Bazı gıdalardaki ve alternatif tıp ürünlerindeki maddeler, kanser ilacınızla etkileşime girerek tedavi yan etkilerine veya ilacın etkinliğinin azalmasına neden olabilir. Kanser ilaçları ile etkileşime girdiği hemen herkes tarafından bilinen gıda greyfurttur. Peki, sadece greyfurt mudur kemoterapi ilaçları ile etkileşime giren? Başka gıda veya ürünler var mıdır tedavinizi etkileyebilecek ve bu ürünler tedavinizi nasıl etkiler?

Kanser ilaçları da dahil tüm ilaçlar çalışabilmeleri için vücuda alındıktan sonra bağırsaklarda parçalanmalı ve emilmeli (absorbsiyon), kan ile vücuda dağılmalı ve metabolize edilmelidir. Daha sonra da vücuttan uzaklaştırılmalı. İlaçları ağızdan tablet, kapsül veya sıvı olarak aldığınızda, bu süreç bağırsakta parçalanma ve emilme ile başlar ve metabolize olarak devam eder. Aynı şey aslında gıdalar için de geçerlidir, yani yendikten sonra bağırsaklarda parçalanarak sindirilirler ve emilerek kana karışırlar. Kana karışan gıdalar ilk olarak karaciğere taşınır ve metabolize edilmeye devam edilir.

Vücuda alınan maddelerin bir kısmı yapımıza dahil olur, bir kısmı depolanır (örneğin yağ olarak), bir kısmı da atılır. Bir ilacın metabolize olması demek, o ilacın biyolojik olarak dönüşmesini ifade eder ve bu işlem biyotransformasyon olarak da adlandırılır. Karaciğerde, böbreklerde, bağırsakta, ciltte ve akciğerde gerçekleşen bu metabolizasyon işlemi çeşitli enzim sistemleri ile olmaktadır. Bunların en önemlisi CYP3A enzimleridir.

CYP3A enzimleri nedir?

Sitokrom P (CYP) enzimleri adı verilen bir grup vücut maddesinin bağırsaktaki emilim ve diğer organlarımızdaki metabolizasyon sürecinin bir parçası olduğunu biliyoruz.

CYP3A adlı bir grup da dahil olmak üzere birçok CYP enzimi vardır. Bu grup CYP3A4 ve CYP3A5 adı verilen enzimleri içerir. Bunlar ilaçların bağırsaklardan nasıl emileceği konusunda önemlidir.

Bazı gıdalar ve ilaçlar CYP3A'yı etkiler. Bu enzimler emilen kanser ilacı miktarını etkileyebilirler; ilacı daha güçlü veya zayıf yapar.

Kanser tedavisi sırasında uzak durulması gereken gıdalar

Greyfurt, kaçınılması gereken en yaygın besin öğelerinden biridir; greyfurtta CYP3A'yı bloke eden (inhibe eden) bir madde vardır. Ancak bu madde çeşitli yoğunluklarda diğer meyvelerde de bulunur.

  • greyfurt ve suyu
  • kan portakalı 
  • nar 
  • yıldız meyvesi (karambola)

Kanser tedavisi sırasında bu meyveleri düzenli tüketmekten, özellikle bunların suyunu sıkıp içmekten kaçınmak gerekir. Fakat bu bilgiye sahip olmadığı için bu meyveleri tüketmiş bir hasta çok büyük bir yanlış yaptığı hissine kapılmamalı. Canınız çok çekerse bir dilim greyfurt veya 1 kaşık nar yemenizde sakınca yok, fakat normal tüketim miktarlarına çıkmamalısınız.

İlaçlar

CYP3A enzimlerinin çalışmasını etkileyebilecek çok sayıda farklı ilaç türü vardır, bunlar;

  • bazı antibiyotikler (eritromisin, klaritromisin)
  • bazı kanser ilaçları (ifosfamid, tamoksifen, vinblastin, imatinib)
  • mantar ilaçları
  • HİV tedavileri
  • epilepsi ilaçları (anti-konvulsifler)
  • kalsiyum kanal blokerleri adı verilen ilaçlar
  • antidepresanlar
  • statinler (kolesterol düşürücüler)
  • steroidler

Bitkisel takviyeler (fitoterapi ürünleri)

CYP3A enzimlerini güçlü bir şekilde etkileyen birçok farklı bitki takviyesi de vardır: 

Bu nedenlerle onkoloğunuzla aldığınız bitkisel takviyeleri, düzenli kullandığınız ilaçları, konsantre beslenme ürünlerini ve özel bir diyeti takip ediyorsanız bunun bilgisini paylaşmak çok önemlidir. Doktorunuz CYP3A enzimlerini ve dolayısıyla kanser tedavinizi etkileyebilecek herhangi bir ilaç ya da takviye alıp almadığınızı söyleyebilecektir. Eğer diğer sağlık sorunları nedeniyle CYP3A enzimini etkileyen bir ilacı almak zorundaysanız doktorunuz kanser ilacınızın dozunu ayarlayacaktır.