Enhertu Sonrası Ciddi Akciğer Yan Etkisi Gelişen Hastalarda Yeniden Tedavi Mümkün mü?
ASCO 2025’ten Gerçek Yaşam Verileriyle Umut Veren Bulgular
Neden Önemli?
Trastuzumab deruxtekan (T-DXd) etken maddeli Enhertu, HER2 pozitif ve HER2 düşük meme kanseri başta olmak üzere birçok solid tümörde umut verici sonuçlar sunan bir antikor-ilaç konjugat (AİK) tedavisidir. Ancak bu güçlü tedavinin önünde önemli bir engel var: interstisyel akciğer hastalığı (İAH). Bazı hastalarda İAH gelişmesi tedaviyi kalıcı olarak bırakmayı gerektirebilirken, diğerlerinde tedaviye ara verilip yeniden başlanabilir mi?
Bu kritik soruya yanıt arayan yeni bir çok merkezli çalışma, ASCO 2025 Kongresi'nde sunuldu. Çalışma, hafif düzeyde (Grade 1) İAH geliştiren hastalarda T-DXd tedavisinin dikkatli biçimde yeniden başlanmasının güvenli ve etkili olabileceğini gösteriyor. Bu yazıda çalışmanın detaylarını, verilerini ve klinik uygulamaya etkisini derledik.
T-DXd ve İAH Riski: Arka Plan
-
İlacın Etkisi: T-DXd, tümör hücresine özgü HER2 hedefli etkisi ve sitotoksik yüküyle dikkat çeker.
-
AİH Riski: Klinik çalışmalarda İAH görülme oranı %11–15 arasında değişmektedir.
-
Tehlike Nerede?: İAH'nin bazı hastalarda ciddi solunum yetmezliğine yol açabileceği, hatta yaşam kaybına neden olabileceği bilinmektedir.
📚 İAH Derecelendirmesi Nedir?
Derece 1–5 interstisyel akciğer hastalığı (İAH) tanımlamaları, CTCAE v5.0 (Common Terminology Criteria for Adverse Events, Version 5.0) adlı uluslararası standart toksisite sınıflandırma sistemine dayanmaktadır. Bu sistem, özellikle klinik araştırmalarda ilaçlara bağlı yan etkileri tanımlamak ve evrelendirmek amacıyla kullanılır.
🔎 İlgili CTCAE başlıkları:
➡️ “Pneumonitis” veya “Interstitial Lung Disease”
CTCAE’ye göre özet tanımlar:
-
🟢 Grade 1: Radyolojik bulgu var, semptom yok
-
🟡 Grade 2: Hafif–orta düzeyde semptomlar; günlük yaşamı kısıtlamaz
-
🟠 Grade 3: Belirgin semptomlar; günlük aktivitelerde kısıtlama, hastane yatışı gerekebilir
-
🔴 Grade 4: Hayatı tehdit eder; yoğun bakım ve destek tedavisi gerektirir
-
⚫ Grade 5: Yaşam kaybıyla sonuçlanan tablo
Mevcut Klinik Yaklaşım Nedir?
| AİH Derecesi | Tedavi Yaklaşımı |
|---|---|
| Derece 1 | İlaca ara ver, steroidle destekle, görüntüleme ile iyileşmeyi izle, sonra değerlendirme ile tekrar T-DXd tedavisi düşün |
| Derece ≥2 | Kalıcı olarak ilacı kes, yoğun steroid ve gerekirse ek tedavi başla |
ASCO 2025 Sunumu: Gerçek Yaşam Verileriyle Enhertu ile Tekrar Tedavi Güvenli mi?
Dr. Hope Rugo ve ekibi tarafından sunulan bu çalışma, ABD’de 5 merkezde, 2017–2024 arasında T-DXd tedavisi almış toplam 1476 hastanın retrospektif verilerini analiz etti. Bu hastaların %9.6’sında (n=143) herhangi bir derece AİH gelişti.
Kimler Tekrar Tedavi aldı?
-
Grade 1 İAH gelişen 59 hastadan 44’ü (%75) yeniden T-DXd ile tedavi edildi.
-
Grade 2 İAH sonrası 19 hasta, klinik kararla tekrar tedavi aldı.
Sayılarla Bulgular:
| Değişken | Bulgular |
|---|---|
| İlaca tekrar başlanan derece 1 İAH’li hasta sayısı | 44 |
| İlaca tekrar başlama sonrası tekrar İAH gelişme oranı | %27 (n=12) – çoğu tekrar Grade 1 |
| İlaca tekrar başlama sonrası yaşam kaybı oranı (derece 1 sonrası) | 0 |
| Steroid alanlarda görüntüleme ile iyileşme süresi | Ortanca 29 gün |
| Steroid almayanlarda iyileşme süresi | Ortanca 82 gün (p<0.01) |
| İlaca tekrar başlama sonrası ortanca T-DXd kullanım süresi (derece 1 sonrası) | 215 gün (~7 ay) |
| İlaca tekrar başlama sonrası derece 5 İAH (yaşam kaybı gelişen vaka) | 0 |
Derece 2 İlaca Tekrar Başlama Verileri:
-
19 hastadan 3'ünde İAH tekrar etti: 1’i derece 2, 1’i derece 3, 1’i derece 4.
-
Yaşam kaybıyla sonuçlanan İAH izlenmedi.
Klinik Uygulamada Ne Anlama Geliyor?
1. Yeniden Başlama Stratejisi Kişiselleştirilmelidir
-
Derece 1 İAH sonrası, görüntüleme ile iyileşme sağlandıysa ilaca tekrar başlama yapılabilir.
-
Steroid desteği iyileşmeyi hızlandırıyor: özellikle 0.5 mg/kg dozda başlanması öneriliyor.
2. İzlem Protokolü
-
İlk 12 ayda yüksek risk dönemi: her 9–12 haftada bir toraks BT çekilmesi öneriliyor.
-
Yüksek riskli hastalarda (yaşlı, renal yetmezliği olan, daha önce İAH öyküsü bulunan): ilk 6 haftada görüntüleme yapılmalı.
3. Derece 2 Sonrası İlaca Tekrar Başlama?
-
Standart öneri tekrar başlama yapılmaması yönünde.
-
Ancak enfeksiyon, astım gibi ayırıcı tanılar varsa; klinik olarak dikkatli bir değerlendirme ile tekrar başlama düşünülebilir.
Sonuç: Umut Veren Ama Dikkatli Yorumlanması Gereken Veriler
Bu çalışma, gerçek yaşam koşullarında Grade 1 İAH sonrası T-DXd tedavisinin yeniden başlanabileceğini ve uzun süreli fayda sağlayabileceğini göstermektedir. Steroid kullanımı iyileşme süresini ciddi oranda kısaltırken, tekrar başlama sonrası İAH nüks oranı kabul edilebilir düzeydedir. Derece 2 İAH sonrası tekrar başlama verileri ise daha sınırlı ve temkinli yaklaşılması gerektiğini işaret etmektedir.
Sonuç olarak T-DXd gibi yaşam süresini uzatan güçlü ajanlarda, İAH gibi toksisiteler sonrası "ya hep ya hiç" kararları yerine, kişiye özel kararlar almak mümkündür. Bu çalışma, ileri görüntüleme, steroid desteği ve multidisipliner takip ile yeniden tedavi kapısının açık kalabileceğini gösteriyor.
