Kanserlerin kontrolsüz hücre çoğalması ile karakterize bir hastalıklar grubu olduğunu biliyoruz. Bununla birlikte kanser hücreleri metastaz yapmaya, yani ilk konumundan vücuda doğru yayılmaya başladığında hastalık daha zorlu bir hal almaktadır.
Oncogene adlı dergide Heide Ford ve Micheal Lewis adlı bilim insanlarının iş birliği içinde yayımlanan yeni bir araştırmada, meme kanseri hücrelerinin metastaz yapmasını açıklayan yeni bir mekanizma ve onu yavaşlatmanın potansiyel yolları açıklandı.
Ford, “Metastaz, çok iyi ele alınmayan büyük bir problemdir” diyor.
"Metastaz sürecinin nasıl baskılanacağı ya da diğer bölgelerdeki metastatik hücrelerin büyümesinin nasıl baskılanacağı halen çözüm bekleyen bir konudur ve metastaz, çoğu kanser hastasının yaşam kaybının nedenidir. İster hedefe yönelik ilaçlar, isterse daha az hedefe yönelik kemoterapiler olsun, yaygın olan kanser ilaçlarının birçoğu primer/ana tümörü baskılamada oldukça iyi çalışır. Fakat kanser hücreleri metastaz yaptıklarında ilaçlar ile baskılanmayacak kadar değişebilirler."
Kritik dönüşüm
Ford ve ekibinin çalıştığı "dönüşüm", birbirine daha yapışık ve vücudun başka bölgelerine yayılma olasılığı daha düşük olan epitel hücreler olarak adlandırılan hücrelerin daha göçmen ve vücudun diğer bölgelerini istila etme olasılığı daha yüksek olan mezenkimal hücrelerin özelliklerini almaya başladığında gerçekleşir. Bu dönüşüm “epithelial-to-mesenchmal transformation (epitelden mezenkimala dönüş)” olarak tanımlanır.
"Epitel kanser hücreleri, mezenkimalin bu özelliklerini almaya başladığında, komşu hücrelere daha az yapışır hale gelirler ve hücre zarını bozmada etmede daha yetenekli hale gelirler. Böylelikle kan dolaşımına daha kolay girebilirler."
Birbiri ile konuşan kanser hücreleri
2017’de Ford, metastaz sürecinin, epithelial-to-mesenchymal dönüşüme uğramış hücrelerin, dönüşüme uğramamış olan hücreler ile “konuşmaya” başladığında o hücrelerin metastatik özellikler kazanma olasılıklarını yükselterek yardımcı olduğunu gösteren bir çalışma yayımlamıştı.
Aralık ayında yeni yayımlanan çalışmada ise Ford ve araştırmacıları, Baylor Tıp Fakültesinden Lewis ve meslektaşları ile iş birliği içinde yürüttükleri çalışmada, bu “konuşmanın” VEGF-C olarak adlandırılan doğal yollarla meydana gelen bir protein aracılığı ile gerçekleştiğini öne sürüyor.
Ford şöyle söylüyor: “VEGF-C, hücreler tarafından salgılanır. Komşu hücreler üzerindeki reseptörlere bağlanırlar ve daha sonra hedgehog sinyal yolağı olarak adlandırılan yolağın aktive edilmesindeki geleneksel yolu atlamasına rağmen bu yolağı aktive eder. Bu da nihayetinde bu hücreleri daha çok istilacı ve göçücü hale getiren ve GLI olarak adlandırılan bir proteinin aktivasyonu ile sonuçlanan bir sinyal mekanizmasını açar.”
Bu yeni yayınlarında Ford, Lewis ve ekipleri, eğer VEGF-C üretimini baskılayabilirseniz, önemli derecede metastazı yavaşlatabileceğinizi gösteriyor.
“Eğer dönüşüme gitmemiş olan hücrelerden sinyal alan reseptörleri alırsanız ya da VEGF-C’yi engellerseniz, metastazı aynı ölçüde uyaramazsınız. Eğer bu farklı hücre tiplerinin “konuşma” yeteneğini alırsanız, o zaman hiç dönüşüme gitmemiş hücreler artık hareket edemezler. Etkili bir şekilde metastaz yapamazlar.”
Araştırmacılar şimdi, metastazı daha iyi baskılamak için ve o en iyi sinyal yolunu hedefleyen en iyi yolu bulmak için hayvan deneylerinin ilk evresindeler. Metastazı tamamen durup durdurmayacaklarını ve metastaz sürecinin çoktan başladığı hastalarda bu süreci yavaşlatıp yavaşlatamayacaklarını bulmak istiyorlar ve ayrıca sekonder / ikincil bölgelerdeki tümör büyümelerini bastırıp bastıramayacaklarını da görmek istiyorlar.
"Uzun yıllardır insanlar, metastazı baskılamayı bulmanın etkili bir yolunun olmadığını söylüyor. Hücreler, kanser belirti vermeden tümörden çıkabiliyor. Fakat bu illa doğru olmak zorunda değil. Şu anda veriler, sekonder bölgeye metastaz yapmış hücrelere sahipseniz – örneğin meme kanserisiniz ve hücreleriniz akciğerlere gitmişse – akciğerlerinizdeki o hücreler aslında başka bir bölgeye metastaz yapmaya başlıyor. Bu süreçte her nerede olursanız olsun, bu süreci durdurmak istersiniz."
