Palyatif Bakıma İhtiyacı Olan Hastaların Sadece %10'u Bu Hizmeti Alıyor

Tıpta hastalıkları genel olarak 2 sınıfta inceliyoruz: bulaşıcı hastalıklar ve bulaşıcı olmayan hastalıklar. Şu an mücadele ettiğimiz COVID-19 Pandemisi'nin nedeni bulaşıcı bir mikroorganizma olan yeni tip koronavirüstür. Virüsler gibi bakteriler ve mantarlar da her yıl çok sayıda yaşam kaybına neden olur. Bununla birlikte tüm yaşam kayıplarının %80 kadarını bulaşıcı olmayan hastalıklar oluşturur. Bunların başında kanser, kalp-damar hastalıkları, obezite, diyabet, demans (bunama) ve kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH) gelmektedir.

Küresel nüfus yaşlandıkça bulaşıcı olmayan hastalıkların yükü artmaya devam ederken, dünya genelinde palyatif bakıma acil ve karşılanmamış bir ihtiyaç-talep var.

Palyatif bakım, ciddi ve/veya ilerleyici hastalığı olan kişilere ve yakınlarına tanı almasından itibaren tüm hastalık süreci boyunca verilen, yaşam kalitesini artırmayı ve şikayetleri azaltmayı hedefleyen tedavilerdir. "Destek tedavi" olarak da adlandırılır.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), şu anda palyatif bakıma ihtiyacı olan insanların sadece %10'unun bu bakımı aldığını söylüyor.

DSÖ, 56,8 milyondan fazla insanın palyatif bakıma ihtiyacı olduğunu tahmin ediyor. Bu hastaların çoğu (%78) düşük ve orta gelirli ülkelerde yaşıyor.

DSÖ, kaliteli palyatif bakım hizmetlerine erişimi artırmak için "acil ve uyumlu eylem" çağrısında bulunuyor. Bu amaçla, iki yeni rapor yayınladı. Amaç, ülkelerin palyatif bakımın gelişimini değerlendirmesine ve palyatif bakım hizmetlerinin kalitesini iyileştirmesine yardımcı olmaktır.

Her Yıl 25 Milyon İnsan, Tıbbi Olarak Yeterli Rahatlama Sağlamadan Yaşamını Kaybediyor 

Bu konunun aciliyeti, The Lancet adlı derginin 2017 raporunda vurgulanmıştır. Bu, palyatif bakım uzmanlarının, hastalık ve yaralanma ile ilgili ciddi ıstırabın boyutuna ve sonuçta ortaya çıkan palyatif bakım ve ağrı giderme ihtiyacına dair dünya çapında bir tahminde bulunduğu ilk çalışmaydı.

The Lancet raporuna göre her yıl 25,5 milyondan fazla insan, ciddi fiziksel ve psikolojik ıstıraplar için yeterli rahatlama olmadan yaşamını kaybediyor.

Araştırmacılar opioidlerin (narkotik ağrı kesici) uygun tıbbi kullanımına ilişkin önyargı ve yanlış bilgilere atıfta bulunarak "opiofobi" olarak adlandırdıkları şey de dahil olmak üzere, ağrı kesici ve palyatif bakım için bir dizi engel belirledi.

Araştırmacılar ayrıca, tıbbın, "büyük oranda" tedaviye ve yaşamı uzatmaya odaklanmasını ve yaşam kaybına yakın hastalarada bakım ve yaşam kalitesini ihmal etmesini bir sorun olarak gösterdiler.

Dünyanın birçok yerinde morfine erişim eksikliğini yetersiz ağrı kontrolünde büyük bir rol oynamaktadır. Bürokrasi ile ilgili çok karmaşık sorunlar ortaya çıkabilir. Örneğin, Sahra altı Afrika ülkelerinde, morfine erişimin kontrolüyle ilgili mevzuat nedeniyle hastalar yerel polis karakoluna kaydolmak için onlarca mil seyahat etmek zorunda. Türkiye'de ise morfin vb opioid ağrı kesicilere erişim sorunu bulunmamakta, bununla birlikte, doğru kullanım ile oldukça güvenli olan bu ağrı kesicilere karşı ciddi bir önyargı sorunu yaşıyoruz.

Yeni DSÖ Raporları – Ölçmediğiniz Şeyi Yönetemezsiniz

İlk rapor palyatif bakım gelişimini ölçmek ve bu alanda klinik karar vermeyi desteklemek için güvenilir veriler sağlayabilecek "eylem işaretlerinin bir seti" (a set of actionable indicators) konulu küresel bir konsensüs oluşturulması çağrısında bulunuyor.

Önerilen model, optimal palyatif bakımı sağlamak için gerekli olan 6 bileşeni vurgulamaktadır:

1. palyatif bakımla ilgili sağlam sağlık politikaları;
2. temel palyatif bakım ilaçlarının kullanımı;
3. entegre sağlık hizmetleri içinde palyatif bakımın sağlanması;
4. sağlık çalışanlarının ve gönüllülerin palyatif bakım sağlama konusunda eğitim ve öğretimi;
5. insanların ve toplulukların güçlendirilmesi; ve
6. palyatif bakım ile ilgili araştırmalar.

Kavramsal modeli kullanarak, araştırmacılar palyatif bakımın 18 göstergesini listelediler. Rapor, bu göstergelerin herhangi bir ülke tarafından bireysel ihtiyaçlarına göre kullanılabileceğini belirtiyor.

Göstergelerin iki alt kümesi geliştirilmiştir. İlk alt küme, ülke içinde palyatif bakımın ölçülmesi ve küresel karşılaştırmalı analiz için gerekli görülen 10 temel göstergeden oluşmaktadır.

İkinci alt küme stratejik göstergeleri içermektedir. Dokuz gösterge, palyatif bakımın ilk aşamalarında olduğu ülkelerde ölçülmesi en uygun ve önemli olarak kabul edilir.

İkinci rapor "destek politikası, stratejisi ve uygulama pratik yaklaşımlar ve kaynaklar"a odaklanır. Yazarlar, palyatif bakım programları ve hizmetleri için bazı pratik stratejiler, politikalar ve planlamayı tartışmakta ve DSÖ'den temin edilebilen ilgili kaynakları vurgulamaktadır.

Bakım noktasında, kaliteli palyatif bakım evde sağlanan bakımla ilgili olarak geliştirilebilir ve sürdürülebilir ve iyileştirme çabalarını yönlendirmek için veriler toplanabilir ve kullanılabilir.