Kan transfüzyonu (nakli), hayat kurtaran tıbbi müdahalelerden biridir. Bilindiği üzere A, B, AB ve O olmak üzere 4 tip kan grubu vardır. Bu kan grupları kan transfüzyonları için birbirleriyle uyumlu değildir. Ancak 0 negatif kan grubu tüm diğer kan gruplarına kan verebilir, bu sebeple, evrensel kan grubu özelliğini taşımaktadır. Bununla birlikte 0 kan grubu, nadir bulunan bir kan grubudur. Bu bağlamda, Haziran 2019'da Nature Microbiology'de yayımlanan çalışmada A kan grubunu 0 kan grubuna dönüştürmenin yolu keşfedildi. Bu keşif, bağırsaklarda bulunan Flavonifractor plautii adlı bakterinin enzimlerinin kullanılmasını içeriyor.
Kan gruplarının birbirinden farklı olmasını kırmızı kan hücrelerinin yüzeylerinde bulunan şeker molekülleri (kan antijenleri) sağlar. A, B ve AB kan grupları kendi antijenlerine sahip olmasına rağmen 0 kan grubu herhangi bir antijene sahip değildir (veya en baz H antijenine aittir). Bu yüzden, 0 kan grubu "evrensel kan grubu" olarak kabul edilir. Eğer yanlış kan grubu transfer edilirse, bağışıklık tepkisi olur. Ancak 0 kan grubu herhangi bir yabancı antijen taşımadığından - veya ortak H antijeni taşıdığı için - her kan grubuna transfer edilebilir.
Önceki araştırmalarda belirli enzimlerin A, B ve AB kan gruplarının 0 kan grubuna çevrilmesinde görev alabileceği gösterilmişti. Hücre yüzeyinde bulunan glikan adı verilen şeker molekülleri parçalayan enzimler üzerine yoğunlaşılmıştı. Bu çalışmada ise insan bağırsağındaki bakterilerde bulunan iki enzimin A kan grubunu 0 kan grubuna çevirebileceği keşfedildi. Bu enzimler A grubu kana eklendiğine, A grubu molekülleri kan hücrelerinin yüzeyinden başarıyla çıkarıldı ve kan grubu 0'a dönüştü.
Enzimin Çalışma Mekanizması Aşağıdaki Gibidir:
GalNAc deasetilaz enzimi antijeni amine çevirir. Sonrasında ikinci enzim tüm amineleri ortadan kaldırır. Böylelikle akyuvarlar (kırmızı kan hücreleri) antijenlerini kaybetmiş olur.
Peki Bu Çalışma Bize ne İfade Ediyor?
- Evrensel 0 kan grubunu elde etmede etkili bir yöntem keşfedildi. Enzimlerin kullanılması fikri 1980'li yıllarda ortaya atılmasına rağmen tüm kanda işe yarayabilecek bir teknik geliştirilemişti. Bu yöntem kan transfüzyonlarında devrim yaratabilir, büyük miktarlarda 0 kan grubu elde edilebilir.
- Önemle vurgulamak gerekir ki, çalışma halen laboratuvar aşamasındadır. Preklinik çalışmaların 2 sene sürmesi planlanmaktadır. Daha sonra insanda klinik çalışmalara geçilecektir. Özellikle bu yöntemin güvenilirliği önem taşımaktadır. Tüm A antijenlerinin kırmızı kan hücrelerinden çıkarılması gerekmektedir. Aynı zamanda, enzimin kırmızı kan hücrelerinde herhangi bir değişikliğe neden olup olmadığı da incelenecektir.
