COVID-19 Aşılarının Kalp-Damar Etkileri: 46 Milyon Kişilik Bir Çalışma

COVID-19 aşıları hâlâ tartışma konusu olmaya devam ediyor. Oysa pandeminin en zorlu dönemlerinde, hastaneler ve yoğun bakımlar dolup taşarken imdadımıza aşılar yetişmişti. Kısa sürede milyonlarca insanın hayatını kurtaran bu bilimsel başarıya rağmen, bugün aşılar hakkında geniş çaplı bir karalama kampanyası yürütülüyor. Ancak bilimsel veriler, aşıların yalnızca COVID-19’u önlemekle kalmadığını, aynı zamanda birçok kardiyovasküler riski de azalttığını gösteriyor.

Temmuz 2024'te Nature Communications'ta yayımlanan büyük ölçekli bir kohort çalışmasına göre, COVID-19 aşılarının ilk dozları genel olarak kardiyovasküler olayları azaltıcı bir etkiye sahipken, nadir durumlarda bazı komplikasyonlara yol açabiliyor.

46 Milyon Kişiyi Kapsayan Bir Çalışma

COVID-19 aşıları milyonlarca hayat kurtarırken, bazı nadir yan etkilerle ilişkilendirildiği bilinmektedir. Bu çalışmada, İngiltere'deki 46 milyona yakın yetişkinin sağlık kayıtları incelenerek, farklı dozlarda ve marka kombinasyonlarında aşıların kardiyovasküler güvenliği değerlendirildi. Özellikle, ilk doz, ikinci doz ve hatırlatma dozlarının trombotik ve kardiyovasküler komplikasyonlarla olan ilişkisi araştırıldı.

Ana Bulgular

• Trombotik olaylar azalıyor: Akut miyokard enfarktüsü (kalp krizi) ve iskemik inme (beyin felci) gibi arteriyel trombotik olayların görülme sıklığı her bir aşı dozu sonrası azaldı.
  • İkinci doz sonrası arteriyel trombotik olaylar için:
    • Pfizer-BioNTech (BNT-162b2): %20 azalma (aHR: 0.80; 95% CI: 0.77–0.83)
    • Moderna (mRNA-1273): %27 azalma (aHR: 0.73; 95% CI: 0.70–0.76)
• Venöz trombotik olaylarda azalma: Pulmoner emboli ve derin ven trombozu (DVT) gibi venöz trombotik olayların görülme oranı da aşılamadan sonra düştü.
  • Venöz trombotik olaylar (pulmoner emboli, DVT) için:
    • Pfizer-BioNTech (BNT-162b2) booster dozu sonrası: %44 azalma (aHR: 0.56; 95% CI: 0.49–0.63)
    • Moderna (mRNA-1273) booster dozu sonrası: %42 azalma (aHR: 0.58; 95% CI: 0.45–0.74)
• Nadir görülen komplikasyonlar:
  • Adenovirüs bazlı ChAdOx1 (AstraZeneca) aşısının ilk dozu, nadir görülen "aşı kaynaklı trombotik trombositopeni (VITT)" ile ilişkilendirildi. Bu aşı ülkemizde uygulanmadı.
  • mRNA aşıları (BNT-162b2 [Pfizer-BioNTech] ve mRNA-1273 [Moderna]) özellikle ilk ve ikinci dozdan sonra, nadiren miyokardit ve perikardit (kalp ve kalp zarı iltihabı) ile ilişkilendirildi.
  • Bu etkiler, özellikle genç erkeklerde daha sık görüldü.

Klinik ve Halk Sağlığı Açısından Sonuçlar

• COVID-19 enfeksiyonunun kendisinin kardiyovasküler riskleri, aşıların olası nadir yan etkilerinden çok daha yüksek olduğu için aşılama programlarının geniş kitlelere uygulanması desteklenmelidir.
• Özellikle kronik hastalığa sahip ve ileri yaş gibi riskli kişiler için daha iyi izleme mekanizmaları oluşturulabilir.
• Aşı kaynaklı nadir komplikasyonlar düzenli olarak takip edilmeli, ancak genel kardiyovasküler koruyucu etkisi nedeniyle aşılamanın önemi vurgulanmalıdır.

Bu çalışma, aşıların genel olarak kardiyovasküler sağlık açısından güvenli olduğunu ve COVID-19'a bağlı kardiyovasküler riskleri azaltmada etkili olduğunu güçlü şekilde destekliyor.