Herkes hayatının belirli dönemlerinde veya günlük olarak halsizlik, yorgunluk hissedebilir. Bu durum işlerin yoğunlaşması ya da stres faktörü gibi nedenlere bağlı olabilir. Her halsizlik ve yorgunluk kanserin bir işareti demek doğru olmaz. Ancak bazı insanlar için fiziksel yorgunluk ve tükenmişlik hali daha sık görülürse sebepleri araştırılmalıdır. Bu yorgunluğun ve halsizliğin sebeplerinden biri kanser olabilir.

Not: Çoğu zaman aynı şeyi ifade etmek için kullanıyor olsak da halsizlik ve yorgunluk farklı anlamlar taşır.

  • Halsizlik, fiziksel veya kas gücünün eksikliğidir ve kollarınızı, bacaklarınızı veya diğer kaslarınızı hareket ettirmek için fazladan bir çaba sarf edildiğini hissettirir. İngilizce’de ve tıp dilinde weakness olarak ifade edilir.
  • Yorgunluk ya da yorgunluk duygusu, enerji veya güç eksikliği nedeniyle dinlenme ihtiyacı hissetmektir. Yorulma aşırı iş, kötü uyku, endişe, can sıkıntısı veya egzersiz eksikliğinden kaynaklanabilir. Bu şikayet, kalp yetmezliği gibi bir hastalığın veya kemoterapi gibi tıbbi tedavinin neden olabileceği bir şikayettir. Kaygı (anksiyete) veya depresyon da yorgunluğa neden olabilir. İngilizce’de ve tıp dilinde fatigue olarak ifade edilir.

Ne zaman ve ne sıklıkta yorgunluk kanserin işareti olabilir?

Kanser hastalarında tedavi sürecinde sıklıkla yorgunluk ve halsizlik şikayeti görülür. Fakat bu durum çoğu zaman kanser nedeniyle değil, tedavi sürecinde alınan ilaçların yan etkisi olarak görülür. Yani çoğu kanserli bireyde halsizlik tanı sonrası başlar.

Halsizlik ve yorgunluğun ilk belirti olarak görüldüğü kanser türleri; lösemi (kan kanseri) ve lenfomadır (lenf kanseri).

Kanser yorgunluğunun tanımı

Yorgunluğun doğru tanımlanması kanserin ilk belirtisi olma ihtimalinden dolayı oldukça önemlidir. Kanser yorgunluğu sıradan bir yorgunluk değildir. Uykusuzluk ya da yoğun bir dönemdeki yorgunluk gibi de değildir. Kanserin belirtisi olan yorgunluğu yaşayan insanlar bunu; bütün beden yorgunluğu olarak tanımlamaktalar. Bu süreçte normal aktivitelere katılamayacak ve rutin işleri yapamayacak kadar yorgun hissedebilirler.

Kanser tedavi sürecinde şu belirtileri yaşayabilirsiniz:

  • Ezici bir yorgunluk duygusu
  • Dinlenmeye rağmen devam eden yorgunluk
  • Posta kutusuna yürümek gibi basit hareketlerde bile yorulmak
  • Konsantrasyon zorluğu
  • Normalden daha duygusal hissetmek
  • Sevilen etkinliklere katılma isteğinin azalması.

Kanser yorgunluğa nasıl sebep olur?

Kanserli birinin yorgunluğunun çeşitli nedenleri vardır;

  • Lösemi ve lenfoma ile birlikte, kemik iliğindeki kanser hücreleri normal kan hücrelerinin üretimine müdahale edebilir. Bu durum anemiye (kansızlık) ve anemi de halsizliğe ve yorgunluğa neden olabilir.
  • Kolon ya da mide kanseri gibi kanser türleri kan kaybı nedeniyle anemiye sebep olabilir ve dolayısıyla yorgunluk yaşanır.
  • Tümörlerin metabolik süreçleri de yorgunluğa sebep olabilir.
  • Yorgunluğun başka bir nedeni ise; bazı kanser türlerinin hormon işleyişini bozmasıdır.
  • Bazı kanserler sitokin diye adlandırılan maddeleri salgılar ve bu maddeler yorgunluğa neden olabilir.

Kanserde yorgunluk hali için neler yapabilirsiniz?

Aşırı yorgunluk ve halsizliğinizi doktorunuzla paylaşmak dışında yapabileceğiniz ve halsizliğinizi hafifletebileceğiniz bazı yollar mevcut:

  • Egzersiz: Çok yorgun hissederken egzersiz yapmak fazla zor görünse de eğer yapabilirseniz egzersiz enerjinizi artırmaya yardımcı olur. Egzersiz yaparak akşamları daha iyi dinlenebilir, daha kaliteli uyuyabilirsiniz.
    - İlgili konu: Kanserli bireylerde bedensel ve zihinsel halsizlik için egzersiz
  • Doğru beslenme: Sağlıklı ve dengeli beslenmek bu dönemde çok önemlidir. Doğru diyetle hem kilo kontrolü sağlayabilir hem de yeterli ve dengeli beslenebilirsiniz. Yeterli vitamin, mineral, protein, taze sebze-meyve tüketmek gibi enerji seviyenizi dengede tutacak sağlıklı gıdalar tüketmelisiniz. Bir diyet uzmanından yardım alabilirsiniz.
  • Mutlu olmak: Ruh sağlığı da yorgunluğu ve fiziksel enerjiyi etkileyen faktörler arasındadır. Kanser tedavi süreci duygusal olarak zorlayabilir ve eğer depresyon veya anksiyete yaşadığınızı düşünürseniz mutlaka tedavi desteği almanızı öneriyoruz.
  • Gerçekçi olmak: Bu süreçte realist olup bazı beklentilerinizi ve yapabileceklerinizi baştan düşünmelisiniz. Hastalıktan önce sahip olduğunuz kadar enerjinizin olmaması çok normaldir. Gün içindeki en enerjik olduğunuz zamanı saptayıp; dışarıda yapacağınız planlarınızı ona göre ayarlayabilirsiniz. Doğal olarak tek başınıza her işe yetişemeyebilirsiniz, yardım almaktan çekinmeyin.
  • Öğlen uykusu: Gün içinde kısa şekerlemeler kansere bağlı yorgunluğa dahi iyi gelir. 1 saatten fazla olmamasına dikkat ederek (fazlası sersemlik yaparak daha yorgun hissettirebilir) gün içinde kısa kısa uyuyabilirsiniz, enerjinizi toparlamanıza çok yardımcı olur.

Çoğu kanserli bireyde görünen halsizlik, yorgunluk gibi enerji düşüklüğüne yönelik şikayetlerin hem ilaçlarla azaldığını hem de bahsettiğimiz yöntemlerle hastanın kendi çabalarıyla enerjisini önemli oranda toparlayabildiğini söylemek mümkün.

- İlgili konu: Kanserde Halsizlik ve Yorgunluk: Neden Olur ve Nasıl Tedavi Edilir? (detaylı)