlayabilen tıbbi bir prosedürdür. Kadının yumurtaları çıkarılır ve bir laboratuarda döllenir. Embriyolar belirli bir boyuta (yaklaşık 8 hücre) ulaştığında 1 hücre çıkarılır ve söz konusu kalıtsal durum için test edilir. Ebeveynler daha sonra mutasyona sahip olmayan embriyoları kadının rahmine transfer etmeyi seçebilir. PGT, yirmi yıldan fazla bir süredir çeşitli kalıtsal kanser yatkınlığı sendromlarını önlemek için kullanılmaktadır. Bununla birlikte PGT’ye başlamadan önce finansal, fiziksel ve duygusal faktörleri dikkate alınması gereken karmaşık bir prosedürdür.

BHD ne kadar yaygındır?

BHD'nin nadir olduğu düşünülmektedir. BHD'ye sahip olan kişilerin ve ailelerin tam sayısı bilinmemekle birlikte ortalama taşıyıcı sayısının her 200.000 kişide 1 olduğu tahmin edilmektedir.

BHD nasıl teşhis edilir?

Bir kişinin BHD ile ilişkili cilt tümörlerinin (fibrofolikülomlar) yanı sıra o kişinin veya aile üyelerinin akciğer kistleri, akciğerden dışarı hava sızması veya böbrek kanseri öyküsü varsa, BHD'den şüphelenilir. Ailede birden fazla böbrek kanseri olan kişi varsa, ailede birden farklı tipte böbrek kanseri tipi varsa veya BHD ile ilişkili olduğu bilinen belirli böbrek kanseri türlerine sahipse BHD göz önünde bulundurulmalıdır. BHD açısından taranmak istenilen kişiler için FLCN genindeki mutasyonları saptayabilen genetik testler mevcuttur.

BHD ile ilişkili tahmini kanser riskleri nelerdir?

BHD’li kişilerde böbrek kanseri, hibrid onkositik tümörler, kromofob renal hücreli karsinom (RCC) veya onkositom riskleri artmıştır. Berrak hücreli, papiller ve sınıflandırılmamış tümörler de ortaya çıkabilir ve BHD ile ilişkili olduğunda genellikle daha agresif seyirlidir.  BHD'li kişilerde böbrek kanseri için tahmini risk % 15 ila % 30'dur.

BHD için tarama seçenekleri nelerdir?

BHD için belirli bir tarama kılavuzu bulunmamaktadır. Böbrek kanseri riski nedeniyle, bazı doktorlar, BHD veya ailesinde BHD öyküsü olan bireylerin 20 yaşından sonra periyodik olarak ultrason, tomografi veya emar gibi görüntüleme yöntemleri ile taranmalarını önermektedir. Bununla birlikte ultrason normal dokuya benzer sesler üretir ve bazen bu tür tümörleri gözden kaçırabildiğinden, çoğu uzman ya bilgisayarlı tomografi taraması (BT) ya da manyetik rezonans görüntüleme (eMaR) ile her iki yılda bir periyodik tarama önermektedir. Ayrıca taramaların başında deriyi değerlendirmek için bir dermatolog  ve herhangi bir akciğer kistini değerlendirmek için de göğüs hastalıkları uzmanının da muayane etmesi önerilmektedir.

Tarama kılavuzları, yeni teknolojiler geliştirildikçe ve BHD hakkında daha fazla şey öğrenildikçe zamanla değişebilir. Sağlık ekibinizle uygun tarama testleri hakkında konuşabilirsiniz.

Sağlık ekibine sorulacak sorular

Böbrek kanseri riskiniz konusunda endişeleriniz varsa, sağlık ekibinizle konuşun. Randevularınıza not almak için yanınızda birini getirmek faydalı olabilir. Sağlık ekibinize aşağıdaki soruları sorabilirsiniz:

• Böbrek kanserine yakalanma riskim nedir?
• Kanser riskimi azaltmak için ne yapabilirim?
• Kanser taraması için seçeneklerim nelerdir?

Aile geçmişinizle ilgili endişeleriniz varsa ve ailenizde BHD olabileceğini düşünüyorsanız, aşağıdaki soruları sorabilirsiniz:

• Akciğerimde çökme olsaydı (akciğerden dışarı hava sızmasına bağlı), bu genetik bir durumla ilişkili olabilir miydi?
• Aile geçmişim böbrek kanserine yakalanma riskimi artırıyor mu?
• Bende veya aile üyelerimdeki cilt tümörleri BHD ile ilişkili mi?
• Kanser risk değerlendirmesi yaptırmam gerektiğini düşünüyor musunuz? Öyleyse, beni bir genetik danışmana veya başka bir genetik uzmanına yönlendirir misiniz?
• Genetik test yaptırmayı düşünmeli miyim?