Lösemi, kan hücrelerini etkileyen bir hastalıktır ve hematolojik kanserler içinde incelenir. Kemik iliğinde anormal beyaz kan hücrelerinin aşırı çoğalması durumudur. Kanserleşen tek bir beyaz kan hücresinin kopyası olarak çoğalan bu kanser hücreleri, daha sonra kan dolaşımına yayılarak sağlıklı kan hücrelerinin hem oransal azlığına hem de kemik iliğini baskıladıkları için normal kan hücrelerinin üretiminin azlamasına neden olurlar.
Yukarıdaki şekilde, iki büyük daire içinde, periferik yayma yöntemi ile hazırlanan iki farklı kan örneğinin mikroskop altındaki görünümleri resmedilmiştir.
Gelişmiş ülkelerde 16 yaş altındaki çocuklarda en sık görülen kanser türü lösemidir
Türkiye'de her yıl 16 yaşın altında 1200-1500 arasında çocuğa yeni lösemi teşhisi konuluyor. Çocuklarda lösemi genelde benzer belirtiler gösterir. Lösemi kronik olabilir ve semptomlar (şikayetler) yavaş ilerleyebilir, akut olabilir veya semptomlar çok hızlı da gelişebilir.
Çocukluk lösemisi gençleri de etkiler. Lösemi tanısı korkutucu olabilir, ancak sağkalım (hayatta kalma) oranları günümüzde birçok kanserden daha iyidir.
Çocukluk çağı lösemisinin 11 yaygın belirtisi
1. Anemi
Anemi, vücudun kırmızı kan hücrelerinin (alyuvarlar) yetersiz olduğu zaman ortaya çıkar, halk arasında kansızlık olarak bilinir.
Kırmızı kan hücreleri vücuda oksijeni taşır ve eğer yeterince üretilemiyorsa, belirtileri şunlar olabilir:
- yorgunluk
- halsizlik
- baş dönmesi
- nefessizlik
- baş ağrısı
- soluk cilt
- anormal üşüme hissetme
2. Sık görülen enfeksiyonlar
Lösemili çocuklarda beyaz kan hücresi artar; normalde beyaz kan hücreleri bağışıklık sisteminin ana elemanlarıdır, ama lösemi durumunda bu hücrelerin çoğu işlevini yerine getiremez. Bunun nedeni, anormal hücrelerin sağlıklı beyaz kan hücreleri ile yer değiştirmesidir.
Bir çocuğun yetersiz beyaz kan hücresine sahip olduğunun bir belirtisi de geçmeyen ve sık görülen enfeksiyonlardır.
3. Morarma ve kanama
Bir çocuğun vücudunda kolayca morarma, burun kanaması veya diş eti kanaması görülüyorsa bu lösemi işareti olabilir.
4. Kemik veya eklem ağrısı
Eğer bir çocuk kemikleri veya eklemleri ağrıyorsa bu çocukluk çağı lösemisinin göstergesi olabilir. Bunun nedeni ise lösemi gelişirken, anormal hücreler eklemlerin içinde veya kemiklerin yüzeyine yakın toplanarak ağrı hissettirmesidir.
5. Şişlik
Lösemili bir çocukta şişme vücudun çeşitli bölgelerini etkileyebilir.
- Karın: anormal hücreler karaciğer ve dalakta toplandığında
- Yüz ve kollar
- Boynun kenarlarında, koltukaltı veya köprücük kemiği üzerinde küçük topaklar (şişmiş lenf bezlerine bağlı olarak)
Ayrıca yüzde şişlik olabilir özellikle çocuk uyandığında sabah şişlik daha kötü olur ve gün içinde biraz daha iyileşir. Buna superior vena kava sendromu denir ve nadiren lösemi vakalarında ortaya çıkar. Bununla birlikte, yaşamı tehdit edebilir, acil müdahale gerektirebilir.
6. İştahsızlık, karın ağrısı ve kilo kaybı
Eğer lösemi hücreleri karaciğer, böbrekler veya dalakta şişlik yaratırsa, bu organlara mesela mideye baskı yapabilir. Bu şişlik hissi; rahatsızlık, iştahsızlık ve sonra kilo kaybına neden olabilir.
7. Öksürme veya nefes alma zorlukları
Lösemi, bazı lenf nodları veya timus gibi akciğerlerin içinde ve çevresinde, akciğerler arasında yer alan bir bezi etkileyebilir.
Vücudun bu kısımları şişerse, trakeaya (soluk borusu) baskı uygulayabilir ve nefes almayı zorlaştırabilir.
Solunum güçlükleri, akciğerdeki küçük kan damarlarında lösemi hücreleri biriktiğinde de ortaya çıkabilir.
Bir çocuk nefes almakta zorlanıyorsa, acil müdahale gerektirir.
8. Baş ağrısı, kusma ve nöbetler
Lösemi beyin veya omuriliği etkiliyorsa çocuk şunları yaşayabilir:
- baş ağrısı
- halsizlik
- nöbetler
- kusma
- konsantrasyon zorluğu
- denge sorunu
- bulanık görüş
9. Deri döküntüleri
Cilde yayılmış lösemi hücreleri, koyu ve döküntülü lekelerin oluşmasına neden olabilir. Bu hücre topluluğu çok nadir görülür ve kloroma veya granülositik sarkoma denir.
10. Aşırı yorgunluk
Nadiren lösemi çok şiddetli yorgunluk ve tükenmeye sebep olur ve bu konuşma zorluğuna kadar ilerleyebilir.
- Halsizlik ve yorgunluk kanserin ilk belirtisi olabilir mi?
11. Genel olarak iyi hissetmemek
Bir çocuk, fiziksel şikayetlerini doğru ifade edemeyebilir fakat genellikle hasta gibi görünebilir. Çocuğun hastalığının nedeni bilemediğinizde mutlaka doktora götürün.
Sonuç - çocuklarda löseminin erken belirtileri
Lösemi belirtileri erken fark edilip değerlendirilirse hızlı tanı ve tedaviye izin verebilir.
Löseminin erken belirtilerini tespit etmek zor olabilir. Ayrıca çocuktan çocuğa da farklılık gösterebilir. Lösemili tüm çocuklar yukarıda belirtilen belirti, bulgu ve şikayetleri göstermeyebilir.
Erken belirtiler ayrıca akut veya kronik lösemi olan çocuklarda farklılık gösterir. Akut lösemi belirtileri genellikle hızlı ortaya çıkar ve daha belirgin olabilir. Kronik lösemi daha hafif semptomlu ve zaman içinde yavaşça gelişebilir.
Sonuç olarak, eğer bir ebeveyn veya bakıcı belirttiğimiz semptomlardan birini fark ederse, hızlı bir pediatri hekimi randevusu almakta fayda vardır. Hızlı teşhis, çocuğun doğru tedaviyi hızlı alarak hastalık sonuçlarının daha iyi olmasını sağlayabilir.
Doktorlar günümüzde birçok çocukluk çağı lösemi hastasını başarılı bir şekilde tedavi edebilmektedir. Tedavi yöntemleri ilerlemekte ve hastalığın hayatta kalma oranları gelişmeye devam etmektedir.
*
