Yeni tip koronavirüs (SARS-CoV-2) salgını ve doğurduğu sonuçları, hasta ve sağlık çalışanın güvenliğini korumak ve sağlık hizmetindeki aksamaları en aza indirmek gibi sağlık sektörü başta olmak üzere ekonomik ve sosyal konuları da içine alan toplumu ilgilendiren tüm sektörlerde acil müdahaleler gerektirdi.  

ASCO (Amerikan Klinik Onkoloji Derneği), koronavirüs salgınına karşı oluşturulan yanıtlarda sağlık hizmetindeki uyarlamaları, araştırmaları ve gözlemleri değerlendiren bir rapor yayımladı. Raporda pandemi geriledikçe kanser bakımını geliştirmeye yönelik öneriler bulunmaktadır.

ASCO, hasta güvenliğini koruyan, bilimsel bütünlük sağlayan ve veri kalitesini devam ettiren daha adil, erişilebilir ve etkili bir klinik araştırma sistemi oluşturmak için kullanılan Covid-19 deneyiminden ders çıkartmak adına 5 hedef etrafında klinik araştırmalar için öneriler hazırladı.

Covid-19'dan çıkarılan derslerle belirlenen 5 hedef

  1. Erişilebilir, ekonomik ve eşit klinik araştırmalar sağlamak
  2. Daha pragmatik ve etkili klinik araştırmalar tasarlamak
  3. Araştırma sahalarındaki idari ve düzenleyici yükleri en aza indirmek
  4. İyi eğitilmiş bir klinik araştırma işgücünü geliştirmek, devam ettirmek ve desteklemek
  5. Klinik araştırma yürütme ve sonuçlarının uygun gözetimini ve incelemesini teşvik etmek.

Ayrıca ASCO, benzer 5 hedef etrafında kanserde sağlık hizmetine ilişkin öneriler de hazırladı

  1. Kanserde yüksek kaliteli sağlık hizmetine erişmek için eşitliği sağlamak ve korumak
  2. Kanserde yüksek kaliteli sağlık hizmetinin güvenli verilmesini desteklemek
  3. Onkoloji hizmetlerinin kanserde yüksek kaliteli sağlık hizmeti sunmaları için yeterli kaynaklara sahip olmasını sağlamak adına politikalar geliştirmek
  4. Doktor, uzman ve hastanın refahına karşı olan tehditleri tanımak ve ele almak
  5. Teletıp aracılığı ile hastanın kanserde yüksek kaliteli sağlık hizmetine erişimini geliştirmek

Kanserde sağlık hizmeti için hedefler

Kanserde yüksek kaliteli sağlık hizmetine erişmek için eşitliği sağlamak ve korumak

ASCO, azınlık halinde olan ve düşük gelirli toplumlarda Covid-19’un orantısız etkisi hakkında son derece endişe duymaktadır. ASCO’nun Kanser Eşitsizlikleri ve Sağlıkta Eşitlik hakkındaki Politik Beyanı’ndaki tanımlamasına göre, kanserde sağlık hizmetindeki adaletsizlik ısrarla devam etmekte. Sağlık hizmetine erişimdeki kalıcı ayrıcalıklar ve sonuçlar pandemi ile şiddetlenmekte ve daha da açığa çıkmakta.

Pandemi, daha çok sağlık sigortasına olan ihtiyacı ve sigorta kapsamına girmeyerek cepten harcanan maliyetler için hasta yardımına olan ihtiyacı vurguladı. Bir analiz göre, sadece ABD'de 6,2 milyon insanın ekonomik çöküşten dolayı işverenleri tarafından sağlanan sigortalarını kaybettiklerini tahmin ediliyor. ASCO, hastaların kamu ve özel sigortaya devlet ve özel sigortaya erişimi genişleten ve cepten harcamaları azaltan devlet ve federal politikalar izliyor. Dernek, karantina dönemleri ve yoksullara sağlık yardımı için olan çalışmalara duyulan gereksinimler de dahil olmak üzere kanser hastaları için halk programlarına erişimi kısıtlayacak politikalara aktif bir şekilde karşı çıkıyor. ASCO, yeterli kapsama alanı sağlamadıkları için ve Ekonomik Sağlık Hizmeti Yasası’nda tüketici korumasına tabi olmadıkları için kısa vadeli ve sınırlı süreyi ve dernek sağlık planlarını destekleyen devlet politikalarına karşı durmaya devam ediyor.

Kanserde yüksek kaliteli sağlık hizmetinin güvenli verilmesini desteklemek

Covid-19 enfeksiyonu yayıldıkça ve "evde kal" uyarıları daha yaygın hale geldikçe bazıları tarafından evde tedavi sağlık hizmetinin sürekliliği sürdürmek için bir yol olarak görüldü. Kanserde kemoterapi tedavisinin evde uygulanmasının güvenliğini gösteren veriler yeterli değildir ve bu veriler kemoterapinin sağlık merkezleri dışında güvenli bir şekilde verilmesi için optimal gereksinimlere ve stratejilere karar vermek için gerekli olacaktır. Klinikte uygulanacak tedaviye gitmek ve bu sırada tedavi yan etkisi değerlendirmesinin yapılamaması ve boşa geçen vaktin artması göz önüne alındığında, ASCO antikanser tedavilerinin evde rutin kullanımını desteklemez.

Bir başka endişe ise pandemi sırasında temin etmenin zor olduğu önemli ekipmanların, tedavi malzemelerinin ve diğer malzemelerin yeterli miktarda sağlanması için ulusal bir stratejinin olmamasıdır. Ulusal ve devlet kurumlarından gerekli yardımların eksikliğinden dolayı Kişisel Koruyucu Ekipman (KKE) tedariklerini gidermek adına hastaneler ve diğer kurumlar kendi yaratıcılıklarını ve kaynaklarını kullanmakta. Devletin KKE tedarik etme ve dağıtım konusunda mücadele etmesi, devlet kurumlarının aşıları ve yeni tedavileri adil bir şekilde dağıtma yeteneği ile ilgili keskin ve net endişeler gündeme getiriyor. ASCO bu raporunda eksik malzeme tahsisi için öneriler sunar.

Onkoloji hizmetlerinin kanserde yüksek kaliteli sağlık hizmeti sunmaları için yeterli kaynaklara sahip olmasını sağlamak adına politikalar geliştirmek

Pandemi, kanserde sağlık hizmetleri de dahil olmak üzere sağlık sistemindeki birçok aktörün ekonomik refahında derin bir etki yarattı. Kanserde sağlık hizmetleri için sürdürülebilir bir iyileşme sürecini desteklemek adına pandemi ile ilişkili ekonomik yardım ve politikaların genişletilmesi ve kalıcı yapılması gereklidir.

Kanser klinisyenleri tarafından uygulanan pandemi ile ilişkili değişiklikler yakın gelecekte yerini alabilir (örneğin; sosyal mesafe, genişletilmiş çalışma saatleri ve tarama öncesi ziyaret). Bu önemli önlemler, özellikle yetersiz hizmet alan bölgelerde ek mali yük getirmiştir. Bu durumlar için geliştirilecek programların onkoloji hizmetlerinin ihtiyaçlarını daha iyi karşılamak için daha az kısıtlama ve esnek şartlarla genişletilmesi gereklidir.

Klinisyen, uzman ve hastanın refahına karşı olan tehditleri tanımak ve ele almak

Covid-19 salgını, karantina ve izolasyondan doğan negatif psikolojik etkileri, ekonomik sıkıntıları ve anksiyete ve stres seviyelerindeki artışı da içeren birçok durumda aileleri perişan etti (bakınız Kanser hastasının koronavirüs pandemisinde psikolojik düşmanları). Çoğu hastalar ve hastabakıcılar işlerini kaybetti. Çalışan ebeveynler ek bir stres altına girdiler. Benzer stresler sağlık hizmetleri ve klinisyenlerin refahı üzerinde de bir etkiye sahiptir.

Hastanın refahına yönelik tehditler, kanser tanısının yarattığı stres, tedavinin zorlukları ve survivorship de devam eden endişelerden doğmaktadır. Pandemi belirli hizmetlere erişimi sınırlandırdı. Hastalar, ilaç kullanımından kaynaklı problemler için destek sistemlerine ve tedavi seçeneklerine erişimin azaldığını ve normalde kendilerine önerilen birçok şeyi yapamadıklarını bildirdiler (daha fazla uyumak, daha az stres ve çok çok egzersiz yapmak). Ayrıca hastalar pandemi ve sonrasında gelen ekonomik çöküş yüzünden çocuk bakımına, hastabakıcı desteğine ve diğer birçok kaynağa erişimlerini kaybettiler.

Kişisel veya ailevi endişelere ek olarak, klinisyenler de bir kriz anında kanser tedavisini uyumlu hale getirmede zorluklar, ilaç ve ekipman eksiklikleri ile ilgili endişeler ve güvenlik ve sağlık hizmeti sağlamadaki gereksinimlerde hızlı bir şekilde değişen kurallar ve düzenlemeler ile karşı karşıyadır (örneğin Kanser hastalarına paylatif tedavinin TELESAĞLIK ile ulaştırılması). Covid-19’lu hasta ile doğrudan ilgili olsun olmasın tüm sağlık çalışanları duygusal ve fiziksel olarak hasara uğradı. Bu tür yüklerin, gelecek de tükenmişliğin daha da kötüleşeceği, onkoloji alanında ayrılmayı artıracağına dair endişeler var. Akıl sağlığı ve arkadaş desteği, sağlık hizmeti sunan kişilerin refahını sürdürmek ve genişletmek için çok önemli olacak. ASCO, bu tür sonuçları önlemeye yardımcı olacak yeni stratejiler ve yaklaşımlar geliştirmek için onkoloji iş gücünün ihtiyaçlarına yönelik anlayışını derinleştirmeye kararlıdır.  

Teletıp aracılığı ile hastanın kanserde yüksek kaliteli sağlık hizmetine erişimini geliştirmek

Teletıp, sağlık hizmetlerinin verildiği yerlere coğrafi olarak uzak düşen hastaları tedavi sağlamak için teknoloji ve telekomünikasyon sistemlerinin kullanılması olarak tanımlanan teletıp sağlık sistemimizin Covid-19’a karşı oluşturduğu yanıtlarda merkezde yer aldığı görünüyor.

Hastalar, hasta yakınları ve hastabakıcılar ile internet veya telefon üzerinden iletişim kurmak, sağlık çalışanlarının yeni iletişim becerileri geliştirmesini gerektirir. Teletıp, hasta etkileşimleri için normal olan araçları kullanmayı zorlaştırır; vücut dilini gözlemlemek ve göz teması kurmak. Bu alanda ek bir eğitim ve öğretim, tüm uygulama ve deneyim düzeylerinde hizmet veren sağlık çalışanlarının yanı sıra hastalarında fayda sağlamasına olanak verecektir. Bununla birlikte hassas toplumlar üzerindeki etkisi, hastalar için maliyeti ve hasta üzerindeki etkisi, ruhsatlandırma ve sevk edilmesi sırasında oluşabilecek olası aksaklıklar gibi konular üzerinde de araştırmaya ihtiyaç vardır. ASCO, bu sebepten bu alanlara fayda sağlayabilen veri toplamayı sağlamak için bir Covid-19 kaydı oluşturdu. Kanserde sağlık hizmeti topluluğu teletıp aracılığı ile hizmetin verilmesi için uygun kullanımları ve standartları belirlediğinden dolayı, sağlık çalışanlarının bu eğitimi alması gerekecektir.

Sonuç

Covid-19 salgını, eşi benzeri görülmemiş ve beklenmedik birçok zorluk yarattı, fakat aynı zamanda hastaların kanserde yüksek kaliteli sağlık hizmetine ve araştırmalarına erişimini geliştirme fırsatlarını ortaya çıkardı. Bu rapor sağlık sistemlerinin ve bu alandaki diğer kuruluşların ekonomik ve adil hizmete ve klinik araştırmalara erişimi geliştirmeye yardımcı olmak, uygulamalarda ve araştırmalarda aşırı ve gereksiz yasal gereksinimleri düzene sokmak ve kanser hastaları için daha geliştirilmiş sonuçlar elde etmek için yapılabilecek eylemlerin bir yol haritasıdır.

Pandemi henüz sona ermedi ve bu Covid-19 deneyiminin ülkemizde ve dünyada sağlık hizmetlerini ne kadar yeniden şekillendireceğini yalnızca zaman gösterecek. ASCO, gelecekteki krizlere hazırlıklı olmak, devam eden zorlukları ve fırsatları değerlendirmek, gelişen verileri analiz etmek ve ortaya çıkan politikalara yanıt vermek için uygulamalı çalışmaya devam edecektir.