Lynch Sendromu – Kanser Genetiğinin Babasının Kısa Öyküsü

Lynch sendromu, çeşitli kanserlere neden olabilen kalıtsal bir sendromdur.

Lynch sendromu ilişkili en sık görülen kanser kolorektal (kalın bağırsak= kolon ve rektum) kanserdir, ancak Lynch sendromu ayrıca hastaları ince bağırsak, mide, safra yolları, rahim, over ve üreter ve renal pelvis kanserlerine yatkın hale getirir.

Lynch sendromuna, DNA yanlış eşleşme onarımından (MMR) sorumlu 4 genden (MLH1, MSH2, MSH6 veya PMS2) 1'indeki bir germ hattı (kalıtsal) mutasyonu neden olur.

Lynch sendroumu otozomal dominant (baskın) kalıtsal bir hastalıktır. Bir başka deyişle cinsiyeti belirleyen kromozomlar dışındaki kromozomlarda meydana gelen hasarlar sonucu meydana gelir. Hasarlı gene sahip olan bireylerin kansere yakalanma riskleri yüksektir. Ancak Lynch sendromu ilişkili hasarlı genlere sahip kişilerin tümünde kanserleşme görülmez.

Yukarıdaki şekilde, Lynch sendromlu bireye ait örnek soy ağacı gösterilmektedir. Lynch Sendromu’na sahip anne veya babadan meydana gelen çocuklarda Lynch Sendromu’na sahip olma riski % 50’dir.

ABD Ulusal Kapsamlı Kanser Ağı (US-NCCN) kılavuzları, tanı yaşı ne olursa olsun, tüm kolorektal ve endometriyal (rahim) kanser hastaları için Lynch sendromunun tespiti genetik tarama önermektedir. Kılavuzlar ayrıca sebase neoplazmalar ve ince bağırsak, mide, pankreas, safra yolları, beyin, mesane, ürotelyal ve adrenokortikal kanserlerde MMR eksikliği için tümör taramasının düşünülmesini önermektedir.

Lynch Sendromu Adının Tarihi

Lynch sendromunun adı, Dr Henry T. Lynch'ten gelmektedir. Dr Lynch, 1928'de Lawrence, Massachusetts-ABD'de doğdu. 

Dr Lynch, İkinci Dünya Savaşı sırasında ABD Donanması'nda Güney Pasifik'te topçu olarak görev yaptı. Savaştan döndüğünde lise eğitimini tamamladı ve "Hammerin' Hank" adı altında profesyonel boksörlük yaptı.

Dr Lynch sonunda eğitimine devam etmek için bokstan vazgeçti. Oklahoma Üniversitesi'nde lisans, Denver Üniversitesi'nden klinik psikoloji alanında yüksek lisans derecesi aldı ve Galveston'daki Texas Üniversitesi'nden tıp doktoru diplomasını aldı. 

1962'de Nebraska, Omaha'daki Creighton Üniversitesi'nde dahiliye ihtisası sırasında Dr Lynch, daha sonra adını taşıyacak olan durumla karşılaştı.

Dr Lynch, alkol yoksunluğu nedeniyle hastaneye kaldırılan bir hastanın ailesinde kolorektal kanser ve endometriyal kanser öyküsü olduğunu öğrendi. Dr Lynch, bu ailede, kanser tanısı olan en az 21 aile üyesi tanımladı.

Dr Lynch, bu aileye Nebraska'ya atıf olarak "Ailesi N" adını verdi. Aynı zamanda, Dr Margery Shaw, Michigan'da "Aile M" olarak adlandırılan benzer bir aileye rastladı. Dr Lynch ve Dr Shaw, 1966'da her iki aile hakkında bilimsel makale yayınladı. 

Dr Lynch, 1967 ve 1971'de bu tür diğer ailelerin detaylı bulgularını yayınladı. Çalışmaları Dr Aldred Scott Warthin tarafından yapılan önceki çalışmalara dayanıyordu. 1800'lerin sonlarında ve 1900'lerin başlarında, Dr Warthin kanser öyküsü olan bir aileyi "Aile G" olarak tanımlamıştı. 

Dr Lynch, başlangıçta bu aileyi, kansere yatkınlıkları sebebi ile "Kanser Ailesi Sendromu" olarak adlandırdı. Daha sonra, günümüzde de halen kabul edilen isimlendirme haline gelen "kalıtsal polipoz olmayan kolorektal kanser" terimini icat etti. 

Daha sonra bu fenomenin genetik temelleri belirlendi ve Dr C. Richard Boland tarafından "Lynch sendromu" terimi kullanıldı. Bu durum, MMR genlerinde germline (kalıtsal) mutasyonları olan aileleri tanımlıyordu.

Dr Lynch, kariyerini Creighton Üniversitesi'nde geçirdi, ancak hastalar ve aileleriyle evlerinde ve toplum bilgilendirme ortamlarında yoğun bir şekilde zaman geçiren bir doktor olarak biliniyordu. Bu kariyeri onun "kanser genetiğinin babası" olarak anılmasını sağladı. Dr Lynch, 2019 yılında 91'inde yaşamını kaybetti.