Kan ve kemik iliği (hematolojik) kanserlerin tedavisinde amaç, tüm kanserli hücreleri öldürmek için hastaya mümkün olduğu kadar yüksek doz kemoterapi ve radyoterapi uygulamaktır. Bu işlem ile, kişinin kemik iliğinde kan üreten sağlıklı hücreler de öleceği için, tedavi sonrası kök hücre nakli ile hastanın tekrar ve hızlı bir şekilde kan elemanlarını üretmesi sağlanmaya çalışılır. Allojenik, yani doku grubu uyan başka bir vericiden kök hücre nakli yaptığımız zaman, hastaya sadece kök hücreleri verilmez, aynı zamanda vericinin bağışıklık sistemine ait olan bir takım beyaz kan (lenfosit) hücreleri de verilir. Bağışıklık sisteminin temel hücreleri olan bu lenfositler hastaya geçerek burada, yüksek doz kemoterapi ve radyoterapiye rağmen kalmış olabilecek kanser hücrelerini de yakalayarak o hücreleri öldürebilir. Bu allojenik naklin önemli bir avantajıdır. Bu etkiye graft versus tümör etkisi denir.

Bu durum beraberinde bir dezavantajı da taşımaktadır:

Vericiye ait savunma hücreleri hastaya geçtiği zaman, sadece kanserli hücreleri değil, sağlıklı hücreleri de düşman olarak algılayıp onlara saldırabilir. Vericinin savunma hücrelerinin bu anormal tepkisinden en çok hastanın cildi, karaciğeri, mide-bağırsak sistemi zarar görebilmektedir ve bu durum graft versus host hastalığı olarak adlandırılır. Graft versus host hastalığı ihtimalini azaltmak için, kök hücre nakli işlemi sonrası bağışıklık sisteminin baskılayan ve immüsüpresif olarak adlandırılan ilaçlar uzun süreli olarak uygulanır. Ibrutinib, bu amaçla FDA onayı alan ilk tedavidir.

Graft versus host hastalığı riskini azaltmak için uygulanan immünsupresif ilaçlar ile bağışıklık sistemi zayıflamasına bağlı fırsatçı enfeksiyonların riski artar, buna karşı da hastalara koruyucu (proflaktik) antibiyotik tedavisi uygulanır.

Graft versus host hastalığı ( GVHH ) ikiye ayrılır:

  1. Akut GVHH: nakil sonrası ilk 3 ay içinde gelişir ve tedavide yüksek doz kortikosteroid (kortizon) kullanılır.
  2. Kronik GVHH: allojenik kök hücre nakli gibi tedaviler sonrası koruyucu (profilaktik) amaçlı uygulamalar veya tedavi amaçlı immünsüptesif tedavilerin kullanımı sonrasında gelişir.

Graft versus host hastalığının tedavi seçenekleri:

  • Kortikosteroidler: prednizolon, hidrokortizon
  • Kalsinörin inhibitörleri: siklosporin, takrolimus
  • Antiproliferatifler: mikofenolat mofetil
  • mTOR inhibitörleri: sirolimus
  • Tirozin kinaz inhibitör: ibrutinib (bu hastalıkta tek FDA onaylı tedavi)