Selenyum ve kanser ilişkisi

Selenyum, atom numarası 34, simgesi “Se” olan ve periyodik cetvelin 4. periyodunda bulunan metal olmayan bir elementtir. 13 eser elementten biridir; yani vücudumuz gerekli fakat son derece düşük miktarlarda bulunur. Bu eser elementlerin günlük ihtiyaçları fazla değildir, fakat vücudumuzda gerçekleşen hücresel düzeydeki enzim tepkimeleri için gereklidir.

Toprakta organik olmayan formda (selenite ya da selenit şeklinde), bitkilerde organik formda (selenomethionine ve selenocysteine şeklinde) ve hayvanlarda ise selenomethionine şeklinde bulunur. Selenyum, 24 farklı seleno proteinin yapısını oluşturur. Seleno proteinler, üreme sistemi, tiroid hormon metabolizması, DNA sentezi ve aynı zamanda enfeksiyonlara ve DNA hasarlarına karşı savunma gibi biyolojik olaylarda görev yaparlar.

Selenyum hangi gıdalarda vardır?

En çok bulunduğu gıda Brezilya fındığıdır. Ayrıca ay çekirdeği, deniz kabukluları, balıklar, hindi ve tavuk eti ve kırmızı et selenyum açısından zengindir. Bunların yanında yumurta, mantar, soğan-sarımsak ve tahıllarda da selenyum bulunur. Birçok gıdada bulunması nedeni ile, normal beslenen kişilerde selenyum eksikliği görülmez ve takviyesine de gerek yoktur.

Selenyumun potansiyel kemopreventif (kanserden koruma) etkisi farklı kanser türlerinde (özellikle prostat kanserlerinde) araştırılmıştır. Bazı araştırmalar selenyumun prostat kanseri riskini düşürdüğünü gösterse de selenyum alımıyla ilgili yapılan randomize kontrollü çalışmalarda herhangi bir ilişki gözlemlenememiştir.

Prostat kanseri ve selenyum ilişkisi - bilimsel kanıtlar

• 2010 yılında yayımlanan meta-analiz çalışmasında, selenyum desteklerinin prostat kanseri sıklığında herhangi bir etkiye sahip olmadığı rapor edilmiştir.
• ABD’de gerçekleştirilen çok merkezli çift kör Selenyum ve Vitamin E kanserden korunma ilişkisini ele alan çalışmada, 50 yaş üzeri 35.533 erkek dahil edilmiştir. Çalışma sonucuna göre, vitamin E ya da Selenyum alımının prostat kanserinden korunmada önemli bir fayda sağlamadığı tespit edilmiştir.
• Prostat kanserine dönüşme potansiyeli olan öncü lezyona (high-grade prostatic intraepithelial neoplasia) sahip 423 hastanın dahil olduğu SWOG S9917 çalışmasında, 3 yılın sonunda selenyum alan ile almayan bireyler arasında hastalığın ilerleyişi açısından bir fark gözlemlenmemiştir.
• Çift kör, randomize, placebo kontrollü bir faz 2 çalışmada ise, selenyum desteğinin, aktif olarak takip edilen erken evre (lokalize) prostat kanserli hastaların PSA seviyesinde herhangi bir fark yaratmadığı gözlemlenmiştir.
• Ancak, Kanserden Nutrisyonel Korunma çift kör çalışmasında ise selenyum desteğinin prostat kanserine karşı koruyucu olduğu rapor edilmiştir.

Mesane kanseri ve selenyum ilişkisi - bilimsel kanıtlar

Randomize, çift kör, faz 3 çalışmasında selenyum desteğinin metastatik olmayan mesane kanserinin nüksünü (hastalık tekrarı) önlemede fayda sağlamadığı görülmüştür. SELECT çalışmasında ise selenyumun mesane kanserinde koruyucu bir etkisi bulunmadığı tespit edilmiştir.

Akciğer kanseri ve selenyum ilişkisi - bilimsel kanıtlar

Amerika ve Çin’de gerçekleştirilen iki farklı randomize kontrollü çalışmada selenyum desteğinin akciğer kanserine karşı koruyucu bir etkiye sahip olmadığı rapor edilmiştir.

Cilt kanseri ve selenyum ilişkisi - bilimsel kanıtlar

Çeşitli çalışmalarda, selenyum desteği ile bazal ve yassı hücreli deri kanseri sıklığı arasında bir ilişki bulunamamıştır. Ancak, çift kör, randomize kontrollü bir çalışmada selenyum kullanan kişilerde yassı hücreli deri kanseri ve melanom olmayan deri kanseri riskinin arttığı tespit edilmiştir. SUVIMAX adlı 35 ile 60 yaş arası 12.741 katılımcının yer aldığı bir çalışmada, kadınlarda selenyum kullanımının deri kanseri riskini artırdığı gözlemlenmiştir.

Kalın bağırsak kanseri ve selenyum ilişkisi - bilimsel kanıtlar

Selenyum ve Celcoxib (Sel/Cel) çalışmasında 40 ile 80 yaşları arası, kolonoskopi ile polipleri alınmış 1621 hastada selenyumun kalın bağırsak (kolon ve rektum) kanserine karşı koruyucu etkisi analiz edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, selenyumun kalın bağırsak kanserinden korunmada herhangi bir etkisinin bulunmadığı tespit edilmiştir.

Sonuç

Sonuç olarak, selenyum ve kanser ilişkisini ele alan çalışmalarda pek çok kanser türü için herhangi bir ilişki bulunamamıştır. Bunun yanı sıra, deri kanseri riskini artırdığını rapor eden çalışmalar mevcuttur. Mevcut bilgilerle selenyum takviyesinin herhangi bir kanserden korumada etkili olmadığını görmekteyiz.

Ayrıca selenyumun, takviye olarak alındığında, zehirlenmeye yol açtığını bildirilen vakalar mevcuttur; bu nedenle selenyum ilacı veya selenyum tablet gibi takviyelerin alınmasını önermemekteyiz, ancak kan düzey eksikliği ortaya konmuşsa selenyumdan zengin gıdalarla beslenmeyi önermekteyiz.