Nefes darlığı (dispne)

Dispne yani nefes darlığı, nefes alıp vermede zorlanma halidir. Soluk alıp verme, solunum kasları ile meydana gelir. Hasta, nefes alıp vermede zorluk çektiğinde, hava açlığı denen bir boğulma duygusuna kapılır. Çoğu zaman, daha derin soluk alıp verme ve daha sık soluma şeklinde ortaya çıkar.

Nefes darlığı onkolojide sıklıkla karşılaşılan bir problemdir. Nefes darlığı problemi, iki kategoride sınıflandırılır. İlaç tedavisi sonucu oluşan nefes darlığı, tedavi sonucu oluşmayan nefes darlığı.

İlaç tedavisi sonucu oluşan nefes darlığı ile nasıl baş edebiliriz?

• Opioid ilaçlar (Örnek: kodein, morfin):
  Aktiviteyi azaltarak nefes darlığını önler.
  Bilinen yan etkileri; kabızlık, mide bulantısı, baş dönmesidir.
• Benzodiazepinler (Örnek: diazepam):
  Kaygı ve endişeyi azaltarak nefes darlığını önler.
  Bilinen yan etkileri; baş dönmesi, halsizlik, tükürük salgılamada azalmadır.
• Kortikosteroidler (Örnek: prednizolon, deksametazon):
  Kronik akciğer hastalıkları veya astıma dayalı nefes darlıklarında kullanılabilir.
  Bilinen yan etkileri; uyku bozukluğu, iştah artışı, karında şişlik, değişken ruh halidir.
• Oksijen
  Vücuttaki oksijen seviyesinin azalması sonucu oluşan nefes darlığıdır.
  Bilinen yan etkileri; baş dönmesi ve akıl karışıklığıdır.
• Bronkodilatör (Örnek: salbumatol):
  Solunum yolunu genişleterek havanın giriş çıkışını kolaylaştırmaya yardım eder.
  Bilinen yan etkileri; baş ağrısı, çarpıntı ve kas krampıdır.

İlaç tedavisi sonucu oluşmayan nefes darlığı ile nasıl baş edebiliriz?

• Ağızdan nefes alma tekniği
  Normalde burundan nefes alırız. Nefes darlığı söz konusu olduğunda burnunuzla birlikte ağzınızdan da alacağınız nefes size yardımcı olacaktır.
• Egzersiz
  • Kaburga kemiklerinizin hemen aşağısına parmaklarınızı yerleştirerek diyaframınızı hissedin ve burnunuzdan havayı içinize çekin.
  • Kendinizi rahat hissedecek şekilde mümkün olduğu kadar düz sırt üstü uzanın. Sonra dizlerinizi kırın ve karnınızın üstüne kitap koyun. Derin nefes alın. Siz nefes aldıkça kitap yukarı doğru kalkacaktır. Bu şekilde bir süre daha nefes alıp vermeye devam edin. Buradaki amaç, siz nefes alıp verdikçe kitabın hareket etmesini sağlamaktır.
• Pozisyonunuz
  • Dinlenirken veya uyurken vücudunuzun duruşu, akciğerlerinizin genişlemesine yardımcı olabilir.
  • Sandalyeye dik bir şekilde oturarak kollarınızı sandalye kollarına veya dizlerinize koyabilirsiniz.
  • Birkaç yastık koyarak başınız yüksekte yatabilirsiniz veya sandalyede arkanıza yaslanarak oturabilirsiniz.
• Hava terapisi
  Yanaklarınıza soğuk hava tutun veya soğuk bir materyal sürün. Nefes darlığınızın azalmasına yardımcı olabilir.
• Yaşam tarzında değişiklik
  • Günlük aktivitelerinizi ayarlayın.
  • Baston ve tekerlekli sandalye gibi size destek olacak aletleri kullanarak fiziksel aktivitelerinizi kolaylaştırabilirsiniz.

Doktorunuza başvurun

Dinlenirken dahi nefes darlığı söz konusu olduğunda, vakit kaybetmeden doktorunuza başvurunuz. Doktorunuz, gerekli gördüğü doğru uygulamaya karar verecektir. Ayrıca, verilen ilaçları kullanırken günlük yaşantınızı etkileyen bir durum söz konusu olduğunda, yine doktorunuza başvurmalısınız. Doktorunuzdan habersiz, asla kendi başınıza kulaktan dolma tavsiyeleri uygulamayınız. Doktorunuz, gereken tetkikleri yaparak gerekli gördüğü ilaveleri, değişiklikleri ve/veya kullanım şeklini belirleyerek doğru ilacı verecektir.