İntraperitoneal-Karın İçi Sıcak-Kemoterapi Nedir? Nasıl Uygulanır? Yan Etkileri Nelerdir?

İntraperitonal (karın içi) kemoterapi, karın bölgesindeki kanserler için uygulanan bir tedavidir. Bu tedavi, kemoterapi ilaçlarını doğrudan karaciğer, mide ve bağırsakları içeren peritoneal (karın) boşluğa iletir.

İntraperitonal kemoterapi sırasında uzmanlar tarafından, periton boşluğuna kemoterapi ilaçları ve sıvılar uygulanır. Bu, vücudun geri kalanındaki yan etkilerin en aza indirilmesinin yanı sıra gerekli ilaçların daha yüksek dozlarda vermelerini de sağlar.

Kanser uzmanları, yumurtalık, mide, kolon, rektum, pankreas veya apendiks kanserleri olan kişiler için intraperitoneal kemoterapi önerebilir.

İntraperitonal kemoterapinin 3 çeşidi vardır: HİPEK (sıcak kemoterapi), PİPAK (basınçlı aerosolize kemoterapi) ve günübirlik uygulanan intraperitoneal kemoterapi. Aşağıda bu yöntemler detaylı incelenmekle birlikte, bu yazı ağırlıklı olarak HİPEK üzerine durmaktadır.

İntraperitoneal Kemoterapi Nedir?

İntraperitonal kemoterapi, uzmanların kemoterapi ilaçlarını doğrudan kişinin periton boşluğuna infüzyonla enjekte ettiği bir kanser tedavisidir. Geleneksel intravenöz (IV, damardan) uygulamada kemoterapi ilaçları her zaman kanserden etkilenen bölgelere ulaşamadığından, karındaki kanserlerin tedavisinde etkisiz kalabilmektedir. İntraperitonal kemoterapi ile ilaçlar doğrudan kanser bölgesine gider ve herhangi bir tümörün daha derin noktalarına kadar nüfuz edebilir.

İntraperitoneal Kemoterapi için Hangi Hastalar Uygundur?

İntraperitonal kemoterapi milimetrik boyuttaki (2,5 mm veya daha küçük) tümörlerde etkili gözükmektedir. Bu nedenle cerrahlar intraperitonal kemoterapiye başlamadan önce ameliyatta ulaşabildikleri tüm tümörleri çıkarmalıdır. Etkili bir karın içi tümör temizliği, intraperitonal kemoterapinin başarısını belirleyen en önemli faktörlerin başında gelmektedir. Bu amaçla yapılan ameliyatlara, sitoredüktif cerrahi denir.

3 çeşit intraperitonal kemoterapi bulunmaktadır;

1. Hipertermik İntraPEritonal Kemoterapi (HİPEK): Bu uygulamaya karın içi sıcak kemoterapi de denmektedir. Ameliyat sonrası tek sefer uygulanır. HİPEK’te cerrahi tümör temizliğinden sonra karın içine uygulanan kimyasal içerik 42-43°C’ye kadar ısıtılır ve tedavi 1 – 2 saat sürer. Bu ilk tedaviden sonra uzmanlar, genellikle bir damar yolu ile sistemik kemoterapi önerir. Bununla birlikte, kanserin yeri ve evresine bağlı olarak kişi tekrar intraperitonal tedavilere maruz kalabilir. HİPEK'in, aşağıdaki diğer iki yönteme göre bilimsel kanıtları daha güçlüdür.
2. İntraperitonal kemoterapi: Bu uygulamada kemoterapi ısıtılmaz, günübirlik kemoterapi merkezlerinde, geleneksel kemoterapiler gibi belli sıklıkta uygulanır.
3. PİPAK: PİPAK, karın boşluğu içinde, seyreltilmiş bir aerosolize kemoterapinin basınçla uygulanmasıdır. Peritoneal karsinomatoz, başta karın için organların ve peritonun (karın zarı) kendi kanserleri olmak üzere, birçok kanser türünde son dönem hastalığı temsil eder ve peritonda yaygın kanser tutulumu olan hastaların çoğu altı ay içinde yaşamını kaybetmektedir. Peritona metastaz yapmış birçok kanserde platin bazlı sistemik kemoterapi etkili bir tedavi seçeneğidir, ancak hastanın genel performansının düşük olması, nüks (kanser tekrarı), kemoterapiye direnç gelişmesi ve tedavi yan etkileri bu hastalarda en önemli sorunlardır. Bununla birlikte peritoneal karsinomatozisli hastaların bir kısmının, genel performans durumu iyi ve yaşam beklentisi birkaç aydan daha fazla olması nedeni ile hem hastaların yaşam süresine hem de kalitesine katkıda bulunabilecek palyatif tedavi arayışları devam etmektedir. Bu kapsamda son yıllarda denenen tedavilerden biri de PIPAC (Pressurized IntraPeritoneal Aerosol Chemotherapy = Basınçlı İntraPeritoneal Aerosol Kemoterapi) adlı cerrahi yöntemdir. SOn yıllarda popülerleşen bir yöntem olmakla birlikte, bilimsel kanıtları zayıf veya çelişkilidir.

Aşağıda, HİPEK uygulaması resmedilmiştir:

Hangi Kanser Türleri İntraperitonal Kemoterapi Tedavisini Alır?

İntraperitonal kemoterapi, karın bölgesinde kanseri olan kişiler için etkili olabilecek bir tedavidir. Bu kanser türleri şunları içerir;

• Over (kadın yumurtalık) yumurtalık kanseri
• Kolorektal tümörler, kolon ve rektum kanserleri
• Mide kanseri
• Apendiks kanseri

İntraperitonal Kemoterapi Nasıl Çalışır?

Herhangi bir tümör küçültme ameliyatı sırasında cerrahlar, karın boşluğuna erişim sağlayan bir deliğe bağlı kateter yerleştirir. Periton boşluğunun hangi bölümünün hedeflendiğine bağlı olarak erişim deliği kaburgaların alt bölgesi ve pelvisin (kasık bölgesi) yakınına bağlanır.

Tedavi sırasında uzmanlar, kemoterapi ilaçlarını deliğe enjekte eder ve ilaçlar, karın bölgesine sızarak yayılır.

İntraperitonal Kemoterapi Süreci

İntraperitonal kemoterapi, yatarak veya ayakta tedavi prosedürü olarak uygulanabilir. HİPEK (ameliyat sonrası sıcak kemoterapi) ise sadece ameliyathane şartlarında uygulanır. Tedavilerin sayısı ve ilaç türleri, kişinin kanser türüne bağlı olarak kişiden kişiye değişebilir. Doktorlar, tedavi sırasında olacaklar konusunda size gerekli açıklamaları yapacaktır.

İntraperitonal Kemoterapi Öncesi Süreç

Bazı kişiler tedaviden sonra kendilerini hasta hissedebilir. Bu nedenle herhangi bir kemoterapiye başlamadan önce, tedavi gören kişinin güvenli bir şekilde eve gidebilecek olduğunun bilinmesi önemlidir.

• Kişiler, şişkinlik ile ilişkili rahatsızlık hissini en aza indirmeye yardımcı olmak için bol ve rahat giysiler giyebilir.
• Tedaviden önceki akşam ve sabah hafif yemekler yemek de bu konuda yardımcı olabilir.
• Tedavinin ne kadar süreceğine bağlı olarak hastalar, tedavi odasına yiyecek ve içecek atıştırmalıklar götürebilir.

İntraperitonal Kemoterapi Sırasında

İntraperitonal kemoterapi alan kişilerin tedavi sırasında uzanmaları gerekecektir, ancak gerektiğinde lavaboya yürüyerek gidebilirler.

Uzmanlar, çoğu kemoterapi ilacını uygulama noktasındaki delik ve kateter yolu ile karın boşluğuna giden tuzlu bir solüsyon (serum) ile karıştırır. Sağlık personeli, deri altına bir enjektör ile erişecektir. Enjektörü buraya bantlayabilir. Sıvı, karın bölgesine ulaştığında genellikle kişilerin pozisyon değiştirmeleri istenir ya da 15 dakikada bir yana ve diğer yana dönmeleri istenir. Bu, kemoterapi ilaçlarının bölgeye dağılmasına yardımcı olur ve mümkün olduğu kadar çok organa ulaşmasına izin verir.

İntraperitonal Kemoterapi Sonrası Süreç

İntraperitonal kemoterapiden sonra uzmanlar genellikle kişilerin dinlenmesini, susuz kalmaması için bol bol sıvı tüketmelerini ve az ve düzenli öğünler almalarını tavsiye eder.

Kişiler uygulama noktasını düzenli olarak kontrol etmeli ve herhangi bir kızarıklık veya şişlik varsa uzmanlara başvurmalıdır.

Delik için yapılan kesi iyileştikten sonra çoğu kişi banyo yapabilir ve günlük aktivitelerini normal bir şekilde yerine getirebilir.

İntraperitonal Kemoterapinin Yan Etkileri Nelerdir?

Şişkinlik veya daha sık idrara çıkma ihtiyacı gibi intraperitonal kemoterapinin en yaygın yan etkilerinden bazıları, karındaki aşırı sıvıdan kaynaklanabilmektedir.

Kemoterapinin yaygın görülen diğer yan etkileri şunlardır;

• Mide bulantısı ve kusma
• Yorgunluk
• Kabızlık veya ishal
• Konsantrasyon zorluğu
• İştahta azalma
• Ruh hali değişiklikleri

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

Herkes kemoterapiye farklı tepkiler verir, ancak bazı uyarıcı işaretler tıbbi müdahale gerektirir. İntraperitonal kemoterapi sonrası aşağıdaki belirtilerin yaşanması durumunda bir uzmana başvurulmalıdır;

• Uygulama noktasının çevresinde ağrı, şişme veya sızıntı
• 24 saatten uzun süren bulantı veya kusma
• 38 °C veya daha yüksek ateş
• 24 saatten uzun süren ishal
• Şiddetli kabızlık
• Sürekli veya şiddetli karın ağrısı
• 24 saatten fazla iştahta azalma (yemek yiyememek veya içecek içememek)

Özet

İntraperitonal kemoterapi, kişilerin karın bölgesindeki kanser türleri için aldıkları bir tedavidir. Kemoterapi ilaçlarının serum içinde doğrudan karın boşluğuna verildiği ve tüm alanlara ulaştığı bir yöntemdir. Uzmanlar genellikle daha küçük tümörlere karşı daha etkili olduğu için herhangi bir tümörü azaltmak veya çıkartmak için yapılan ameliyat sonrası intaperitonal kemoterapi önermektedir.

İntraperitonal kemoterapinin şişkinlik ve daha sık idrara çıkma ihtiyacı gibi yan etkileri olabilir. Kişi kendini iyi hissetmiyorsa, ateşi varsa veya uygulama bölgesinde ağrı varsa derhal bir uzmana başvurmalıdır.

Bazı kanser durumları için çalışmalar, hipertermik intraperitonal kemoterapi (HİPEK) uygulanan kişilerin, diğer kişilere göre hayatta kalma olasılığının daha yüksek olabildiğini göstermektedir.

Ancak herkes kemoterapiye farklı yanıt verir. Bu nedenle, kişilerin kanser tedavisi için kemoterapinin ne kadar etkili olabileceği konusunda onkologları ile görüşmelidir.

*

İLGİLİ KONULAR:

Mide ve over kanserinde karın içi sıcak kemoterapi uygulamasında yeni gelişmeler

HİPEK, kolon ve rektum kanserinde işe yarar mı?