Tekrarlayan Kasa-yayılmamış Mesane Kanseride Mesane-için Mitomisin FDA Onayı Aldı
12 Haziran 2025 tarihinde, ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA), tekrarlayan, düşük dereceli, orta riskli, kas tabakasına invaze olmayan mesane kanseri (low-grade intermediate-risk non-muscle invasive bladder cancer - LG-IR-NMIBC) tanısı alınmış erişkin hastalar için mitomisin intravezikal solüsyonunu (Zusduri, UroGen Pharma) onayladı.
Mitomisin İntravezikal Solüsyonu Nedir?
Mitomisin (özellikle mitomisin-C formu), kanser tedavisinde kullanılan güçlü bir sitotoksik (hücre öldürücü) kemoterapi ajanıdır. Alkilleyici ajan benzeri antibiyotiktir. Streptomyces caespitosus adlı bakteriden doğal olarak elde edilir. DNA’da çapraz bağlar oluşturarak hücre bölünmesini durdurur (DNA alkilasyonu benzeri etki). Hücre döngüsünün G1 ve S fazlarında etkilidir. Mitomisin, yapısal olarak antibiyotik kökenlidir ama antibakteriyel değil, antineoplastik (tümör baskılayıcı) etkisi için kullanılır.
Mitomisin intravezikal solüsyonu (ticari adıyla Zusduri), geleneksel mitomisin-C’den farklı olarak özel bir jel formülasyon içinde sunulan ve mesane içi (intravezikal) uygulanmak üzere tasarlanmış bir ilaç taşıyıcı teknoloji ürünüdür. Bu formülasyon, klasik sıvı formdaki mitomisinden daha uzun süre mesane duvarında kalacak şekilde geliştirilmiştir.
🔬 Bu İlaç Neden Farklı?
Klasik mitomisin genellikle sıvı halde uygulanır ve kısa sürede idrarla atılır. Zusduri ise özel bir teknolojiyle üretildiği için vücut sıcaklığında jelleşerek mesane duvarına tutunur.
Bu sayede ilaç:
- Mesanede daha uzun süre kalır
- Daha etkili olur
- Yan etkileri daha az olur
⚙️ Nasıl Bir Teknolojiyle Üretiliyor?
Bu ilacın üretiminde kullanılan teknolojiye “ısıya duyarlı jel” (termal jel teknolojisi) denir. İlaç oda sıcaklığında sıvıdır. Ancak vücut sıcaklığına ulaştığında jelleşir ve mesane duvarına yapışır. Böylece ilacın etkisi artar.
ENVISION Çalışmasıyla Erken Evre Mesane Kanserinde Gelen FDA Onayı
Onaya esas olan ENVISION (NCT05243550) çalışması, 240 hastayla gerçekleştirilen, çok merkezli ve tek kolla yürütülen bir klinik araştırmaydı. Tüm hastalar daha önce TURBT (transuretral mesane tümör rezeksiyonu) geçirmiş ve şu kriterlerden 1 veya 2'sini karşılıyordu:
- Çok sayıda tümör
- Tek ama 3 cm'den büyük tümör
- 1 yıl içinde nüks
Hastalar haftada bir kez 75 mg mitomisin solüsyonunu 6 hafta boyunca mesane içine kateter yoluyla aldı. Değerlendirmeler her 3 ayda bir sistoskopi, gerekirse biyopsi ve idrar sitolojisi ile yapıldı.
Sonuçlar etkileyici:
- Yanıt değerlendirmesine uygun 223 hastanın %78'i (95% GA: 72–83) 3. ayda tam yanıt elde etti.
- Bu tam yanıtı alan hastaların %79'u, en az 12 ay boyunca hastalıksız kaldı.
- Yanıt süresi 0 ila 25+ ay arasında değişmekteydi.
Güvenlik profilinde öne çıkanlar: En sık görülen (%≥10) yan etkiler: kreatinin ve potasyum yükselmesi, idrarda yanma (dizüri), hemoglobin düşüklüğü, karaciğer enzimlerinde yükselme, eozinofili, lenfosit düşüklüğü, idrar yolu enfeksiyonu, hematuridir.
- Ciddi yan etkiler %12 oranında görülmüştür. Bir hastada kalp yetmezliğine bağlı yaşam kaybı rapor edilmiştir.
Neden Önemli Bir Gelişme?
Mesane kanserlerinin yaklaşık %70'i kas tabakasına invaze olmayan tümörlerdir. Bu hastalık grubu için en önemli sorunlardan biri nüks oranlarının çok yüksek olmasıdır. Bu nedenle, tekrarlayan hastalığın kontrol altına alınması ve yeni tedavi alternatiflerinin geliştirilmesi klinik uygulama açısından çok değerlidir.
Zusduri, bu hasta grubunda özellikle tekrarlayan, düşük dereceli ve TURBT'ye yanıt alınamayan olgularda yeni bir intravezikal tedavi seçeneği sunmaktadır. 3. ayda %78 gibi yüksek bir tam yanıt oranı ve bu yanıtların çoğunun 1 yıl veya daha uzun süre devam etmesi, bu tedavinin klinik etkisini göstermektedir.
Alternatif Onaylı Tedavi Seçenekleri Nelerdir?
Tekrarlayan ve kas tabakasına yayılmamış mesane kanserli hastalar için FDA tarafından onay almış başlıca alternatif tedaviler şunlardır:
| 🧪 Tedavi Seçeneği | 🗓️ FDA Onayı | 🎯 Tam Yanıt Oranı | ⏳ 12 Ayda Yanıt Sürekliliği | 💉 Uygulama Yolu | 📌 Endikasyon |
|---|---|---|---|---|---|
| İntravezikal BCG | ✅ Klasik | %55–84 (3–6 ayda; SWOG 8507) |
Değişken (idame tedavisiyle artar) |
İntravezikal | Yüksek riskli NMIBC |
| Gemcitabin + Doketaksel | ❌ FDA onayı yok (retrospektif verilerle kullanılıyor) |
%50–65 (retrospektif seriler) |
%46–52 | İntravezikal | BCG-yanıtsız veya BCG sonrası nüks NMIBC |
| Nadofaragene firadenovec | ✅ 2022 | %53 (CIS; 3. ay) |
%24 (CIS; 12 ay) |
İntravezikal (3 ayda 1) |
BCG-yanıtsız CIS ± papiller tümör (NMIBC) |
| Nogapendekin alfa inbakisept (NAI) + BCG | ✅ 2024 | %71 (CIS; 3. ay) |
%53 (CR > 24 ay median) |
İntravezikal (haftalık + idame) |
BCG-yanıtsız CIS ± papiller tümör (NMIBC) |
| Pembrolizumab | ✅ 2020 | %41 (CIS; 3. ay; KEYNOTE-057) |
%19 (CIS; 12 ay) |
İntravenöz (3 haftada 1) |
BCG-yanıtsız CIS ± papiller tümör (NMIBC) |
| Mitomisin İntravezikal Solüsyonu (Zusduri) | ✅ 2025 | %78 (3. ay; ENVISION) |
%79 (12 ayda CR devamı) |
İntravezikal (haftalık, 6 hafta) |
Tekrarlayan, düşük dereceli, orta riskli NMIBC |
1. Intravezikal BCG
Bu yöntem, özellikle yüksek riskli mesane kanseri hastaları için standart ilk basamak tedavi olarak kabul edilir. Genellikle 6 hafta süren bir indüksiyon (başlangıç) tedavisi ile başlanır ve ardından 1 ila 3 yıl süren idame tedavisi uygulanır.
Ancak, düşük dereceli ve tekrarlayan hastalık söz konusu olduğunda, BCG her zaman ilk tercih olmayabilir. Bu gruptaki hastalar için daha az toksik ve daha tolere edilebilir alternatif tedaviler de göz önünde bulundurulabilir.
2. Gemsitabin + Doketaksel kombinasyonu
- Özellikle BCG-yanıtsız hastalarda etkili olduğu retrospektif çalışmalarla gösterilmiştir.
3. Nadofaragene firadenovec
Bu tedavi, mesane içine verilen rekombinant adenovirüs vektörü aracılığıyla çalışır (bakınız ilgili 2022 FDA onayı yazımız). Bu vektör, interferon alfa-2b genini mesane duvarındaki hücrelere taşır ve burada bağışıklık sistemini aktive eden bu proteinin lokal olarak üretilmesini sağlar.
Özellikle karsinoma in situ (CIS) olan hastalarda etkili bulunmuş ve yapılan çalışmalarda %53'e varan tam yanıt (complete response) oranları bildirilmiştir.
4. Nogapendekin alfa inbakisept (NAI) + BCG kombinasyonu
Nogapendekin alfa inbakisept (kısaca NAI, bilinen diğer adıyla N-803), bağışıklık sistemini güçlü şekilde aktive eden bir IL-15 süperagonisti moleküldür (bakınız 2024 FDA onayı yazımız). BCG ile birlikte kullanıldığında, mesane duvarında tümör hücrelerine karşı daha güçlü bir bağışıklık yanıtı oluşmasını sağlar.
Özellikle BCG’ye yanıt vermeyen (BCG-unresponsive) karsinoma in situ (CIS) hastalarında yapılan çalışmalarda, bu kombinasyonun %71’e varan tam yanıt oranlarına ulaştığı gösterilmiştir.
5. Pembrolizumab (sistemik immunoterapi)
Pembrolizumab, bağışıklık kontrol noktası inhibitörleri arasında yer alan bir PD-1 inhibitörüdür. Mesane kanserinde, özellikle BCG’ye yanıtsız (BCG-unresponsive) ve radikal sistektomiyi reddeden veya uygun olmayan hastalar için FDA onayı almıştır.
Bu hasta grubunda, sistemik (damar içi) immünoterapiyle mesanenin korunması hedeflenir.
- Özellikle karsinoma in situ (CIS) hastalarında yapılan çalışmalarda, %41 oranında tam yanıt sağlandığı bildirilmiştir.
- Ancak yanıtların bir kısmı kısa sürelidir ve uzun dönem etkinlik daha düşüktür.
Sonuç Olarak
Zusduri (intravezikal mitomisin jel), orta riskli kasa-yayılmamış mesane kanseri hastaları için önemli bir yeni tedavi seçeneğidir. Hem yüksek etkinlik oranları hem de kabul edilebilir yan etki profili ile bu hasta grubunda tekrarlayan hastalığı kontrol altına almak için umut vadetmektedir. Ancak, her hasta için bireyselleştirilmiş, risk-adapte yaklaşımlar öncelikli olmalıdır.
Bu gelişmeyi ve diğer tedavi seçeneklerini doktorunuzla detaylı olarak görüşmeniz önemlidir.
FDA approves mitomycin intravesical solution for recurrent low-grade intermediate-risk non-muscle invasive bladder cancer. 12 June 2025. https://www.fda.gov/drugs/resources-information-approved-drugs/fda-approves-mitomycin-intravesical-solution-recurrent-low-grade-intermediate-risk-non-muscle
