Kalıtsal ATM mutasyonu nedir? Taşıyıcıları için genel bilgiler
- ATM ismi "Ataksi Telenjiektazi Mutated"den gelir. ATM geni 11. kromozomda yer alır ve hasar görmüş DNA’nın onarılması ve hücre büyümesinin kontrollerine yardımcı olur.
- Nadir ve ciddi bir çocukluk hastalığı olan Ataksi Telenjiektazi (AT) hem anne hem de babadan kalıtımla ATM mutasyonu aktarılan çocukta meydana gelebilir.
- Kalıtsal ATM mutasyon taşıyan kişiler belli kanser türleri için artan riske sahiptir. Bu mutasyona sahip kişilerde belli kanserler için tarama ve önlenme kılavuzları vardır.
- Kanser tanısı konmuş ATM mutasyonu taşıyan kişiler klinik araştırmalara katırabilir veya DNA tamir enzimlerini hedef alan PARP inihibitörü sınıfından yeni nedir kanser ilaçları kullanılabilir.
- Hem erkekler hem de kadınlar ATM geninde mutasyon taşıyabilir.
Kalıtsal ATM mutasyonu hangi kanserlerin riskini artırır
Eğer ATM mutasyon testiniz pozitif çıktıysa, sizin ve aileniniz kanser geçmişine bakabilecek ve kanser riskinizi yönetmek için en iyi planı seçmenize yardımcı olabilecek multidisipliner çalışan bir onkoloji ekibi ile iletişime geçmeniz önerilir.
Meme kanseri riski
ATM mutasyonu taşıyan kadınlar daha fazla meme kanseri riskine sahiptir. Tahmin edilen yaşam boyu meme kanseri riski %53 kadar yüksek bir orandır. Bir kadının taşıdığı risk onun ATM mutasyonuna bağlı olarak değişebilir.
Diğer kanser türleri için risk
Bazı araştırmalar ATM mutasyonlarının ayrıca aşağıdaki kanser türleri içinde riskin artırabileceğiniz göstermiştir;
- Yumurtalık kanseri
- Pankreas kanseri
- Prostat kanseri
- Cilt kanseri
- Diğer kanserler
Ancak araştırmalar sonuçlanmamıştır. ATM mutasyonu taşıyan kişilerde diğer kanser türleri için yaşam boyu riskin daha iyi tanımlanması için daha çok çalışmaya ihtiyaç vardır. Bu sebepten multidisipliner bir onkoloji ekibi, sık sık ATM mutasyonlu kişilerin ek kanser risklerini anlamalarına yardımcı olmak adına ailedeki kanser geçmişlerine bakarlar.
Kalıtsal ATM mutasyonu olan kişiler için risk yönetimi
ABD Ulusal Kapsamlı Kanser Ağı (NCCN), CDH1 mutasyonlu erkek ve kadınlar için risk yönetim kılavuzları sağlar. Sizin ve ailenizin kanser geçmişine bakabilecek ve en iyi risk yönetim planını kararlaştırmanıza yardımcı olabilecek bir multidisipliner onkoloji ekibi ile görüşmeniz tavsiye edilir.
Meme kanseri taraması ve önlenmesi
Uzmanlar, ATM mutasyonuna sahip kadınlara 40’lı yaşların başlarında ya da ailede meme kanseri geçmişi varsa daha erken tarama yaptırmalarını öneriyor.
- Her yıl eğer uygunsa 3D mamogramlar ile mamogram taramaları
- Not: Şu anda ATM mutasyonlu kişilerin doktorları tarafından önerilen mamogramlar veya diğer XRAY taramalarından kaçınmaları gerektiğini gösteren yeterli sayıda kanıt yoktur.
- Yıllık kontrastlı meme emarı (MRI)
Uzmanlar ayrıca ATM mutasyonlu kadınlara, ailede meme kanseri hikayesine dayanarak risk azaltıcı mastektomi seçeneği hakkında sağlık uzmanları ile bir karara varmalarını öneriyor.
Yumurtalık kanseri taraması ve önlenmesi
ATM mutasyonu taşıyan kadınlarda yumurtalık kanseri taraması ve önlenmesinden sağlanacak bir faydayı gösteren yeterli sayıda araştırma yoktur. Bu sebepten uzmanlar ailede kanser geçmişine dayanarak yumurtalık kanser riskinin yönetilmesini önermektedir.
Pankreas kanseri taraması
ATM mutasyonu olan kişilerin pankreas kanseri taraması için olan kılavuzlar, sadece ailede pankreas kanseri hikayesi olan kişileri içerir.
- 1. veya 2. dereceden pankreas kanseri bir akrabası olan ATM mutasyonu taşıyıcıları için akrabanın tanı yaşından 10 yıl erken veya 50’li yaşlarının başlarında tarama yaptırması önerilir.
- Pankreas kanseri taramasını seçen mutasyon taşıyıcıları için NCCN, deneyimli bir tesiste, ideal olarak araştırma koşulları altında, tarama yaptırmalarını önerir. Tarama yaptırmadan önce kişiler, taramanın potansiyel kısıtlamaları, ücreti, riskleri ve yararları hakkında doktorları ile konuşmalıdırlar.
- Kontrastlı MRI-MRCP (manyetik rezonans kolanjiyopankreatografi) ve / veya EUS (endoskopik ultrason) düşünün.
- Kanser tarama metotları veya riski azaltacak ajanlar üzerine yürütülen çalışmalara kaydolmayı düşünün.
Diğer kanser türlerinin taraması ve önlenmesi
ATM mutasyonu taşıyan kişilerde diğer kanserler için tarama ve önlemeden sağlanacak bir faydayı gösteren yeterli sayıda araştırma bulunmamaktadır. Bu sebepten uzmanlar ailede kanser geçmişine dayanarak bu riskleri yönetmeyi önerir. ATM mutasyonu olan kişiler kanser tarama ve önleme üzerine araştırma çalışmalarına katılabilirler.
Kalıtsal ATM mutasyonu taşıyan kişiler için kanser tedavisi
Kanser tanısı almış kalıtsal ATM mutasyonu taşıyan kişiler, bir mutasyon taşımayan kişilere göre farklı tedavi seçeneklerine sahiptir. Kalıtsal ATM mutasyonlu kişiler için en iyi tedavi çalışması olan bir klinik deney çalışmasına da kaydolabilirsiniz.
Eğer kalıtsal ATM mutasyonuna sahipseniz, kanser teşhisi konulduysa ve aşağıdaki durumlardan herhangi biri sizin için geçerli ise, tıbbi seçenekleriniz hakkında doktorunuz ile konuşmak isteyebilirsiniz.
- Metastatik prostat kanserine sahip olmak
- İlerlemiş yumurtalık kanserine sahip olmak
- Meme kanseri ameliyatına karar vermek
- Kanser hastası olmak ve radyo terapiye ihtiyaç duymak
PARP inhibitörleri
PARP inhibitörleri, hasarlı DNA’nın tamiri için kullanılan bir proteini bloke ederek çalışan bir tür hedeflenmiş tedavidir. Başlangıçta kalıtsal BRCA1 veya BRCA2 mutasyonu taşıyan kişilerde kanseri tedavi etmek için geliştirilmiştir. O zamandan beri araştırma ve ek FDA onayları, daha fazla durum için PARP inhibitörlerinin kullanımı genişletmektedir. ATM mutasyonuna sahip ve kanser tanısı almış kişiler PARP inhibitör tedavisi hakkında doktorlarına sormak isteyebilir.
Metastatik pankreas kanseri için PARP inhibitörleri
PARP inhibitörü Lynparza (olaparib), ATM ‘de veya DNA hasar tamirinin belli bir türüne bağlı bir diğer gende bir mutasyonu olan metastatik kastrasyona dirençli prostat kanserine sahip erkekleri tedavi etmek için FDA onayı almıştır. Lynparza, enzalutamide (Xtandi) veya abiraterone (Zytiga) üzerinde gelişen prostat kanseri erkekleri tedavi etmek için onaylanmıştır.
İleri evre yumurtalık, fallop tüpü ya da primer peritonel kanseri için PARP inhibitörleri
Çeşitli PARP inhibitörleri, hastalığın farklı evrelerinde yumurtalık kanserini tedavi etmek için onaylanmıştır. Bazı durumlarda HRD testi olarak bilinen bir tümör biyobelirteç testi ATM mutasyonu taşıyan ve gelişmiş yumurtalık kanseri olan kadınlara bir PARP inhibitöründe yararlanıp yararlanamayacaklarını öğrenmelerine yardımcı olabilir.
Üçüncü basamak tedavi sonrası nükseden ileri evre kanser
- HRD testi, tedavinin üçüncü basamağından sonra nükseden ilerlemiş yumurtalık kanseri ve kalıtsal ATM mutasyonuna sahip kadınlara, PARP inhibitörü Zejula (niraparib) ‘dan yararlanıp yararlanamayacaklarını öğrenmelerine yardımcı olabilir.
Birinci basamak tedavi sonrası idame tedavisi
- HRD testi, ilerlemiş yumurtalık kanseri ve kalıtsal ATM mutasyonuna sahip kadınlara, ilk basamak platin kemoterapi sonrası bakım tedavisi olarak Avastin (bevacizumab) ile PARP inhibitörü Lynparza (olaparib) ‘in kombinasyonundan yararlanıp yararlanamayacaklarını öğrenmelerine yardımcı olur.
- Zejula, birinci basamak platin esaslı kemoterapiye tam ya da kısmi bir yanıt vermiş ilerlemiş yumurtalık, fallop tüpleri ya da primer peritonel kanseri olan kadınlarda bakım tedavisi için onaylandı. Bakım tedavisi için Zejula HRD testi gerektirmez.
Nükseden kanser tedavisi sonrası bakım tedavisi
- Zejula, Rubraca (rucaparib) ve Lynparza ‘nın tümü, platin esaslı kemoterapiye tam ya da kısmi bir yanıt veren nükseden epitel over, fallop tüpleri ya da primer peritonel kanserli kadınlarda bakım tedavisi için onaylanmıştır.
Meme kanseri cerrahi kararlar
İkinci bir meme kanserinin yüksek riskinden dolayı, ATM geninde kalıtsal mutasyon testleri pozitif çıkan ve meme kanseri tanısı alan kadınlar lumpektomi ve radyasyondan ziyade bilateral mastektomiyi seçebilirler. Mastektomi geçiren mutasyon taşıyıcılar ikinci bir meme kanserini daha geliştirme olasılığına sahiptirler.
ATM mutasyonu taşıyan kişilerde radyasyon terapi
ATM genlerinin iki kopyasında da bir mutasyona sahip kişilerde yapılan araştırmalara dayanarak, tek bir ATM mutasyonu taşıyan kişilerde kanseri tedavi etmek için radyasyon terapisinin güvenliği hakkında artan bazı sorular vardır. Uzmanlara göre, tek bir ATM mutasyonu taşıyan kanser hastaları, onkologları önerdiği sürece kanseri tedavi etmek için radyasyon terapisi alabilirler.
Kalıtsal ATM mutasyonuna sahip kişiler için diğer tıbbi endişeler
Nadir ve ciddi bir çocukluk hastalığı olan Ataksi Telenjiektazi (AT) hem anne hem de babadan kalıtımla ATM mutasyonu aktarılan çocukta meydana gelebilir. AT hastası çocuklar nörolojik problemlere, bağışıklık yetmezliğine ve lösemi ve lenfom gibi kanserlere sahip olabilir.
Bir çocuğun AT hastası olması için her iki ebeveyninin de ATM mutasyonuna sahip olması gerekir. Çiftten birinin ATM mutasyonuna sahip olduğu biliniyorsa, çift çocuk sahibi olmadan önce diğerinin test edilmesi ile ilgili genetikçi bir danışman ile konuşmak isteyebilir. Kalıtsal ATM mutasyonu olmayan embriyoyu seçmek için yardımcı üreme teknolojisi ve preimplantasyon genetik tanı kullanma seçeneği bulunmaktadır.
Araştırmalar AT hastalığına sahip insanların radyasyonun etkilerine karşı duyarlı olduklarını göstermiştir. Bu, XRAY maruziyetinin tek bir ATM mutasyonu olan kişiler için bir risk olup olmadığı hakkındaki sorulara yol açmaktadır. Şu anda uzmanlar, ATM mutasyonu taşıyan kişilerin doktorları önerdikçe kanser için mamaogramlar, diğer XRAY taramaları ya da radyasyon tedavisinden kaçınması gerektirecek yeterli sayıda kanıt olmadığını söylüyor.
