Zona Hastalığı Nedir? Belirtileri Nelerdir? Yeni Bir Aşı ile Zonadan Korunmak Artık Mümkün

Zona Nedir?

Zona hastalığı, halk arasında gece yanığı veya kuşak hastalığı olarak da bilinen, ağrılı bir döküntüye neden olan viral bir enfeksiyondur. Vücudun herhangi bir yerinde ortaya çıkabilir, ancak birçok vakada gövdenin sol veya sağ tarafını saran tekli bir kabarcık şeridi olarak görünür.

Zona Neden Olur?

Zona hastalığı, suçiçeği hastalığına neden olan Varicella zoster virüsünden (VZV) kaynaklanır. Daha önce suçiçeği geçirmiş hemen her birey zona hastalığına yakalanabilir. Ancak suçiçeği geçiren herkes zona geliştirmez. Suçiçeği iyileştikten sonra virüs sinir sistemine yerleşerek yıllarca uykuda kalabilir. Bağışıklık sisteminin zayıflaması, stres gibi tetikleyiciler virüsün yeniden aktifleşmesine ve zona hastalığının ortaya çıkmasına neden olabilir.

Zona Belirtileri Nelerdir?

Zona hastalığının belirtileri şunlardır:

• Ağrı: Zona döküntüsü genellikle şiddetli ağrıya neden olur. Bu ağrı yanma, karıncalanma veya bıçak saplanır gibi hissedilebilir.
• Döküntü: Ağrıdan 1-2 gün sonra, etkilenen bölgede kırmızı, kaşıntılı bir döküntü ortaya çıkar. Döküntü 2-4 gün içinde kabarcıklara dönüşür ve 7-10 gün içinde kurur ve kabuk bağlar.
• Ateş: Bazı kişilerde zona hastalığı ateş, baş ağrısı, yorgunluk ve kas ağrıları gibi belirtilere de neden olabilir.

Zona Hastalığına Yakalanma Riskini Artıran Faktörler:

• Yaş: 50 yaş üstü kişilerde zona hastalığına yakalanma riski daha yüksektir.
• Bağışıklık sisteminin zayıflaması: Kanser, HIV/AIDS, organ nakli gibi durumlar bağışıklık sistemini zayıflatarak zona riskini artırır.
• Bazı ilaçlar: Kortizonlar, kemoterapi ilaçları gibi bazı ilaçlar bağışıklık sistemini zayıflatarak zona riskini artırır.

Zona Hastalığı Tedavisi:

Zona hastalığının tedavisi antiviral ilaçlarla yapılır. Antiviral ilaçlar virüsün çoğalmasını durdurarak hastalığın süresini ve şiddetini azaltabilir. Tedaviye erken başlamak önemlidir.

Zona Hastalığından Korunma:

Zona aşısı, zona hastalığından korunmanın en etkili yoludur. 50 yaş üstü kişilere zona aşısı yaptırılması önerilmektedir. Zona aşısı, zona hastalığına yakalanma riskini %50-70 oranında azaltır.

Zona Aşısı ile Zonadan Korunmak Mümkün

2015 yılında NEJM dergisinde yayımlanan bir çalışma ile tüm tıp ve bilim dünyası, koruyucu zona aşısından haberdar olmuştur. Bu aşı, zonadan korumada %97 etkili bulunmuştur.

Çalışma Türü: Randomize, plasebo kontrollü, faz 3 klinik çalışma

Katılımcı Sayısı: 15.411 (7698 aşı grubu, 7713 plasebo grubu)

Katılımcı Yaş Grubu: 50 yaş ve üzeri (50-59, 60-69, 70+ şeklinde katmanlanmış)

Takip Süresi: Ortalama 3.2 yıl

Ana Hedef: Aşının zona riskini azaltma etkinliğini değerlendirmek

Sonuçlar:

• Aşı grubunda 6 kişide zona vakası tespit edilirken, plasebo grubunda 210 kişi zona oldu.
• Zona görülme oranı: Aşı grubunda 0.3/1000 kişi-yıl, plasebo grubunda 9.1/1000 kişi-yıl
• Genel aşı etkinliği: %97.2 (95% CI: 93.7 - 99.0)
• Her yaş grubunda aşı etkinliği: %96.6 - %97.9 arasında
• Aşının enjeksiyon bölgesinde ve vücutta hafif yan etkilere yol açma riski daha yüksek

Sonuç: Çalışma, 50 yaş ve üzeri yetişkinlerde zona riskini önemli ölçüde azalttığını göstermektedir. Aşı etkinliği 70 ve üzeri yaş grubunda da diğer gruplara benzer şekilde yüksektir.

Zona Hastalığı Hakkında Ek Bilgiler:

• Zona hastalığı bulaşıcıdır. Döküntülerdeki kabarcıklardan sızan sıvı ile temas yoluyla bulaşabilir.
• Zona hastalığı genellikle 2-4 hafta içinde iyileşir.
• Nadir durumlarda zona hastalığı sonrası sinir ağrısı (postherpetik nevralji) gibi komplikasyonlar ortaya çıkabilir.
• Aşı ile zonadan korunmak mümkündür.