Bleomisin Nedir? FDA Onayı, Türkiye Ruhsatı ve Geri Ödeme Durumu

• FDA Onaylı: Evet (İlk onay tarihi: 19 Temmuz 1973)
• Kutu Adı ve Üretici, Türkiye Dağıtımı: İlk orijinal molekül kutu adı Blenoxane (Bristol-Myers Squibb), ayrıca Bleocin (İ.E. Ulagay), Bleocel (Koçak Farma), Bleomed (Onko & Koçsel), Bleotek (Nobel İlaç) ticari isimleriyle piyasada bulunmaktadır.
• Etken Madde Adı: Bleomisin
• Uygulama Şekli: İntravenöz (IV), intramüsküler (IM), intraplevral
• Sınıfı: Antitümör ajan
• Kategori: Kemoterapi ilacı
• Onaylı Olduğu Kanserler: Hodgkin lenfoma, Non-Hodgkin lenfoma, germ hücreli tümörler, baş ve boyun kanseri, skuamöz hücreli karsinomlar (deri, serviks, vulva), malign plevral efüzyon

Blenoxane Nedir?

Bleomisin etken maddeli Blenoxane, Hodgkin lenfoma, Non-Hodgkin lenfoma, germ hücreli tümörler, baş ve boyun kanseri, skuamöz hücreli karsinomlar (deri, serviks, vulva) ve malign plevral efüzyon tedavisinde kullanılan bir kemoterapi ilacıdır. Moleküler ağırlığı 1.500 olan küçük bir peptittir. Bu ilaç, DNA'ya bağlanarak serbest radikal oluşumunu tetikler ve hücre ölümüne yol açar, böylece kanser hücrelerinin bölünmesini engeller.

Etki Mekanizması Nasıldır?

• Bu peptit molekülünün zıt uçlarında DNA bağlanma bölgesi ve demir bağlanma bölgesi bulunur.
• Demir, serbest radikal oluşumu ve bleomisinin sitotoksik aktivitesi için bir kofaktör olarak gereklidir.
• Sitotoksik etkiler, aktif oksijen serbest radikallerinin oluşumundan kaynaklanır.
• Bu radikaller, tek ve çift zincirli DNA kırıkları oluşturarak hücre ölümüne neden olur.

FDA (ABD Gıda ve İlaç İdaresi) Onay Tarihçesi

• 19 Temmuz 1973: Hodgkin lenfoma ve testis kanseri tedavisinde FDA tarafından onaylandı.
• 10 Haziran 1975: Non-Hodgkin lenfoma ve skuamöz hücreli baş-boyun kanseri için ek endikasyon onayı aldı.
• 14 Mayıs 1990: Malign plevral efüzyon tedavisinde sklerozan ajan olarak kullanımına onay verildi.
• 22 Mart 2000: Germ hücreli tümörlerin tedavisinde kombine kemoterapi rejimlerinde kullanılmak üzere onaylandı.

Türkiye Ruhsatı

Bleomisinin ülkemizde T.C. ruhsatlı olduğu durumlar / terapötik endikasyonlar şu şekilde belirtilmiştir:

Terapötik Endikasyonlar:

• Ağız, nazofarinks ve paranasal sinüsler, larinks, özefagus, dış genital bölge, serviks veya deriyi etkileyen skuamöz hücre karsinomu, farklılaşmış tümörler genellikle anaplastik olanlardan daha iyi yanıt verirler.
• Hodgkin hastalığı ve mikozis fungoides'i içeren diğer malignant lenfomalar
• Testiküler teratoma
• Seröz kavitelerin malignant efüzyonları
• Bleomisinin bazı etkilerinin görüldüğü sekonder endikasyonlar (yalnız veya diğer ilaçlarla kombinasyonunda) metastatik malignant melanoma, tiroid karsinoma, akciğer ve mesane karsinoması

---

İlgili konu: Testis kanseri tedavisi BEP (Bleomisin Etoposid Cisplatin) kemoterapi rejimi

---

Bleomisin Geri Ödemesi Var mı?

Kanser tanısında endikasyon şartı aranmayacak ilaçlar listesinde yer almaktedır, Tüm kanser tanılarında SGK geri ödeme kapsamındadır.

Direnç Mekanizması

• DNA tamir enzimlerinin artmış ekspresyonu, bleomisin tarafından oluşturulan DNA hasarının daha hızlı onarılmasına neden olur ve ilacın etkinliğini azaltır.
• İlacın hücre içine alımının azalması, hücre içinde yeterli konsantrasyona ulaşmasını engeller, böylece tedaviye karşı direnç gelişebilir.

Emilim 

• Oral (ağızdan) biyoyararlanımı düşüktür, kullanımı yoktur.
• Kas içi (IM) enjeksiyondan sonra, doruk seviyelere yaklaşık 60 dakikada ulaşılır, ancak bu seviye damar içi (IV) uygulamaya göre üçte bir oranında düşüktür.
• Malign plevral efüzyon (pleurodezis) tedavisi için plevral boşluğa uygulandığında, ilacın yaklaşık %45-50’si sistemik dolaşıma geçer.

Dağılım

• Hücre içi ve hücre dışı sıvılara yayılır.
• Plazma proteinlerine bağlanma oranı %10’dan azdır.

Metabolizma 

• IV uygulamadan sonra, ilaç hızla dolaşımdan temizlenir.
• Yarı ömrü yaklaşık 3 saattir (normal böbrek fonksiyonuna sahip hastalarda).
• Bleomisin, özellikle karaciğer ve böbreklerde bulunan bleomisin hidrolaz enzimi tarafından hızla inaktive edilir.
• İlacın büyük kısmı böbreklerden atılır: %50-70’i değişmeden idrarla atılır.
• Böbrek fonksiyonu bozulmuş hastalarda ilaç toksisitesi riski artar. Bu nedenle böbrek yetmezliği olan hastalarda doz azaltılması önerilir.

Doz Aralığı 

• Hodgkin lenfoma – 10 ünite/m² IV, 28 günde bir, 1. ve 15. günlerde (ABVD protokolü).
• Testis kanseri – 30 ünite IV, 2., 9. ve 16. günlerde (BEP protokolü, 21 günde bir).
• Plevral boşluğa intrakaviter uygulama – 60 ünite/m².

Dikkat Edilmesi Gereken Durumlar

Solunum Fonksiyon Takibi:

• DLCO (Karbonmonoksit difüzyon kapasitesi) ve vital kapasite, tedavi öncesinde ve her kemoterapi döngüsü öncesinde değerlendirilmelidir.
• DLCO’da %15’ten fazla düşüş saptanırsa, hasta herhangi bir solunum semptomu göstermese bile bleomisin tedavisi kesilmelidir.
• Toplam kümülatif doz 400 üniteyi aştığında, akciğer toksisite riski belirgin şekilde artar.

Akciğer Görüntüleme:

• Tedavi öncesinde ve her döngü öncesinde akciğer filmi (radyografi) çekilmelidir.
• Bleomisin kaynaklı pulmoner toksisiteyi erken saptamak için düzenli takip gereklidir.

Akciğer Disfonksiyonu Belirtileri:

• Nefes darlığı (dispne), düşük kan oksijen seviyeleri (O₂ saturasyonu düşüklüğü) ve akciğer genişlemesinde azalma gibi semptomlar yakından takip edilmelidir.
• Bu belirtiler gelişirse, tedavi kesilmeli ve ileri tetkikler yapılmalıdır.

Böbrek Yetmezliği Olan Hastalarda Kullanım:

• Bleomisin, böbrekler aracılığıyla atıldığı için, böbrek yetmezliği olan hastalarda ilacın vücuttan uzaklaştırılması yavaşlar ve toksisite riski artar.
• Bu hastalarda doz azaltılması gereklidir ve böbrek fonksiyonları düzenli olarak izlenmelidir.

Lenfoma Hastalarında Anafilaktik Reaksiyon Riski:

• Lenfoma hastalarında bleomisine karşı anafilaktik reaksiyon riski artmıştır.
• Reaksiyon ani veya gecikmeli olarak ortaya çıkabilir.
• Acil müdahale için adrenalin, antihistaminikler ve kortikosteroidler hazır bulundurulmalıdır.

Ateş ve Titreme Yönetimi:

• Bleomisin uygulaması öncesinde hastalarda ateş ve titreme görülebilir.
• Bu yan etkiyi önlemek için, ilaç uygulanmadan 30 dakika önce parasetamol verilmelidir.

Cerrahi Müdahale Öncesi Dikkat Edilmesi Gerekenler:

• Bleomisin tedavisi gören hastalar ameliyat öncesinde cerrah ve anestezi uzmanına bilgi vermelidir.
• Yüksek oksijen konsantrasyonu (FiO₂ > %25) ameliyat sırasında akciğer toksisitesini artırabileceğinden oksijen yönetimi dikkatle yapılmalıdır.

Yan Etkiler

En yıl görülen yan etkiden en seyrek görülene doğru sırayla:

1. Cilt Reaksiyonları: Eritem, hiperpigmentasyon, stria (çatlaklar), vezikül (kabarcıklar), cilt soyulması, hiperkeratoz ve ülserasyon olabilir. Genellikle 150-200 üniteye ulaşınca görülür.
2. Akciğer Toksisitesi: Hastaların %10’unda görülebilir. Öksürük, nefes darlığı, kuru raller ve akciğer grafisinde infiltratlar ile kendini gösterir. 70 yaş üstü hastalarda ve toplam kümülatif doz >400 üniteyi aşan hastalarda riski artar. Nadir olarak pulmoner fibrozise ilerleyebilir ve %1 oranında yaşam kaybına neden olabilir.
3. Aşırı Duyarlılık Reaksiyonları: Hastaların %25’inde ateş ve titreme görülebilir. Lenfomalı hastalarda anafilaktoid reaksiyonlar daha yaygındır.
4. Kardiyovasküler Olaylar: Miyokard enfarktüsü, inme ve Raynaud fenomeni nadiren rapor edilmiştir.
5. Kemik İliği Baskılanması (Miyelosupresyon): Genellikle hafiftir.