Kanser, genlerde meydana gelen hasarların birikmesi sonucu hücrenin kontrolsüz çoğalmasıdır. Hücre bölünmesinin hızı ve yayılımcı (invaziv) olup olmaması gibi faktörler kanserin seyrini belirler. Örneğin yavaş bölünen yayılımcı olmayan (non-invaziv) bir kitle iyi huylu (benign) iken; hızlı büyüyen invaziv oluşumlar kötü huylu (malign) kitleler olarak karşımıza çıkmaktadır.

Günümüzde neredeyse her 8 kadından 1’i meme kanserine yakalanmakta olup; meme kanseri kadınlarda en sık görülen kanser türüdür. Erkeklerde ise bu risk kadınlara göre, yaklaşık 200 bayan meme kanserine karşılık 1 erkek meme kanseri ile karşılaşılıyor. Kadınlarda bahsedilen ölçüde sık görülmesi nedeniyle; meme kanserinin belirtilerini tanımak, kitle ve ağrı karakteri gibi konular ön plana çıkmaktadır.

Meme kanserinin erken evre belirti ve bulguları

Meme kanseri; yumru, kitle, ağrı, cilt değişiklikleri, şişme gibi belirtilerle seyredebilmekle birlikte bazı olgularda hiç bulgu vermemesi sebebiyle erken evrede teşhisi zor olabilen bir kanser türüdür.

Meme kanserinde en sık karşılaşılan bulgu memede yumru veya kitle hissidir ve olası diğer belirtileri şöyledir:

  • Meme veya meme başı ağrısı
  • Göğüs veya meme başının şişmesi, tahriş veya renk değişikliği
  • Meme başı çekilmesi
  • Yeni bir ben veya meme/meme başında önceden mevcut olan bendeki değişim
  • Kol altındaki veya boyun bölgesinde hassas veya büyümüş bezler
  • Meme başı akıntısı
  • Göğüs veya meme başının genel boyut, şekil veya görünümünde değişiklik
  • Boğuk ve sürekli öksürük
  • İştah değişikliği
  • Yutma güçlüğü
  • Yemek sonrası ağrı
  • Ağrılı veya zor idrara çıkma veya barsak hareketleri
  • İdrar veya dışkıda kan
  • Açıklanamayan kilo alımı veya kaybı
  • Gece terlemeleri
  • Genel zayıflık veya yorgunluk hissi

Not: Bazen meme kanserinin ilk belirtisi, hastalığın uzak organlara yayılmasından kaynaklanan bulgular ile olur. Meme kanseri sıklıkla kemik, akciğer ve karaciğere metastaz yapar. Buralara metastaz sonucunda kemik ağrısı, nefes darlığı ve sarılık gibi bulgularla polikliniğe başvurulur.

Memedeki kitleler nasıl hissedilir?

Meme yumrularının karakteri; kitlenin sebebine, yerine ve büyüklüğüne göre değişmekte olup; ağrılı, sert ve hareketsiz kitlelerden; yumuşak, ağrısız ve hareketli kitlelere kadar geniş bir yelpazede karşımıza çıkmaktadır. Ağrısız, sert, düzensiz şekilli, hareketsiz kitlelerin malign olma olasılığının yüksektir. İyi huylu bir tür olan fibroadenom kitleleri ağrısız, kolaylıkla hareket edebilen, düzgün şekilli kitleler olarak karşımıza çıkıp kendiliğinden kaybolabilmektedirler. Meme kistleri, düzgün kenarlı ve sert iken; meme abseleri ve meme iltihabı ağrılı, şişkin yumrular olarak karşımıza çıkmakta ve genelde ateş veya mevcut deri bölgesinde kızarıklıkla seyretmektedir.

Meme kanserini erken evrede tanıyabilen tarama yöntemi mamografidir. Yüzde yüz olmamakla birlikte en erken evrede teşhisi bize mamogramlar sunmaktadır. Semptomların her bireyde görülmemesi ve çok geniş spektrumda olması; düzenli mamografi taramalarının önemini daha da artırmaktadır.

Memede kitle oluşturan kanser dışı sebepler

Memedeki kitlelerin çoğu kanser dışı iyi huylu sebeplere bağlıdır. Bu sebeplerden bazıları ağrı ve değişiklik yapabilmekle birlikte hayatı tehdit etmezler, uzak organlara metastaz yapmazlar ancak bu olgularda meme kanseri riski yükseldiği için gerekli tetkikler sonucunda bazıları cerrahi yöntemlerle alınabilir. Bu iyi huylu kitleler:

  • Fibroadenomalar
  • Fibrokistik meme hastalığı
  • Duktal veya lobüler hiperplazi
  • Kist, abse
  • Meme enfeksiyonu
  • Lipom
  • İntaduktal papillom
  • Yağ nekrozu
  • Süt kanalı genişlemesi
  • Geçmiş biyopsilere bağlı yara veya lezyonlar

Ne zaman doktora gidilmeli?

Yukarıda sayılan belirti ve bulgulardan herhangi birinin görülmesi durumunda doktora başvurulmalıdır. Bahsi geçen belirtiler doktor tarafından değerlendirilmeli, muayene edilmeli gerekirse mamografi, MR gibi ileri incelemeler yapılmalıdır.

Mamografi X-ray ışınlarını kullanarak yağ dokuyu koyu; bağ dokuyu açık renkte görüntülemektedir. Genç kadınlarda meme dansitesi (bağ doku yoğunluğu) fazla olduğu için açık renkte alanlar fazla görülmekte; kitleler/yumrular da açık renkte görüntülendiğinden ayırt etmek zor olabilmektedir.

MR (emar = manyetik rezonans görüntüleme) ve USG (ultrasound) daha seyrek olarak doktor istemiyle kullanılabilmekte ve yine biyopsi de şüpheli durumlarda doktor kararıyla alınabilmektedir.