HeLa Hücreleri: Kanserde Yeni Tedavi Arayışlarını Destekleyen Ölümsüz Bir Kadının Hikayesi

HeLa hücreleri, serviks adenokarsinomlu (rahim ağzı kanseri) bir hasta olan Henrietta Lacks'den alınan bir rahim ağzı doku örneğinden çoğaltılan ve günümüze kadar ulaşan hücre serisidir.

HeLa, in vitro olarak (laboratuvar ortamında) sonsuz çoğalan ilk insan hücre dizisiydi ve bilim insanlarının onu "ölümsüz" olarak adlandırmasına yol açtı. HeLa hücrelerinin homojenliği ve dayanıklılığı, biyomedikal araştırmalarda yaygın olarak kullanılmasına katkıda bulundu. Yaklaşık 70 yıldır kanser araştırmalarında ve yeni ilaç deneylerinde en çok Henrietta Lacks'in HeLa hücreleri kullanıldı.

HeLa hücreleri, çocuk felci, Parkinson hastalığı ve kanser gibi hastalıklar için ilaç ve aşı geliştirme dahil olmak üzere birçok tıbbi uzmanlık alanındaki ilerlemeleri destekledi.

HeLa Adının Tarihi

HeLa hücrelerinin adının kaynağı olan Henrietta Lacks, 1920 yılında ABD Virginia'da Loretta Pleasant olarak doğdu. Adını Henrietta olarak değiştirdi ve 1941'de evlendikleri zaman kocası David Lacks'in soyadını aldı. 5 çocuk dünyaya getirdi.

1951'de Lacks'e Maryland'deki Johns Hopkins Hastanesinde servikal adenokarsinom teşhisi kondu. Lacks, o zamanlar standart tedavi olan birkaç radyum tedavisi gördü, ancak teşhis konduktan 8 ay sonra, 31 yaşında hayatını kaybetti.

HeLa hücre dizisi, Lacks'in serviksinden cerrahı Dr Howard Wilbur Jones tarafından alınan bir doku örneğinden kaynaklanmıştır. Dr Jones, tümör örneğini Dr George Otto Gey'in laboratuvarına verdi ve hücreler, Dr Gey'in asistanı Mary T. Kubicek tarafından kültürlendi. Kubicek ve Dr Gey, hücre hattının benzeri görülmemiş bir oranda çoğaldığını ve in-vitro olarak kendi kendini idame ettirdiğini gözlemledi. Çift, Lacks'in ad ve soyadlarının ilk 2 harfinden sonra hücre hattına "HeLa" adını verdi.

HeLa hücre hattı ve sağladığı keşifler birçok fayda sağladı, ancak Lacks ailesi herhangi bir maddi tazminat almadı. Aslında Lacks'in çocukları, annelerinin ölümünden 20 yıl sonrasına kadar HeLa hücrelerinin varlığını öğrenmediler. Bunun nedeni, Lacks'in tedavisine izin vermiş olmasına rağmen, hiç kimsenin ondan numunelerini toplamak veya paylaşmak için izin istememiş olmasıydı. Günümüzde hastaların doku örneklerinin toplanması ve bilimsel amaçla kullanılması için artık belgelenmiş hasta onayı gerekiyor ve bu, kısmen Lacks'in öyküsünün bir sonucudur.

Başlangıçta, HeLa hücrelerinin kaynağı yaygın olarak bilinmiyordu ve Helen Lane ve Helen Larson gibi takma adlar kullanılmıştı. Bununla birlikte, Dr Gey 1970 yılında öldükten sonra, HeLa hücrelerinin Henrietta Lacks kaynaklı olduğu tespit edildi.

Onlarca yıl sonra, 2010'da Lacks'in hikayesi yazar Rebecca Skloot'un "Henrietta Lacks'in Ölümsüz Yaşamı" adlı kitabını yayınlanmasıyla kamuoyunun dikkatini çekti. Aynı yıl, Skloot, Lacks'in soyundan gelenlere burs fonları ve sağlık sigortası sağlayan Henrietta Lacks Vakfı'nı kurdu.

2013 yılında, bir HeLa hücre dizisinin genomu tam olarak dizilendi ve halka açıklandı. Lacks ailesinden gelen protestoların ardından, araştırmacılar diziyi kamuya açık alandan kaldırdı. ABD Ulusal Sağlık Enstitüleri'nden (US-NIH) temsilciler Lacks ailesi ile görüştü ve anlaşmaya varıldı. HeLa genom bilgisi, yalnızca talep üzerine ve NIH'deki bir çalışma grubunun onayı ile araştırmacılara sunulmaktadır. Lacks ailesinden iki kişi çalışma grubuna katılmıştır.