Dentritik hücreler nelerdir?
Vücudun çeşitli mikroorganizmalara veya kanser hücrelerine karşı savunmasında birçok bağışıklık sistemi hücresi görev alır. Bu hücrelerin bir kısmı belli molekülleri (antijenleri) tanıyıp o antijenlere özgü cevap oluştururken bir kısmı da antijenleri T lenfositlere, yani spesifik cevap oluşturacak hücrelere sunar. Bu hücre tipi antijen sunucu hücre (antijen presenting cells, APCs) olarak adlandırılır. Dendritik hücreler, bir çeşit antijen sunucu hücredir ve çeşitli antijenleri B ve T lenfositlere sunarak onları uyarırlar.
Bir antijen, bağışıklık sistemini tetikleyebilen ve özellikle antikor üretilmesine yol açan bir toksin veya diğer yabancı cisimlerdir.
Dendritik hücreler, bağışıklık sistemini oluşturan doğuştan gelen ve sonradan kazanılan immün sistemleri birbirine bağlar.
Dentritik hücreler vücuda giren mikroorganizmaya (bakteri, virüs, mantar, parazit) ait antijeni hücre içine alırlar ve özel reseptörleri sayesinde bu antijenleri lenfositlere sunarlar. Bu antijen sunumu ile birlikte lenfositlerin aktivitesini kontrol amaçlı, TGF-β, IL-4, IL-10, IL-12 gibi sitokin olarak adlandırılan birçok molekül de salgılarlar.
Dentritik hücreler, sahadan istihbaratı toplayıp, karargahta T-hücrelerini eğitirler
Dentritik hücreler aktifleştirici sinyalleri aldıktan sonra aktif hale gelirler ve bulundukları dokudan lenf nodlarına doğru göç ederler. Göç etme işlemi lenf nodlarındaki T hücrelerinin bulunduğu bölgeye geldiklerinde son bulur. Dokudan elde edip MHC proteinleri ile sundukları antijenleri, bu bölgede olgunlaşmamış (naive) T hücrelerine tanıtırlar. Olgunlaşmamış T hücreleri bu antijene özgü olarak çoğalırlar ve vücuda yayılıp, o antijeni barındıran mikroorganizmayı ya da hücreyi yok ederler.
Dentritik hücreleri, bağışıklık sistemini kansere karşı savaşması için bir eğitici olarak kullanabilir miyiz?
Tümör hücrelerinin en önemli özelliklerinden birisi, T lenfositlerden gizlenmeyi başararak sağlıklı vücut hücresi gibi görünmeleridir. Bu özellikleri nedeniyle tümör hücreleri immün sistemi uyarıcı birçok tedaviden kaçmayı başarabilmektedir. Dendritik hücrelerin, olgunlaşmamış T hücrelerini belli antijenlere karşı çoğaltma yeteneği, kanser tedavisinde son yıllarda ilgi odağı haline gelmiştir.
Dentritik hücreler yukarıda bahsedilen özelliklerinin kullanımıyla son zamanlarda kişiye özel bir tedavi yöntemi olan dendritik hücre kanser aşısı geliştirilmiştir. Hastadan elde edilen dentritik hücreler, laboratuvar ortamında, genetik mühendisliği yöntemleri ile tümör hücresinin antijenleri ile uyarılır. Uyarılan dentritik hücreler yüzeylerindeki tümör hücresi antijenini, lenfositlere vücut içinde tanıtır. Belli bir antijene özgül olarak çoğalan ve olgunlaşan T hücreleri, antijene karşı aktif hale gelip diğer lenfositleri uyarıcı sitokinleri salgılarlar. Bu yöntem sayesinde, dentritik hücre aşıları kullanılarak gelecek vadeden bir tedavinin yolu açılmıştır. Bu şekilde hazırlanan FDA onaylı bir kanser aşısı da bulunmaktadır: Sipuleucel-T
Not: Haberin ana resmi (siyah-beyaz), bir gine domuzu lenf düğümünden bir dendritik hücrenin tarama elektron mikroskobu görüntüsüdür. Dentritik hücrenin çok sayıda uzun kolu dikkat çekicidir.
İlgili Konu
