Kadınlarda en sık görülen kanser çeşidi olan meme kanserinin tedavisi ve sonraki süreçte hastalarımızdan, nasıl beslenmeleri gerektiğine dair bir çok soru gelmektedir. Hasta ve yakınlarının akıllarında, gerek gelişen sosyal medya ağı ve iletişim, gerekse tecrübesi olsun-olmasın bir çok kişinin yönlendirmesi ile özellikle beslenme ile alakalı olan süreçte birçok soru bulunmaktadır.
Bu yazımızda "kanserde beslenme" konusunda uzman Diyetisyenimiz Mehmet Refik Sezgin, özellikle erken evre meme kanserli hastaların beslenme konusunda en sık sordukları sorulara cevap veriyor.
Kanser tedavisi sırasında beslenme önemli midir?
Evet; tedavi sırasında iyi beslenme, sizin tedavi sürecinde daha iyi hissetmenize, performansınızın daha yüksek olmasına ve tedavi sonrasında devam eden süreç için hazırlamamıza yardımcı olacaktır. Ayrıca beslenme ile ilgili mevcut başka sağlık problemleriniz var ise - örneğin diyabet gibi - bu süreçte bunların kontrol altında tutulabilmesi için gerekli ana rollerden biri de beslenme dengesidir.
Sağlıklı beslenme çok yemek tüketmek midir?
Hayır; sağlıklı beslenme kişinin mevcut sağlık durumunun korunabilmesi ve daha iyiye gitmeye yardımcı olabilmesi için günlük tüketilen gıdaların doğru saklama ve pişirme yöntemleri ile hazırlanması ve bedenin gereksinimi doğrultusunda yeterli miktarlarda kullanılmasıdır.
Özel bazı gıdaları eklemek kanseri yenmeme yardımcı olur mu?
Bu konu çok sorgulanan ve araştırılan bir konu olmasına rağmen tüketildiği zaman kanseri yok eden bir gıda, vitamin ve ya özel bir destek vb. mevcut değildir. Tedavi süreçlerine olumlu etki edebilecek gıda veya besin öğeleri ile ilgili daha çok çalışma gerekmektedir. Elbette bazı sağlık durumlarında belirli besin gruplarını içeren gıdaların ön plana çıkması veya azaltılması gerekir. Örnek vermek gerekirse barsak aktiviteleri yavaş olan birini posadan zengin gıda kullanması, kan şekeri yüksek olan birinin glisemik indeksi yüksek gıdalardan uzak kalması gibi.
Meme kanserli hastanın beslenmeleri diğerlerinden farklı mı olmalıdır?
Evet; kanserin tutunduğu bölge, evresi, verilen tedavi ve kombinasyonları, kişinin yaşı ve sağlık performansı beslenmesinin planlanmasını etkileyen önemli faktörlerdir.
Farklı kanser çeşitliliği için farklı tedaviler (cerrahi, kemoterapi, radyoterapi, vb.) ve faklı kombinasyonlar uygulanmaktadır; bunlara Tıbbi Onkoloji Uzmanları karar verir. Ve elbette planlanan tedavilerin olası beslenme yan etkileri de buna göre değişmektedir.
Meme kanseri tedavisinde beslenmeyi etkileyen en çok görülen yan etkiler nelerdir?
Yan etkilerin görülebilirliği ve tolerasyonu tedaviye, doza ve kişiye bağlı değişebilir. Ancak özellikle meme kanseri tedavilerinde seçilen planlamalarda beslenmeye etki edebilecek olan sık gördüğümüz yan etkileri söyle sıralayabiliriz;
- Tat dokusunda değişmeler ve kokuya karşı hassasiyet,
- Ağız içi yapıda hassasiyet ve bazen mukozal yaralar,
- İştah değişiklikleri,
- Enfeksiyona karşı hassasiyette artmalar,
- Barsak hareketliliğinde değişmeler,
- Vücut ağırlığı değişimleri,
Vücut ağırlığındaki değişimler gerçekten önemli mi?
Evet; özellikle tedaviler sürecinde hem istenmeyen ağırlık artışı hem de kontrol altında olmayan vücut ağırlığı kaybı tedbir alınması gereken konulardır. Bunlar bazen hastalığa ve tedavilere bağlı olarak olabileceği gibi bazen tamamen kişisel özelliklerden kaynaklı olabilir. Özellikle toplumumuzda kanser tanısı alan kişinin zayıflamaması gerekliliği düşünülmektedir. Oysaki meme kanseri süreçlerinde obezite ve yüksek vücut ağırlığı risk arttıran faktörlerdir.
Uygun vücut ağırlığı aralığım nedir?
Bu kişiye göre değişebilen bir kavramdır. Aynı zamanda tedavilerde de kilo kontrolü farklılık gösterebilir. Kemoterapi süreçlerinde ağırlık değişimleri isteği ile radyoterapi süreçlerindeki ağırlık stabilitesi farklılık gösterebilir. Ancak tedavi boyunca % 10’luk değişiklikler genel itibariyle çok sıkıntı yaratmayan değişikliklerdir.
Tedaviniz bittikten sonra ise iki hedef koymak gerekir:
- Sağlıklı vücut ağırlığı aralığı: Bunu Beden Kitle İndeksi (BKI) ile belirlemeniz mümkün. Yaşa göre değişmekle birlikte geniş bir aralık alınabilir.
Mevcut vücut ağırlığınızın kg cinsinden değerini boy uzunluğunuzun metre cinsinden karesine böldüğünüzde 18 ve 25 arası değer kabul edilebilir değer (menopoz sonrası bazı durumlarda 27’ye kadar çıkabilir). Bir örnek verelim:
Ağırlık: 80 kg;
Boy 155 cm = 1,55 m
80 /(1,55)² = 33,29 kg/m² Bu değer sizi obezite sınırına sokmaktadır. - Uygun bel çevresi: Bu ölçüm daha objektif ve belki daha rahat olabileceği için seçilebilir. Leğen kemiğinizin 3 cm kadar üzerinden esnemeyen bir mezura ile dik durur pozisyonda ( ölçüm sırasında sizin eğilme olasılığınız nedeni ile bir başkası ölçüm yapabilir) bel çevrenizin - yaklaşık göbek çevresine gelmekte - ölçümüdür. Bayanlarda hedef 80 cm altı olmalıdır. 80 ve 88 cm arası tehlikeli bölge 88 cm ve üzeri ise obezite sınırı olarak kabul edilir.
Meme kanseri tedavisinde şeker kullanımı yasak mıdır?
Aslında şekerin sağlıklı bir gıda olmadığını hepimiz biliyoruz. Ancak eğer şeker kısıtlaması gerektiren bir sağlık problemi yok ise şekerden çok uzak kalmaya gerek olmayabilir. Özellikle yüksek vücut ağırlığına sahip kişilerin, diyabet öyküsü olanların veya kullanılan ilaçlar ile kan şekeri dengesi bozulanların şeker kullanımını önermemekteyiz. Ayrıca tedavide yoğun bulantı yaşayan kişilerin de şekerli/tatlı lezzetler ile bulantıları daha da artma eğilimine girmektedir.
Tedavi süreçleriniz ve sonrası için ayrıntılı bilgi size sağlıklı bir hayatın anahtarlarından birini sunacaktır.
