Asya ülkelerine özgü bir içecek olan yeşil çay, ülkemizde de yoğun tüketilmeye başlanmıştır. Bu bitkisel ürünle ilgili akla gelen ilk şey, yeşil çay zayıflatır mı sorusu olmakla birlikte, yeşil çay tüketiminin kanser üzerindeki etkisi de merak edilmektedir ve çok sayıda araştırmanın konusu olmuştur.

Bilimsel adı Camellia sinensis olan yeşil çay ağırlıklı olarak Çin’de ve diğer Asya ülkelerinde yetiştirilir. Tarihi M.Ö. 3000 yılına kadar uzanmaktadır. Tansiyonu düşürme, kolesterolü azaltma, zayıflamaya yardımcı olma gibi çeşitli faydaları olduğu iddia edilse de bu alanlarda yapılan çalışmalar yeterli sayıda değildir.

Yeşil çay hakkında Google’da araştırma yaptığımızda, en çok şu sorulara yanıt arandığını görmekteyiz: yeşil çay zayıflatır mı, yeşil çay nasıl demlenir, yeşil çay zararları, yeşil çay ne kadar içilmeli, yeşil çay soda kürü Buradan da anlaşılacağı üzere toplum yeşil çayı faydalı bir alternatif tıp ürünü gibi algılamakla birlikte, zararlı olabileceğine dair kuşkuları da vardır. Bu kuşkuda da haklıdır, çünkü özellikle yoğun yeşil çay tüketimi sonrası akut - ani başlangıçlı karaciğer hasarı, karaciğer yetmezliği, hatta yaşam kaybı gelişen birçok vaka mevcuttur.

Yeşil çay ile ilgili bilimsel çalışmalar, son yıllarda yeşil çayın kanser tedavisindeki etkisi üzerinde yoğunlaşmıştır. Yeşil çayın ekstresinde bulunan flavonoid, kateşin ve tanin gibi polifenol bileşiklerinin kanser üzerindeki etkisi çeşitli araştırmalarda incelenmiştir. Yeşil çayda bulunan ve hakkında en çok araştırma yapılan madde bir kateşin olan Epigallokateşin Gallat’tır (EGCG = epigallocatechin gallate).

Destekleyici çalışmalar

  • Baş, boyun ve karın bölgelerinin herhangi birinden radyoterapi alan hastaların tedaviyi alan bölgelerine günde üç kere, on dakika boyunca yeşil çaylı kompres uygulanmıştır. Bunun sonucunda söz konusu cilt bölgelerinin radyoterapiden daha az etkilendiği gözlemlenmiştir.
  • Kafkasya kökenli menopoz sonrası dönemdeki kadınlarla yapılan Faz 1 çalışmada, yeşil çay kullanımının kanser hastaları ve kanser riski taşıyan bireyler için genel anlamda güvenli olabileceği bulunmuştur. Aynı araştırmada yeşil çayın ishali de azalttığı gözlemlenmiştir. 
  • Yapılan çeşitli araştırmalarda günde 7 bardak yeşil çay veya Epigallokateşin Gallat tüketmenin prostat kanseri, karaciğer kanseri ve endometriyal (rahim kökenli) kansere yakalanma riskini düşürmede etkisi olabileceği gözlemlenmiştir. Bununla birlikte yoğun yeşil çay tüketiminin karaciğer hasarı riski de mevcuttur. Bu nedenle özellikle zayıflama amaçlı kullanılan bazı yeşil çay ekstresi ürünleri 2003 yılında İspanya ve Fransa’da yasaklanmıştır.
  • Yapılan bir laboratuvar çalışmasında yeşil çayda bulunan polifenol bileşiklerinin (GTP) bağışıklık (immün) sistemini harekete geçirebileceği bulunmuştur. Aynı çalışmada bu bileşiklerin yüksek miktarının hayvan modellerinde tümör ilerlemesini baskıladığı görülmüştür. Fakat bu çalışma yeşil çayın tümör ilerlemesini baskıladığını göstermede yeterli değildir.
  • Başka bir çalışmada, GTP moleküllerinin nanoteknoloji ile birlikte kullanımıyla prostat kanserinin önlenmesi amaçlanmaktadır.
  • Yapılan çeşitli laboratuvar araştırmalarında yeşil çayda bulunan kateşin türlerinin (GTC) meme kanseri hücreleri üzerine baskılayıcı etkisi olduğu bulunmuştur. Fakat bunun için gereken GTC miktarı klinik uygulamalarda kullanılamayacak denli yüksektir. Bunun için GTC’lerin meme kanseri tedavisindeki etkisi ile ilgili daha kapsamlı araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır.

Karşıt çalışmalar

  • Akciğer kanseri hastaları üzerinde yapılan Faz 1 çalışmada, yeşil çay tüketiminin tümör üzerinde gözlemlenebilir bir etkisi olmadığı görülmüştür.
  • Özofagus - yemek borusu kanseri hastalarında yapılan bir çalışmada, yeşil çay tüketiminin hastalığa iyi geldiğine dair yeterli kanıt bulunamamıştır.
  • Yeşil çay tüketiminin pankreas kanseri riskini azalttığına dair kanıtlar yeterli değildir.
  • Yeşil çayın insanlarda tümör ilerlemesini yavaşlattığına dair bir kanıt bulunmamaktadır.
  • Multiple miyelom tedavisinde kullanılan Bortezomib (ticari adı Velcade) ile yeşil çayın birlikte kullanılması, ilacın etkinliğini azaltmaktadır.

Meme kanseri hastalarında Tamoksifen (piyasada Nolvadex, Tamoxen, Tamofen veya Soltamox adıyla bulunur) veya Raloksifen (ticari adı Evista) ile yeşil çayın birlikte kullanımı, bu ilaçların etkisini artırmaktadır. Bu da yeşil çayın ilaçlarla etkileştiğini göstermiştir. Bu nedenle özellikle meme kanseri için hormonal tedavi alan kişilerin yeşil çay tüketmesini önermemekteyiz.

Ayrıca mide asidini artırıcı etkisi olduğu için mide ülseri olan hastalar için uygun değildir. Bununla birlikte mide rahatsızlıklarına, karaciğer hasarına, döküntülere ve kafein içeriğinden dolayı uykusuzluğa sebep olabilmektedir.

Sonuç

Yeşil çay tüketiminin kanser üzerindeki etkilerine dair destekleyici ve karşıt çalışmalar mevcuttur. Fakat bu çalışmalar, yeşil çay tüketiminin kanser üzerindeki olumlu veya olumsuz etkilerini göstermede yetersiz kalmaktadır. Bu alanda yapılacak daha kapsamlı araştırmalara ihtiyaç duyulmaktadır. Bu nedenle kanser tedavisi veya kanserden korunma adına yeşil çay tüketimini önermemekteyiz.