Amerikan İlaç ve Gıda İdaresi (FDA) tarafından onaylanan Afatinib (Gilotrif), epidermal büyüme faktör reseptörü (EGFR) gen mutasyonu taşıyan ileri evre küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hastalar için umut oldu.

Kanser, kalp hastalıklarından sonra yaşamsal risk taşıyan hastalıklar arasında ikinci sırada yer almaktadır. Bilim dünyasındaki tüm gelişmelere rağmen 1974-2001 yılları arasındaki verilere bakıldığında akciğer kanserinin yaşamsal risk taşımaya devam ettiği söylenebilir. Her yıl yaklaşık 20.000 kişiye akciğer kanseri teşhisi konmakta ve bu oranın yaklaşık yarısından fazlası yaşamsal risk altında yer almaktadır. Ülkemizde, akciğer kanseri erkeklerde %40’la birinci, kadınlarda ise %8 ile dördüncü sıradadır. Sigara alışkanlığının, akciğer kanserinin en önemli nedeni olduğu herkes tarafından bilinen bir gerçektir. Türkiye’de son yıllardaki istatistiklere bakıldığında ise, erkeklerde sigara içme oranı %50, kadınlarda ise, %18 olarak belirlenmiştir. Akciğer kanserine yakalanma sebebinin %85-90 oranında sigara olduğu düşünülecek olursa, sigara içme alışkanlığını bırakmanın bu oranı engellenebilir hale getireceği inancındayım.

EGFR gen mutasyonu

Akciğer kanserlerinin en sık rastlanan türü küçük hücreli olmayan akciğer kanseridir. Yaklaşık %85’i küçük hücreli olmayan akciğer kanseri hastaların %16’sı, epidermal büyüme faktör reseptörü (EGFR) gen mutasyonu taşımaktadır. EGFR gen mutasyonlarının çoğu, kopukluk veya değişim sonucu oluşur (ekson 19 delesyonu veya ekson 21 L858R substitüsyonu).

EGFR, kanser gelişiminde rol oynayan birçok kanser hücresinin yüzeyinde bulunan bir proteindir. EGFR yolağını bloke etmek, hedefe yönelik tedavinin kanser gelişimini engellemesine yardımcı olur. Bu yolağın çalışma şekli hedef alınarak uygulanacak tedavi yöntemleri, gen mutasyonu taşıyan kanser türlerinde daha etkin yol alınmasını sağlayacaktır.

Afatinib (Gilotrif) 

Afatinib (gilotrif), kanserli hücrelerin gelişmesini kolaylaştıran hücre içi büyüme sinyali ileti yollarını bloke eden tirozin kinaz inhibitörüdür. EGFR gen mutasyonu (ekson 19 delesyonu veya ekson 21 L858R substitüsyonu) taşıyan hastalarda hedefe yönelik tedavide fayda sağlayan bir ilaçtır.

Amerikan İlaç ve Gıda İdaresi (FDA) tarafından onaylanan araştırmaya, EGFR mutasyonu olan küçük hücreli olmayan ilerlemiş akciğer kanseri 345 hasta katılmıştır. 21 gün boyunca, hastaların bir kısmına her gün 40 mg Afatinib (Gilotrif) verilirken, diğer hastalar belli aralıklarla standart kombinasyon kemoterapi tedavisi (pemetrexed ve cisplatin) görmüşlerdir.

Araştırmanın iki hedef noktası:

  • İlk hedef noktası: Hastalığın tedavi ile kontrol altına alınma süresi
  • İkinci hedef noktası: Tümörün tedaviye verdiği yanıt, genel yaşam süresi ve yan etkiler

Yaklaşık 8 aylık bir gözlem sonunda, afatinib ile tedavi edilen hastalarda standart kemoterapi tedavisi gören hastalara nazaran, kanserin tedavi ile kontrol altına alınma süresi 4 ay daha uzamıştır. Hastalık ilerlemeden sağkalım süresi, afatinib verilen hastalarda 11.1 ay uzarken, standart kemoterapi tedavisi gören hastalarda bu süre 6.9 ay olarak belirlenmiştir.

Afatinib, delesyon 19 veya L858R EGFR mutasyonlarından biri veya her ikisine birden sahip 308 hastada fayda sağlamıştır. Hastalığın tedavi ile kontrol altına alınma süresi; afatinib ile tedavi edilen hastalarda 13.6 ay uzarken, standart kemoterapi tedavisi gören hastalarda 6.9 ay olarak belirlenmiş, afatinib kullanan hastalarda yaşam süresi hemen hemen ikiye katlanmıştır. Ayrıca, standart kemoterapi gören hastalara nazaran yaşam kalitesi artmış, nefes darlığı, öksürük gibi akciğer kanseri belirtilerinin kötüye gitmediği gözlenmiştir.

Afatinib’in en sık rastlanan yan etkileri

Araştırmanın yan etkileri şu şekilde belirlenmiştir:

Cilt reaksiyonları:

  • Akne
  • Kuruma
  • Kaşıntı

Diğer yan etkiler:

  • İshal
  • Ağızda yara
  • Ciltte tırnak etrafında enfeksiyon
  • İştah ve kilo kaybı
  • İdrar kesesi iltihabı
  • Burun kanaması
  • Burun akıntısı
  • Ateş
  • Gözde iltihaplanma
  • Kanda düşük potasyum seviyesi 

Daha ciddi yan etkileri ise oldukça az sayıdadır.

Afatinib (Gilotrif), tedavide fayda sağlayabileceği düşünülerek 6 aylık bir değerlendirme programı sonrasında Amerikan İlaç ve Gıda İdaresi (FDA) tarafından onaylanmış hedefe yönelik bir ilaçtır. Bunun yanında, erlotinib’den sonra EGFR mutasyonu olan (19 delesyon veya 21 L858R) küçük hücreli olmayan metastatik akciğer kanseri hastaların tedavisinde hastalık ilerlemeden yaşam süresini uzattığı tespit edilmiş, fayda sağladığı bu yıl onaylanan ikinci ilaç olmuştur.

Klinik araştırmalarla bugün varılan sonuçlar, gelecekte kanser hastalığının moleküler yapısının daha ayrıntılı incelenmesine imkan sağlayarak hedefe yönelik tedavide öncü olabilecek niteliktedir.