Akciğer Kanserleri İçin Yeni Tanımlanan Nedenler: Onkovirüsler ve Epigenetik Faktörler

Akciğer kanserinin ana nedeni sigara olmakla birlikte, yeni tanımlanan ve kırmızı et tüketiminden edinilen bazı virüsler de akciğer kanserine yakalanma ihtimalini artırıyor olabilir. 2008 Nobel Ödülü’ne sahip bilim insanı Dr. Harald Zur Hausen, Uluslararası Akciğer Kanseri Araştırmaları Derneği’nin 4-7 Aralık’ta Viyana’da düzenlediği 17. Akciğer Kanseri Dünya Kongresi’nde yaptığı açılış konuşmasında bu konuya değindi.

Dr. Hausen, Human papillomavirus’ün (HPV) serviks (rahim ağzı) kanserine yol açtığını gösteren çalışmaları ile Nobel Ödülü’nü almıştı. Dr. Hausen konuşmasında, sigara içmeyenlerde görülen akciğer kanserlerinin risk faktörlerini ve bu risk faktörlerinin genetik veya epigenetik gen modifikasyonlarıyla etkileşime girip girmediğini tartıştı.

Kanserlerin azımsanmayacak kısmının viral infeksiyonlara bağlı olduğu bilinmektedir ve bu kanser yapıcı virüslere onkovirüs / onkojenik virüs denilmektedir. Yakın tarihli çalışmalara göre onkojenik virüsler akciğer kanserinin oluşumunda da rol alıyor gözükmektedir. Bunun iyi bilinen bir örneği, ses telleri bölgesinde tekrarlayan papillamatoz lezyonlardır (laryngeal papillomatosis). Ayrıca HPV11 veya HBV6 virüslerinin neden olduğu infeksiyonlardan kaynaklanan nadir akciğer kanseri vakaları da mevcuttur.

Şüphesiz ki, onkojenik virüslerin uzun süreli (latent) infeksiyonlar yaparak hücreleri kanserleştirmesi için ek genetik veya epigenetik modifikasyonları tetiklemesi gerekir. Bir onkovirüs ile enfekte olan sağlıklı bireylerde, çeşitli hücre içi sinyal yolakları, onkogenleri başarılı bir şekilde engeller. Bununla birlikte, bu basamakların herhangi birinin başarısız olması, viral onkogenlerin çalışmasına izin verir, ve bu da hücrelerin kontrolsüz büyümesine ve metastaz yapmasına neden olur (Onkogenler, normal şartlarda hücre çoğalmasından sorumlu olan “proto-onkogenlerin” fonksiyonlarını kaybetmesi sonucu meydana gelir. Onkogenler kanserin agresif bir şekilde ilerlemesine neden olur).

Araştırmalar, kesilen hayvanlardan kaynaklanan aerosollere düzenli olarak maruz kalan kasaplar ve mezbaha çalışanları arasında akciğer ve orofarengeal (ağız-yutak) kanserlerin riskinin arttığını göstermektedir. Bu, solunan havada bulaşıcı bir nedene işaret olabilir.

Pek çok insan kaynaklı patojenik virüs hayvanlarda kanserleşmeye sebep olmaktadır. Aynı durum hayvan kaynaklı patojenik virüsler içinde geçerli olabilir. Bu tezi savunan araştırmacılar Hindistan’daki akciğer kanseri sıklığını örnek göstermektedir. Hindistan’da sigara kullanımı yoğun olmasına rağmen, akciğer kanseri oranları düşüktür. Aynı zamanda dana etinin tüketilmediği Hindistan’da kolon kanseri vakaları da azdır. Kırmızı (özellikle işlenmiş) et tüketimi ile kolon kanseri riski arasındaki ilişki net bir şekilde ortaya konmuştur. Araştırmacılar benzer bir ilişkinin akciğer kanseriyle de olabileceğini öne sürmektedir. Bir başka deyişle hayvanlarda bulunan patojenik virüsler insanlarda akciğer kanserine sebep olabilir.

Peki Bu Durum Klinik Açıdan Ne İfade Ediyor?

• Sağlıklı et pişirme tekniklerini tercih etmek, belli kanserlerden (başta kolon ve akciğer) korunma adına bir strateji olabilir.
• Hayvan kaynaklı virüslerin tespit edilmesi ve insanlarda kanserleşmeye neden olup olmadığının belirlenmesi kanserde yeni ilaç hedeflerinin bulunmasına olanak sağlayabilir.
• Onkovirüslerin epigenetik mekanizmaları da etkileyerek kanserleşmeye neden olduğuna dair görüşler artmaktadır. Genlerin birbirleriyle ve çevreleriyle ilişkilerini inceleyen epigenetik bilimi bu bağlamda önemli bir role sahiptir. Onkogenlerin aktif hale gelmesini sağlayan epigenetik mekanizmaların onkovirüsler ile nasıl etkileşim içinde olduklarının bulunması etkili epigenetik kanser tedavilerinin önünü açabilir.
• Viral genler, kanserde erken teşhis ve tedaviye verilen yanıtın ölçülmesinde önemli bir biyobelirteç olabilir. Kandan, idrardan veya diğer vücut sıvılarından bilinen “viral gen partikülleri” yakalanarak kanser daha etkili yönetilebilir.