Yüzüncü doğum günü vesilesiyle, Washington Post, iz bırakan kardiyolog ve bilim adamı Dr. Jeremiah Stamler hakkında şunları yazmıştı: "Onu tanımayabilirsiniz, ama hayatınızı kurtarmış olabilir,"...

Abartı mı? Hayır, değil.

Milyarların Hayatına Dokunan Bir Doktor

70 yıldan uzun süren kariyeri sırasında Dr. Stamler, tıbbı ve halkın kardiyovasküler sağlıkla alakalı diyet ve yaşam tarzı anlayışını geliştirdi, bizlere birçok doğru bilinen yanlış gösterdi ve kolesterol, hipertansiyon, sigara içme ve diyabet gibi kolayca ölçülebilen risk faktörleri kavramlarının tanınmasında yardımcı oldu.

Northwestern Universitesi Feinberg Tıp Fakültesi kurucularından ve koruyucu / önleyici tıbta profesör emeritus (emekli olmuş, ama onursal olarak ünvanını koruyan anlamına gelir) olan Jeremiah Stamler, 26 Ocak 2022'de New York, Sag Harbor’daki evinde 102 yaşında hayata gözlerini yumdu.

Amerikan Kalp Derneği başkanı ve Feinberg Koruyucu Tıp Departmanı yöneticisi Dr. Donald Lloyd-Jones açıklamasında: "Tarihte çok az kişinin insan sağlığı üzerine böylesine büyük bir etkiye sahip olduğunu söylemek abartı olmaz. Jerry, kardiyovasküler epidemiyolojiyi ve koruyucu kardiyolojiyi kuran muazzam bir zekaydı. Kendisi son günlerine kadar yeni koruyucu konseptleri tanımlamada ışık tuttu." diye bahsetti.

ABD Hastalıkları Kontrol ve Önleme Merkezi (US-CDC) eski direktörü Dr. Tom Frieden "Jerry ve babam 1950’lerde sodyum (tuz) tüketiminin sağlık etkileri üzerine beraber araştırma yaptılar. Toplum sağlığı alanında bir devdi ve biz bugün hala onun parlaklık ve özverisinden faydalanıyoruz." diye tweet attı.

Johns Hopkins Ciccarone Kardiovasküler Hastalık Önleme Merkezi direktörü Dr. Roger Blumenthal "Huzur içinde yatsın. Önleyici Kardiyolojinin Babası Dr. Jeremiah Stamler, 102 yaşında vefat etti - Sağlık için gerçek efsanevi bir güçtü." dedi.

Özet Yaşamı

Dr. Stamler, göçmen Rus bir ailenin çocuğu olarak 1919 yılında Brooklyn’de dünyaya geldi. İlk diplomasını Columbia Üniversitesi'nden alan Stamler, tıp diplomasını New York Eyalet Üniversitesi'nden aldı.

ABD ordusundan Kaptan rütbesi ile terhis olduktan sonra Stamler ve ilk eşi Rose (çok seçkin bir kardiyoloji araştırmacısı) 1947’de Chicago’ya taşındı ve öncü kardiyoloji araştırmacısı Dr. Louis N. Katz’ın yanında beslenmeyi ve aterosklerozu (atar damar tıkanıklığı) araştırmaya başladı. Sonuç olarak tavuklarda diyet değişikliği ile aterosklerozu gösterdi. Eşi 1998’de vefat etti.

Stamler ayrıca 1950'lerde Chicago Halk Sağlığı Departmanı'nda çalıştı, çocuklar için bir romatizmal ateş önleme programı ve daha yüksek riskli orta yaşlı erkeklerle Chicago Koroner Önleme Değerlendirme Programı'nı başlattı.

Çıkarlara Karşı Bilim

Stamler'in uluslararası INTERSALT çalışması, hipertansiyon (yüksek kan basıncı) ve artan sodyum alımının yanı sıra vücut kitle indeksi ve ağır alkol alımı arasında bağımsız bir ilişki kurdu. İlk olarak 1988'de yayınlanan araştırma, hem bilim insanlarının hem de gıda endüstrisinin muhalefetiyle karşılaştı.

2006 yılında bir röportajda Stamler, o ve diğer araştırmacıların, 1950'lerin sonlarında AHA'ya (Amerikan Kalp Derneği), sigara bırakma ve daha iyi beslenme de dahil olmak üzere yaşam tarzlarını geliştirmek için bir kamu politikası benimsetmek için baskı yaptıklarını söyledi. "Bu biraz zaman aldı. AHA başlangıçta isteksizdi ve endüstri baskı altındaydı.”

Çabaları 1959'da Sigara İçme Üzerine ve 1960’da diyet üzerine ilk beyanname ile ödüllendirildi. Oysa Stamler "İlk Dünya Sağlık Örgütü Beyanı 1980'lere kadar çıkmadı.” dedi.

Northwestern Koruyucu Tıp eski başkanı ve kardiyoloji profesörü olan Dr. Philip Greenland, Stamler’ı "Kendisi ile aynı tutkuyu paylaşmayanlar tarafından ikna edilmeye çalışıldığında asla geri adam atmayan hakikati arayan bir güç" olarak tanımladı ve ekledi: "Araştırmamızı daha iyi, daha net, daha alakalı ve daha etkili hale getireceğini her zaman bildiğimden beri onunla çalışmayı sevdim." dedi.

Northwestern Kardiyoloji başkanı Dr. Clyde Yancy, "Dr. Stamler'in olağanüstü bilimi, dikkat çekici insanlığıyla paraleldi. En iyi Amerikan ideallerimizin bir şampiyonuydu, statükoyla karşılaşırken korkusuzdu ve doğru olanın peşinde koşuyordu. Tıpta asil olan her şey için bir fenerdi," dedi.

Kariyeri boyunca Stamler, 670'den fazla hakemli makale, 22 kitap ve monografi yayınladı ve çalışmaları 56.000'den fazla kez alıntılandı. Öncü bir mentor olan Stamler, AHA'nın Eugene Braunwald Akademik Mentorluk Ödülü'nün 2014 kazananıydı.

Ve, Sağlığı Anahtarı:

Akdeniz Diyeti'nin ömür boyu bir savunucusu olan Stamler, 2004'te evlendiği ve ona ölümüne kadar eşlik eden eşi Gloria Beckerman Stamler ile beraber kalan vaktini New York, İtalya ve Chicago arasında geçirdi.

Bir doktorun etrafındakilerin ve sonraki nesillerin hayatına bu kadar dokunabildiğini görmek umut verici, etkileyici ve ürpertici...