Kalın bağırsak - kolon kanseri tedavisinde koruyucu kemoterapi süresi 6 ay mı yoksa 3 ay mı?

Kalın bağırsak - kolon kanserinde ameliyat sonrası koruyucu - adjuvan kemoterapi süresi ne olmalı ve hangi tedavi seçilmeli sorusu uzun zamandır tartışılmaktadır. ASCO 2017’de bu konuda sunulan oldukça kapsamlı bir çalışma “düşük riskli” 3. evre kolon kanserli hastalar için 3 aylık kemoterapinin hem yeterli olduğunu hem de çok daha az yan etki vadettiğini gösterdi. Çalışma ayrıca kolon kanseri adjuvan tedavisinde CAPOX ve FOLFOX ilaç kombinasyonları arasında etkinlik farkı olmadığını da gösterdi.

Kalın bağırsağın kanserleri olan kolon ve rektum kanseri ülkemizde hem kadınlar hem erkeklerde 3. sıklıkta gözüken kanser türüdür. Kansere bağlı önemli ölüm nedenlerinden birisidir. Tüm kanser türlerinde olduğu gibi kolon kanserinde de erken tanı yaşam kurtarıcıdır. Dördüncü evre yani metastaz yapmış kolon kanseri tedavisinde amaç, yaşam süresini artırmak iken daha erken evrelerde hastalığın yinelemesini azaltmak ve yaşamları kurtarmaktır.

Yeni tanı almış kolon kanserlerinin yaklaşık %40’ını oluşturan 3. evre kolon kanserinde temel tedavi, kanserli alanı ve komşu lenf bezlerini ameliyatla çıkarmaktır. Bu evrede kanser, kolonun katmanlarına sirayet etmiş ve/veya lenf bezlerine metastaz yapmıştır. 3. evre kolon kanseri, hastalığın yenileme riski açısından az riskli ve yüksek riskli olarak iki gruba ayrılır. Bağırsağın katmanları içinde kalan ve daha az lenf bezine sirayet etmiş 3. evre hastalıkla, bağırsağın tüm katmanlarını aşarak etraf dokulara uzanmış ve fazla sayıda lenf bezine sirayet etmiş kanserin yenileme riski de doğal olarak farklıdır (düşük riskli T1-3 N1; yüksek riskli T4 ve/veya N2).

2. evre kolon kanserinde ameliyat sonrası hastalığın tekrarlama ihtimali %20-30'larda iken, 3. evrede ameliyat sonrası kanserin yineleme ihtimali %50-80'lerdedir. İşte ameliyat sonrası kemoterapi, bu yineleme ihtimalini azaltmak için uygulanır. Uzun yıllardır 3. evre kolon kanserinde, ameliyat sonrası kanserin tekrarlama ihtimalini azaltmak için koruyucu tedavi, Oxliplatin ve Florourasil isimli iki kemoterapi ilacının kombine 6 ay kullanılması standart tedaviydi. Bu tedavide hastaya 14 günde iki gün damardan ilaç uygulaması 6 ay süresince 12 kürde uygulanmaktadır. Son yıllarda Florourasil’in ağızdan içilebilir formunun geliştirilmesinden sonra bu tedavi yine 6 ay uygulanmakla birlikte daha kolay uygulanabilir oldu. Bu tedavilerden ilki FOLFOX olarak adlandırılırken, ağızdan hap olarak alınan kapesitabin adlı kemoterapi içeren rejime ise CAPOX olarak adlandırılır. İki tedavi rejimi bugüne kadar yapılan çalışmalarda etkinlik olarak benzer bulundu. Ne var ki bu iki tedavinin de değişmez komponenti olan Oxaliplatin’in sinir sistemi üzerine olan birikici etkisi nöropati, tedavinin en tatsız yan etkisini oluşturur. Yaşam kalitesini bozan bu yan etki hastaların yarısına yakınında ortaya çıkar.

- İlginizi çekebilir: Kemoterapiye bağlı yan etki Nöropatinin (sinir hasarı) teşhisi ve tedavisi

Çalışma

ASCO 2017’de bildirilen çalışma, onkoloji alanında şu ana kadar yapılan en geniş çaplı araştırmalardan biridir. Çalışmaya 3. evre kolon kanseri olan 12,800 hasta dahil edilmiştir.

Çalışmanın sonuçları ise şu şekilde özetlenebilir:

• Hem düşük hem yüksek riskli, yani çalışmaya dahil edilen tüm hastalar için değerlendirildiğinde, 3. yılda hastalıksız sağkalım oranları 3 ay koruyucu kemoterapi alanlarda %74.6 iken, 6 ay alanlarda %75.5 olarak bulunmuştur (sadece % 1’lik bir fark).
• 3. evre kolon kanserinin %60’ını oluşturan düşük riskli hastaların sonuçlarına bakıldığında, 3. yılda hastalıksız sağkalım oranları 3 ay tedavi alanlarda %83.1 iken, 6 ay alanlarda %83.3 bulunmuştur.
• 3 yıllık hastalıksız sağkalım oranlarına göre kemoterapi rejimleri karşılaştırıldığında ise FOLFOX ve CAPOX tedavilerinin aynı etkinlikte olduğu görülmüştür.
• Sinir hasarı nöropati yan etki farkı ise oldukça belirgindir. 6 ay tedavi alanlarda FOLFOX için %45, CAPOX için %48 iken; 3 ay tedavi alanlarda FOLFOX için %15, CAPOX için %17.

Sonuç

Bu çalışmanın sonuçları, ülkemizde her yıl yeni tanı konan yaklaşık 12 bin 3. evre kolon kanserli hastayı direk ilgilendirmektedir. Bu evre hastalarımızın yaklaşık %60’ı, yani hastalığı yineleme açısından düşük riske sahi olanlar için 3 aylık koruyucu kemoterapi, 6 aylık tedavi ile aynı etkinlikte ve çok daha az yan etki ile yeni tedavi standardı olarak karşımıza çıkmaktadır.

.

İleri okuma: CAPOX ve FOLFOX nedir?

Kemoterapötik tedavilerde ilaç kombinasyonları, aynı anda iki veya daha fazla kanser ilacının aynı anda verilmesiyle uygulanır. Bu sayede kanser hücrelerine aynı anda birden fazla şekilde zarar verilmesi hedeflenir. Bu da kanser hücrelerinin daha hızlı ve etkin bir biçimde yok edilmesine yardımcı olur. CAPOX ve FOLFOX, kolon kanserinin kemoterapötik tedavisinde uygulanan ilaç kombinasyonlarından ikisidir. CAPOX kısaltması, Capecitabine (Kapesitabin) (ticari adı Xeloda) ve Oxaliplatin (Oksaliplatin) adlı ilaçların baş harflerinden türetilmiştir. FOLFOX kısaltması ise Lökovorin (Folinik asit), Floroürasil (5-FU) ve Oxaliplatin adlı ilaçların baş harflerinden türetilmiştir.

Floroürasil damar yoluyla (intravenöz) uygulanan bir ilaçtır. Kapesitabin, Floroürasil’in ağızdan hap şeklinde alınabilen formudur. Bu iki ilaç antimetabolitler olarak adlandırılan ilaç grubuna girer. Antimetabolitler hücre döngüsünün belli aşamalarını hedef alan ilaçlardır. Kanser hücreleri antimetabolitlere maruz kaldığında bölünme yeteneğini kaybeder ve kanserin ilerlemesi durdurulabilir.

Oksaliplatin DNA’nın yapısını bozan türden kemoterapi ilaçlarından biridir. Bu ilaçla kanser hücrelerinin DNA’sının zarar görmesi ve bu durumun kanser hücrelerini öldürmesi hedeflenir.