Lenfödem Cerrahisi – Ameliyatı Nasıl Yapılır? Tamamen Geçer mi? Meme Kanseri için Önemli Bilgiler

Lenfödem Nedir?

Lenfödem, lenf sıvısının doku aralarında birikmesi sonucu oluşan şişliktir. Çoğunlukla tek kol veya tek bacak etkilenir. Lenfödem, sadece kansere ve tedavisine bağlı oluşmaz, birçok başka hastalıkta da belirti veya eşlik eden bir şikayet olarak karımıza çıkabilir (örneğin travma, yanıklar, filariazis gibi enfeksiyonlar, kronik venöz yetmezlik, morbid/ileri obezite).

Kanserde Lenfödem

Kanserli bireylerde lenfödemin en yaygın nedeni; ameliyatla lenf bezlerinin alınması ve radyoterapi kombinasyonudur. Lenfödemi en sık gördüğümüz kişiler ise meme kanseri ameliyatı ile koltuk altı lenf bezlerinin alındığı hastalardır.

Lenf sistemi, enfeksiyonlara, yabancı cisimlere ve hastalıklara karşı çalışan bağışıklık sistemimizin bir parçasıdır. Tıpta lenf nodu olarak adlandırılan lenf bezleri de lenf sistemine dahildir. Yukarıdaki şekilde de görüldüğü üzere lenf bezleri, lenf damarının durak noktaları gibi çalışırlar. Her bir koltuk altı bölgemizde 30’dan fazla lenf bezi vardır. Lenf bezlerinin ameliyatla alınması lenfatik akışı bozarak ve lenfödem dediğimiz, lenf sıvısının dokular arasında birikmesine yol açabilir. Alınan lenf bezi sayısı ne kadar fazla ise, lenfödem riski o kadar artmaktadır.

Lenfödemin erken dönemde tanınması ve hastanın fizik tedavi uzmanına yönlendirilip erken rehabilitasyona başlanması önemlidir. Günümüzde lenfödem için en yaygın uygulanan tedaviler uzuvlardaki şişliği azaltmak ve iyileştirmek için çeşitli teknikler uygulamaktır. Bunlar; manuel lenf drenajı (yani masaj), egzersiz ve özel kıyafetler veya elastik bandajla sıkıştırmadır. Bununla birlikte, bu teknikler zaman alıcıdır ve tüm hastalarda tam anlamıyla sonuç alınamayabilir.

Son yıllarda lenfödem tedavisinde cerrahi yöntemler denenmektedir. Lenf damarlarına bypass ve vaskülarize (damarlı) lenf bezi nakli, bu konuda etkili 2 yeni yöntem olarak karşımıza çıkmaktadır.

Lenfo-venöz Bypass ve Damarlı Lenf Bezi Nakli

Lenfo-venöz bypass ameliyatı, tıkanmış lenf damarlarının yakınındaki küçük venöz (toplar) damarlara anastomoz edilmesidir. Çoğunlukla hızlı fayda göstererek lenfatik akımı iyileştirilir. Çoğu hastada, özellikle erken evre lenfödemli hastalarında, lenf bezi bypası uzun vadede faydalı olabilir. Bazı hastalarda ise ameliyattan yaklaşık 12 ay sonra etkinliği azalmaya başlar.

Buna karşın vücudun başka bir bölgesinden damarlı lenf bezlerinin nakledilmesi lenfo-venöz bypass gibi hızlı sonuç vermez, genellikle ameliyattan 6-9 ay sonra ideal bir lenf akımı sağlanır.

Bu iki ameliyatın birlikte uygulanmasının hem hızlı hem de kalıcı rahatlama sağlayabileceği ve lenfödemli hastalar için güçlü bir tedavi olabileceği ileri sürülmektedir.

Plastik cerrahi ile memenin yeniden yapılandırılması (rekonstrüksiyon) ile birlikte lenfo-venöz bypass ve vaskülarize lenf nodu transferi

Günümüzde, plastik cerrahların da meme kanseri ameliyatlarına dahil olması ile birçok kadın eskisine kıyasla daha tatmin edici bir meme görünümüne sahip olmakta. Lenfödem tedavisi ile memenin yeniden yapılandırılması aynı anda yapılabilir ve bu, hastaların iyileşme veya hastanede kalış sürelerini azaltır. Tek bir ameliyatta ortak uygulama olarak; meme yapılandırması, vaskülarize lenf nodu nakli ve lenfo-venöz bypass yapılabilmekte.

Liposuction ( liposakşın ) ile lenfödeme müdahale

Bütün hastalar lenfo-venöz bypass ve vaskülarize lenf nodu nakli için uygun olmayabilir. Özellikle, ileri derecede lenfödemi olan hastalarda, bu uygulamaların faydası sınırlıdır. Yağ aldırma yöntemi olarak bilinen liposuction ile lenfödemli doku küçültülüp hastalara rahatlama sağlayabilir.

Meme kanseri tedavisinden kaynaklanan lenfödemi olan hastanın etkilenen kolu, liposuction öncesi (solda) ve sonrası (sağda). İşlem, kolun hacminde 1.600 mL'lik bir azalma sağlamıştır. Görüntüler Dr. Mark Schaverien, MD Anderson Kanser Merkezi.

Lenfödem hastalarında liposuction ile şişmiş dokunun küçültmesi, kozmetik amacıyla uygulanan liposuction gibi yapılmaktadır

Doğru Tedaviyi Seçme

Öncelikle, lenfödem erken dönemde tanınmalı ve bu durum kanser tedavisinin kaçınılmaz bir yan etkisi olarak görülmemelidir. Şişlik ilerlemeden önce tedavi için bu konuda deneyime sahip bir fizik tedavi uzmanına başvurulmalıdır. Bazı hastalar kompresyon tedavisi ve manuel drenaj ile 6 ay içinde bu sorundan tamamen kurtulabilirler. Bu tedaviye cevap vermeyenler için lenfödem ameliyatları uygun olabilir ve daha erken ameliyat yapılırsa sonuç daha iyi alınabilir.

Hastanın ameliyattan fayda sağlayıp sağlamayacağını ve hangi prosedürün uygulanması gerekip gerekmediğini belirlemek için kapsamlı bir inceleme yapılması gerekir.

- İlgili konu: Tüm kanser tedavileri kadar önemli: Onkolojik Rehabilitasyon!