Mide kanseri için hastalık seyrinin her kiş için aynı olmadığını biliyoruz. Kimi hastalar tedaviye çok iyi yanıt verip uzun yıllar yaşamaktayken, hastalığın agresif seyrettiği kimi hastalarda ise tedaviden beklediğimiz faydayı göremeyebiliyoruz. Mide kanseri için en çok merak edilen konuların başında hastalığın seyrinin tahmin edilip edilemeyeceği gelmektedir. Geçtiğimiz günlerde Amerikan Patoloji Dergisi’nde yayınlanan bir çalışmada, kanda özel bir çeşit RNA molekülü (miR-506) düzeyinin ölçümü ile mide kanserinde hastalık seyrinin tahmin edilebileceği bildirilmiştir.
Mikro RNA ve Kanserle İlişkisi Nedir?
Mikro RNA’ların (miRNA) ne olduğunu ve nereden geldiklerini bir benzetme ile anlatmak istiyorum: Her bir hücremizin çekirdeğinde bulunan ve bize ait tüm bilgilerin yer aldığı kromozomları kişisel bir kütüphaneye benzetelim. Kromozom adı verilen bu kütüphanenin kitapları DNA molekülleridir. Bu DNA denilen kitaplar ile genetik bilgimiz uzun süreli saklanır ve gelecek kuşaklara aktarılır. DNA kitapların anasıdır ve bir nevi kalıptır. DNA da tıpkı bir kitapta olduğu gibi satırlar, sayfalar, önemli ve daha az önemli konu başlıkları, anladığımız ve henüz anlamadığımız birçok yazılar barındırır içinde. Protein ve RNA gibi hücrenin diğer bileşenlerinin yapımı için gerekli genetik talimatlar, DNA içeriğinin önemli bir kısmını oluşturur. DNA kitabının gen denilen konu başlıkları vardır. Bu genlerin içinde de yaşamın yapıtaşı olan proteinlere ait bilgiler. DNA kitabının gen denilen bölümlerindeki bilgiler okunarak ve kopyalanarak proteinler sentezlenir. Son ürün olan proteinleri inşaat malzemelerine benzetebiliriz. Bu çeşitli malzemeler de bir araya gelerek organları oluşturur… Bu noktada miRNA’lar, genlerdeki bilgilerin proteinlere dönüşmesinde kritik rollere sahip olan moleküllerdir. miRNA’lar kodlanmayan RNA’lardır, yani DNA’dan kopyalanan (transkripsiyon) ama proteine çevirisi yapılmayan genler tarafından oluşturulurlar. Önceleri, proteine dönüşmeyen bu RNA parçalarının işlev görmedikleri düşünülürken, son yıllarda kimi miRNA’ların kanser gelişimini tetiklediği (oncomiRs), kimi miRNA’ların ise kanser gelişimini baskıladığı keşfedilmiştir. DNA’nın değişikliğe uğraması (mutasyon), kanseri tetikleyen miRNA’larda artış veya kanser baskılayan miRNA’larda azalma/bozulma ile sonuçlanabilir. İşte bu durumun kanser oluşumundaki temel mekanizmalardan biri olduğu düşünülmektedir. Bugünkü yazımızın konusu olan ve yeni keşfedilen miR-506’nın tümör baskılayıcı özellikte bir mikro RNA olduğu düşünülmektedir.
Araştırmaya göre, mide doku örneklerinde mikroRNA 506 (miR-506) düzeyi yüksek olduğu tespit edilen mide kanserli hastaların daha uzun yaşadığı görülmüştür. Bu nedenle hastalığın seyrini tahmin etmedeki gücü nedeniyle mide kanseri için miR-506’nın iyi bir belirteç (markır) olabileceği belirtilmiştir. Ayrıca miR-506’nın, kanserin büyüme ve yayılmasında önemli bir role sahip olan tümör damarlanmasını (anjiogenez) da baskıladığı keşfedilmiştir. Bu sebeple miR-506’nın mide kanseri için kanser hücrelerinin yayılımını baskılayıcı bir etken olduğu sonucuna varılmıştır ve miR-506 ile ilişkili süreçler mide kanseri için potansiyel bir tedavi hedefi haline gelmiştir.
Sonuç olarak, kanser hayli kompleks bir hastalıktır ve kanserin gelişimi ve yayılımını kontrol etmek, kansere yol açan moleküler mekanizmaların daha iyi anlaşılması mümkündür. Mide kanseri gibi yönetimi zor bir hastalıkta hastalığın gidişatını tahmin edilmesi hem hasta, hem hasta yakını, hem de hekim için büyük yararlar sağlar. Kanser tedavisinde her gün yeni bir kapının aralandığını görmek, geleceğe umutla bakmamızı sağlamaktadır.
