Kanser istatistikleri 2018 ABD: yaşam kaybı oranları düşüyor – neden mi?

Amerika Birleşik Devletleri’nde her yıl ortaya çıkan yeni kanser sayısı ve kansere bağlı yaşam kaybı oranları gözle görülür şekilde azalmaya devam etmektedir.

Her yıl ocak ayında yeni ABD kanser istatistikleri yayımlanır, biz de son 2 yıldır ABD kanser istatistiklerini ve düşündürdüklerini sizlerle paylaşıyoruz. Akla hemen neden ülkemiz verilerini değil de ABD istatistiklerini paylaştığımız sorusu gelecektir. Bunun sebebi, sağlık verilerinin kayıt altına alınması ve bunların düzenli olarak kamuoyu ile paylaşılması konusunda ülke olarak henüz yapılanma aşamasında olmamızdır. Öyle umuyoruz ki önümüzdeki dönemde Kanser Daire Başkanlığı tarafından titizlikle yürütülen Kanser Kayıtçılığı Programı’nın sonuçları kamuoyu ile paylaşılır ve biz de Türkiye Kanser İstatistikleri'ni sizler için yorumlarız.

ABD’de kanser görülme oranlarının azaldığı bilgisi birçok kanser türü için geçerli olmakla birlikte karaciğer kanseri oranları artmaktadır. Yazımızda, kanser oranlarının zaman içinde nasıl bir eğilim gösterdiğini ve son 20 yılda neden azalmaya başladığına dair bilgiler bulabilirsiniz.

Not: Mortalite, yaşam kaybı oranı

1991 yılında kanser nedeniyle olan yaşam kaybının, 2015’te genel olarak tüm kanser türlerinde %26 azaldığı görülmektedir. Bu, kansere bağlı yaşam kayıplarının sadece ABD’de yaklaşık 2.4 milyon azaldığı anlamına gelir. Özellikle sigara kullanımının azalması, erken tanı ve modern tedavi yöntemleriyle bu oranlar iyileşmiştir. 1990’dan 2015’e kadar en çok erkeklerde akciğer kanseri nedeniyle görülen yaşam kayıpları azalmıştır: %45 oranında. Bununla birlikte bugün hala kansere bağlı ölümlerin yaklaşık %30’unun nedeni tütün ve ürünlerinin kullanımı olmaya devam etmektedir.

Grafik: ABD'de 2018 yılında erkeklerde ve kadınlarda ayrı ayrı olarak, ek sık görülmesi ve en sık yaşam kaybına neden olması beklenen ilk 10 kanser türü

Kanser istatistiklerine dair detaylar

• 2018 kanser istatistikleri 2014 ve 2015 yılına kadar olan verilerinin derlenmesi ile oluşturulmuştur.
• ABD’de 2018’de tahmini 1.735.350 ya da günlük 4700’den fazla yeni kanser teşhisi olacağı tahmininde bulunulmaktadır.
• Erkeklerde prostat, akciğer ve kolon-rektum (kolorektal) kanserlerinin tüm kanserlerin %42’sini; kadınlarda ise meme, akciğer ve kolorektal kanserlerin tüm kanserlerin %50’sini oluşturacağı öngörülmüştür. Kadınlarda görülecek kanserlerin %30’unun meme kanseri olacağı hesaplanmıştır.
• Ayrıca 2018 yılında ABD’de 609.640 kişinin kanser nedeniyle yaşamını kaybedeceği öngörülüyor. Bu rakam günlük 1.700 kişi demektir. İstatistiklere göre, hem kadın hem erkeklerde akciğer kanseri yaşam kayıplarının ilk nedenidir.
• Araştırmacılar geçtiğimiz 10 yılda erkeklerde görülen kanser oranlarının %2 oranında azaldığını bulmuşlar. Bu oran; akciğer, kolorektal kanser ve prostat kanseri risklerinin büyük anlamda azaldığına işaret ediyor.
• Erkeklerde akciğer kanseri oranının iki kat hızlı bir şekilde düştüğü, bundaki en önemli etkinin de sigarayı bırakmak olduğu vurgulanmıştı.
• 2005’ten 2014’e yaklaşık % 2 - 3 oranında kolorektal kanserinde genel olarak hem kadın hem de erkeklerde benzer düşüş gözlenmiştir. Bu ABD’de kolon kanseri erken tanısı için kullanılan kanser tarama yöntemi kolonoskopinin, ileri yaş yetişkinlerde kullanımının yaygınlaşmasının bir yansıması olarak görülüyor.
• Diğer yandan kadınlarda cilt kanseri malign melanom, tiroid kanseri, rahim ve meme kanserlerindeki artış; akciğer ve kolorektal kanserleri görülme oranlarındaki azalma ile dengelenerek, kanser teşhis sayısını çok anlamlı şekilde değiştirmiyor.

Karaciğer kanseri artıyor

Karaciğer kanseri 2010-2014 arasında görüldüğü yaş ve cinsiyet açısından şaşırtıcı düzeyde çeşitlilik içermektedir.

Genel olarak, karaciğer kanseri kadınlarda hızla artmaya devam etmekte olup, erkeklerde bu hızda bir ilerleme söz konusu değildir. Artış, 40 yaşın altında her iki cinsiyet için de benzerdir. Buna karşılık 40-59 yaşları arasındaki kadınlarda ve erkeklerde bu oranların sabit kaldığı veya düştüğü gözlenmiştir. En büyük artış 2010-2014 arasında 60-69 yaşlarındaki bireylerde görülmüştür: her yıl için %8 artış. 70 yaş ve üzeri bireylerde ise %3’lük bir artış rapor edilmiştir.

Çok net olmamakla birlikte 2 faktörün karaciğer kanseri oranlarını artırdığı düşünülmektedir: hepatit C enfeksiyonu (HCV), ve alkolik ve alkolik olmayan karaciğer yağlanmasının artışı (obezite oranlarının artması).

Cilt kanseri malign melanomun, 2005-2014 yılları arasında görülme sıklığı - özellikle daha genç bireylerde - azalmıştır.

Son yıllardaki araştırmalara bakılırsa tiroid kanseri oranlarının dengede olduğu görülüyor.

Grafik: Kanser oranlarındaki yükselişin engellenmesi ile sadece ABD'de yaklaşık 2.4 milyon kişinin yaşamının kurtulduğu tahmin edilmektedir

Hayatta kalma oranları ve yaşam süreleri

1991 yılına ait kansere bağlı yaşam kaybı oranlarına göre, 2015’te %26’ya varan bir düşüş gözlenmektedir. Ancak yaşam kaybı oranlarındaki düşüşte erkeklerde oran (%32) kadınlara göre (%23) daha fazladır.

Son on yılda kansere bağlı yaşam kaybı oranları en çok şu başlıca dört kanser çeşidinde kendini gösterdi:

• 1989 yılından 2015 yılına kadar kadınlarda meme kanseri oranı % 39,
• 1993'ten 2015'e kadar prostat kanseri % 52,
• 1970'den 2015'e kadar kolorektal kanserlerde % 52, 
• 2002'den 2015'e kadar akciğer kanserinde % 19’luk azalmalar görüldü.

Bütün kanserler için, hastalıktan tamamen kurtulmayı ifade eden 5 yıllık hayatta kalma oranı yaklaşık % 70’e ulaşmıştır.

• En yüksek 5 yıllık sağkalım oranına % 99 ile prostat kanseri; bunu takiben % 92 ile malign melanom ve % 90 ile kadında meme kanseri ulaşmıştır.
• En düşük genel sağkalım oranına sahip hastalık ise pankreas kanseridir.
• Kanser 14 yaş ve altı çocuklarda en sık görülen 2. yaşam kaybı nedenidir. Araştırmacılar 2018 yılında ABD’de 10.590 çocuğun kanser teşhisi alacağı ve 1.180 çocuğun bu nedenle yaşamını kaybedebileceği tahmininde bulundu.
• Lösemi, çocuklarda en sık görülen kanser türüdür ve bunu izleyen sırada beyin tümörleri ile sinir sistemi tümörleri gelir.
• Ergenlik döneminde ise en sık beyin tümörü, diğer sinir sistemi tümörleri ve takiben lenfoma görülür.

Sonuç olarak, kanser, çağımızın en önemli sağlık sorunlarından biri olmaya devam etmektedir; bununla birlikte son 25 yılda bile kansere bağlı yaşam kaybı oranları %26 azalarak çok önemli bir gelişme göstermiştir. Bu gelişmede en büyük katkı tartışmasız modern tıbba aittir.

Kanser tıbbındaki gelişme, birçoklarını tatmin etmemekte ve yavaş gelmektedir, fakat aslında öyle değildir. Kontrolsüz hücre çoğalması ve diğer organları yayılma özelliği ile karakterize, bu oldukça kompleks hastalıklar grubu için sadece son 100 yılda yaşanan gelişmeler, tarihi, insanlık tarihinden bile eski olan kanser için oldukça ümit vericidir. Sağlıklı bir yaşamın "mucizevi olmayan" reçetesinin, sigaradan, alkolden uzak, hareketli bir yaşam tarzı, ideal bir kilo ve güçlü bir sosyal çevre olduğunu tekrar hatırlatalım.