FDA, Mezankimal Hücre Tedavilerinde İlk Onayını GVHH için Verdi

FDA, steroidlere dirençli akut graft-versus-host hastalığı için ilk mezankimal stromal hücre terapisi olan remestemcel-L-rknd (Ryoncil, Mesoblast Ltd) adlı tedaviyi onayladı. Bu tedavi, 2 aylık ve daha büyük çocuklar için kullanılabilecek.

Bu onay, mezankimal stromal hücre ürünleri açısından FDA'nın herhangi bir hastalık için verdiği ilk onay olma özelliğini taşıyor.

---

GVHH Nedir?

Graft-versus-host hastalığı (GVHH), allojenik kemik iliği veya kök hücre nakli sonrasında, donör hücrelerinin alıcının dokularını "yabancı" olarak tanıyarak bağışıklık sistemi aracılığıyla saldırmasıyla ortaya çıkan bir komplikasyondur. Bu durum genellikle cilt, karaciğer, bağırsaklar gibi organları etkileyerek iltihaplanma ve ciddi hasara yol açabilir.

---

Mezankimal Stromal Hücre Tedavisi Nedir?

Mezankimal stromal hücre (MSH) tedavisi, genellikle kemik iliği veya yağ dokusu gibi kaynaklardan elde edilen özel hücrelerin, vücutta hasar görmüş dokuları iyileştirmek ve bağışıklık yanıtlarını düzenlemek amacıyla kullanıldığı bir biyolojik tedavi yöntemidir. Bu hücreler, bağışıklık sistemini baskılayıcı etkileri ve anti-enflamatuar özellikleri sayesinde, özellikle bağışıklık sistemiyle ilişkili hastalıkların tedavisinde umut vadeder. MSH tedavisi, akut graft-versus-host hastalığı (GVHH) gibi yaşamı tehdit eden durumlar için yeni nesil bir tedavi seçeneği olarak öne çıkmaktadır.

Ryoncil, sağlıklı donörlerin (verici) kemik iliğinden elde edilen allojenik MSH'leri içeren bir tedavi ürünüdür. Üretim sürecinde, donör kemik iliğinden izole edilen MSH'ler laboratuvar ortamında kültür edilerek çoğaltılır ve kriyoprezervasyon yöntemiyle dondurularak saklanır.

---

GVHD ve İhtiyaç Duyulan Çözüm

Amerika Birleşik Devletleri'nde her yıl yaklaşık 10.000 kişi allojenik kemik iliği nakli oluyor ve bu hastaların yaklaşık 1500’ü çocuklardan oluşuyor.

Türkiye'de kemik iliği nakilleri son yıllarda belirgin bir artış göstermiştir. Yılda yaklaşık 6000 kemik iliği nakli gerçekleştirilmektedir. Bu nakillerin yaklaşık 1000 kadarı çocuk hastalara uygulanmaktadır. Ayrıca, Türkiye'de kök hücre nakil merkezi sayısı 100'ü geçmiştir. Bu veriler, Türkiye'nin kemik iliği nakli konusunda Avrupa ülkeleri arasında üst sıralarda yer aldığını göstermektedir.

Nakil sonrası çocukların yarısı, steroidlere dirençli akut graft-versus-host hastalığı (SD-aGVHH) geliştiriyor ve bu grubun neredeyse yarısı steroid tedavisine yanıt vermiyor. SD-aGVHH, özellikle çocuklarda kötü hastalık gidişatına sahip, yaşamı tehdit eden bir durum olarak öne çıkıyor.

Bu bağlamda Ryoncil, çığır açıcı bir tedavi seçeneği olarak, hem çocuklar hem de aileleri için önemli bir umut kaynağı.

---

Klinik Çalışmalar ve Etkililik Verileri

Ryoncil'in güvenliği ve etkinliği, 54 çocuk üzerinde yapılan, çok merkezli, tek kollu bir faz 3 çalışmada değerlendirildi. Çalışmaya katılan çocukların çoğu (%89'u), yüksek şiddette Grade C veya D hastalığa sahipti.

• 28. gün sonuçları:
  • Tam yanıt oranı: %30 (16 çocuk)
  • Kısmi yanıt oranı: %41 (22 çocuk)

Tedavi yanıtları ve süreleri, hastalığın şiddetini değerlendiren Uluslararası Kan ve Kemik İliği Nakli Kaydı (IBMTR) Şiddet İndeksi Kriterleri kullanılarak değerlendirildi. Çalışmanın ayrıntılı sonuçları Biology of Blood and Marrow Transplantation dergisinde yayımlandı.

---

Yan Etkiler ve Güvenlik Önlemleri

Ryoncil tedavisinde en sık görülen yan etkiler:

• Enfeksiyonlar
• Ateş
• Kanama
• Ödem
• Karın ağrısı
• Hipertansiyon

FDA, infüzyonların tedavi sırasında dikkatle izlenmesi gerektiğini ve alerjik reaksiyon belirtileri durumunda tedavinin kesilmesini öneriyor. Potansiyel komplikasyonlar arasında:

• Aşırı duyarlılık ve akut infüzyon reaksiyonları
• Enfeksiyonların bulaşma riski
• Ektopik doku oluşumu yer alıyor.

Ryoncil, dimetil sülfoksit (DMSO) veya domuz ve sığır proteinlerine karşı bilinen alerjisi olan hastalarda kontrendikedir. Hastalara tedavi öncesi kortikosteroid ve antihistamin premedikasyonu önerilir ve tedavi sırasında alerjik reaksiyonlar açısından yakından izlenmeleri gerekir.

---

Orphan-Drug Statüsü ve Dağıtım

Ryoncil, yetim ilaç, hızlı değerlendirme ve öncelikli inceleme statülerine sahipti ve onay sonrası ABD’de nakil merkezleri ve diğer tedavi sağlayan hastanelerde erişilebilir olacak.

---

Sonuç: Çocuklar İçin Yeni Bir Umut

Ryoncil'in FDA onayı, sadece steroidlere dirençli aGVHD tedavisi için değil, aynı zamanda hücre temelli tedavilerin geleceği açısından da bir dönüm noktasıdır. Çocukların hayatını kurtarma potansiyeli ve ailelere sağladığı umut, bu tür yenilikçi terapilerin sağlık alanındaki önemini bir kez daha vurguluyor.