FDG Tutulumu Nedir? Kanser midir?

FDG Tutulumu Nedir?

FDG tutulumu, Pozitron Emisyon Tomografisi (PET) görüntüleme testinde kullanılan bir terimdir. FDG, radyoaktif bir madde olan FluoroDeoksiGlukozdur ve vücuttaki hücreler tarafından alınarak enerji üretmek için kullanılır.

Kanser hücreleri normal hücrelere göre daha hızlı bölünür ve büyürler, bu nedenle daha fazla enerjiye ihtiyaç duyarlar. Bu nedenle kanser hücreleri FDG'yi normal hücrelere göre daha fazla alır ve bir PET taraması sırasında daha yoğun bir FDG tutulumu görülür. FDG tutulumu, kanser hücrelerinin tespit edilmesinde ve kanserin yayılması ve etkisi hakkında bilgi edinilmesinde önemli biyolojik bir belirteç olarak kullanılır.

Nükleer tıp uzmanı, PET çekimlerinin, ilaçların hazırlanmasının ve PET cihazının kullanımının planlayıcısı ve sorumlu hekimidir. Ayrıca, PET sonuçlarını yorumlayarak, hastalığın teşhisinde ve tedavisinde önemli bir rol oynar.

FDG Tutulumu Kanser midir?

FDG (flüorodeoksiglukoz) tutulumu, kanser hücrelerinin yüksek metabolik aktivitesinden kaynaklanan bir belirteçtir. FDG tutulumu, kanserli hücrelerin biriktiği alanları gösteren pozitron emisyon tomografisi (PET) taramalarında kullanılır. Ancak FDG tutulumu sadece kanserli hücrelere özgü bir işaret değildir. Bazı kanser-dışı durumlar da FDG tutulumuna neden olabilir. Bu nedenle, FDG tutulumunun kanser tanısı koymak için tek başına yeterli olmadığını belirtmek gerekir. Bununla birlikte, FDG PET taramaları kanser tanısı ve kanser tedavisinin izlenmesinde kullanılan önemli bir araçtır.

SUV Değeri Ne Demektir?

SUV (Standartized Uptake Value) değeri, PET görüntülerinde kullanılan bir ölçüttür ve bir dokunun veya organın FDG tutulumunun yoğunluğunu gösterir.

SUV değeri, FDG tutulumunun yoğunluğunu vücudun radyoaktif bölgesindeki radyasyonun yoğunluğu ile normal doku radyasyonu arasındaki oranını temsil eder. Bu oran, FDG tutulumunun ne kadar yüksek olduğunu gösterir. Yüksek SUV değeri, kanser hücrelerinin daha hızlı büyüdüğünü veya metastaz yaptığını gösterebilir.

SUV değeri, kanser tedavisinin başarısını takip etmek veya tedaviye yanıtı değerlendirmek için de kullanılabilir. Kanser tedavisi sırasında, tümör hacmi azaldıkça veya FDG tutulumu azaldıkça, SUV değeri de düşer.

Normal Dokunun SUV Değeri Nedir? Kaçın Üzerine Çıkınca Kanserden Şüphelenmeli?

Normal dokunun SUV değeri genellikle 2,5 veya daha azdır. Ancak bazı durumlarda, özellikle enfeksiyon gibi inflamatuar durumlarda, SUV değeri artabilir. Bu nedenle, kanser şüphesi taşıyan bir lezyonun kanser olup olmadığına karar vermek için tek başına SUV değeri yeterli değildir, diğer klinik ve görüntüleme bulguları ve özellikle biyopsi sonucu dikkate alınmalıdır.

SUV max ve SUV mean nedir?

SUV max, dokudaki en yüksek SUV değeridir ve tümörlü dokudaki en yoğun FDG tutulumunu gösterir. Bu, tümörün en aktif kısmını belirlemeye yardımcı olur.

SUV mean, dokudaki tüm SUV değerlerinin ortalamasıdır ve kanserli dokudaki genel FDG tutulumunu gösterir. Bu, tümörün genel FDG tutulumu hakkında bilgi sağlar.

Total Lezyon Glikolizi (TLG), PET görüntülemesi sırasında bir tümörün tüm hacimlerindeki FDG tutulumunun ölçüsüdür. TLG, bir tümörün kanserli hücrelerinin metabolik aktivitesinin genel bir ölçüsüdür ve kanserin agresifliği ve tedaviye yanıtı hakkında bilgi sağlayabilir. Bununla birlikte klinik pratikte en dikkat çeken parametre SUV-max değeridir.

PET-CT ve PET-MR nedir?

PET-CT, pozitron emisyon tomografisi (PET) ve bilgisayarlı tomografi (BT) görüntüleme tekniklerinin birleşimini ifade eder. PET, radyoaktif bir maddenin vücuda enjekte edilmesi veya solunması yoluyla kanserli hücrelerin yerlerini tespit etmek için kullanılır. BT ise vücudun farklı açılardan X-ışını görüntülerinin çekilmesiyle elde edilen ayrıntılı görüntülerdir. PET-CT, bu iki teknolojinin birleştirilmesiyle kanserin tam yerini ve boyutunu belirlemek için kullanılır.

PET-MR, PET ve manyetik rezonans (MR) görüntüleme tekniklerinin birleşimidir. PET-MR, kanser hücrelerinin vücudun neresinde olduğunu ve ne kadar yayıldığını tespit etmek için kullanılır. Ayrıca MR görüntüleme ile PET'te görüntülenemeyen bazı yapılar da görülebilir. Bu nedenle, PET-MR, kanser tanısında daha detaylı bilgi sağlamak için kullanılır.

Klasik FDG-PET-BT Beyin ve Karaciğer Tümrölerinde Neden Zayıf Kalır? Bu Durumda Ne Yapmak Gerekir?

Klasik FDG-PET-BT beyin ve karaciğer tümörlerinde bazen zayıf sonuçlar verir. Bunun nedeni, beyin dokusunun normalde yüksek metabolik aktiviteye sahip olması ve bu nedenle kanser hücrelerinin metabolik farklılıklarını göstermek için FDG-PET-BT görüntülemesinin sınırlı kalmasıdır. Ayrıca, karaciğerdeki tümörlerin de FDG tutulumu düşük olabilir veya normal karaciğer dokusu ile benzer olabilir, bu nedenle FDG-PET-BT bu durumlarda doğru sonuçlar vermeyebilir.

Bu durumda, diğer radyolojik görüntülemelerin kullanımı önerilebilir. Örneğin manyetik rezonans (MR) görüntüleme hem karaciğer hem beyin lezyonlarının görüntülemede oldukça başarılıdır.

En Çok FDG Tutulumu Gösteren Kanserler Hangileridir?

En çok FDG tutulumu gösteren kanser türleri şunlardır:

1. Akciğer kanseri
2. Lenfoma
3. Kolorektal kanser
4. Meme kanseri
5. Özofagus kanseri
6. Baş ve boyun kanseri
7. Pankreas kanseri
8. Mesane kanseri

Tedavi Yanıtını Ölçmede En Etkili Görüntüleme Yöntemi PET-CT'dir

Hastamızda sol memede kanser ve sol koltuk altı ve göğüs kafesi içi (mediasten) lenf bezleri yayılımı saptanmış 4. evre olarak değerlendirilmişti. Kemoterapiye çok iyi yanıt alınmışken takip değerlendirmelerde ortaya çıkan yaygın yeni aktif lenf bezleri saptandı. Ancak PET-CT bu yeni bulgunun kanser tekrarı değil bağışıklık sisteminin bir tepkisi olan "sarkoid reaksiyon" olduğunu saptadı ve biyopsi alınarak bu durum kanıtlandı (görüntü için referans Prof. Dr. Akın Yıldız).

Hangi Kanserlerde FDG Tutulumu Gözükmez veya Çok Az Gözükür?

Bazı kanser türlerinde FDG tutulumu çok düşük olabilir veya hiç gözükmez. Örneğin, bazı düşük dereceli beyin tümörleri, bazı mide kanserleri, karaciğer kanserleri ve mesotelyoma gibi bazı kanserler FDG tutulumu açısından sınırlıdır. Bununla birlikte, kanserin lokalizasyonuna, büyüklüğüne ve hastanın metabolizmasına bağlı olarak FDG tutulumu değişebilir. Bu nedenle, FDG tutulumunun kanser tanısında tek başına kullanımı önerilmez ve her zaman klinik ve diğer görüntüleme yöntemleri ile birlikte değerlendirilir.

PET Taramada FDG Dışında Hangi Radyoaktif Maddeler Kullanılır?

PET taramalarda FDG (Fluorodeoksiglukoz) en yaygın kullanılan radyoaktif maddedir. Bununla birlikte, bazı durumlarda başka radyoaktif maddeler de kullanılabilir. Bu maddeler, kullanım alanlarına ve kanser türüne göre değişebilir. Örneğin:

Gallium-68 DOTATATE: Nöroendokrin Tümörlerde (NET) Kullanılır

Pankreas nöroendokrin kanserini (iyi diferansiye tip) en iyi değerlendiren yöntem Galyum-68 PET-CT (DOTATATE) tetkikidir. Galyum PET bu hastamızda tümörün çevre dokuya yayılmış ve ameliyat edilemez olduğunu, uzak yayılım olmadığını gösterdi. Üç kür intra-arteriyel (damar içi) uygulanan lutesyum tedavisine çok iyi yanıt alındı (görüntü için referans Prof. Dr. Akın Yıldız).

Gallium-68 PSMA: Prostat Kanserinde Kullanılır

Prostat kanserinde kemik metastazlarını gösteren PSMA PET-CT görüntüleri (görüntü için referans Prof. Dr. Akın Yıldız).

PSMA-PET, Prostat Spesifik Membran Antijeni (PSMA) olarak adlandırılan bir proteinin hedef alındığı pozitron emisyon tomografisi (PET) görüntüleme yöntemidir. Bu test, özellikle prostat kanseri hastalarının tedavisinde kullanılan bir görüntüleme yöntemidir.

PSMA, prostat dokusunda normal olarak bulunan bir protein olmasına rağmen, prostat kanser hücrelerinde çok daha yüksek miktarda bulunur. Bu nedenle, PSMA-PET taraması, prostat kanseri hücrelerinin yerini ve yoğunluğunu daha hassas bir şekilde tespit edebilir.

• İlgili konu: Tedaviye verilen çok iyi yanıt, onkolojide 2018'in en iyi görüntü ödülünü aldı

FAPI PET

FAPI (fibroblast activation protein inhibitor) PET, kanser hücreleri tarafından üretilen ve tümörlerin çevresindeki fibroblastların aktive edilmesine neden olan bir proteini hedef alır. FAPI PET, tümörlerin FAPI'yi yüksek oranda ifade ettiği bazı kanser türlerinde kullanılabilir. FAPI PET, özellikle gastrointestinal stromal tümörleri (GIST), karaciğer kanseri, pankreas kanseri ve over kanseri gibi kanserlerin tanısında ve takibinde kullanılabilecek bir görüntüleme yöntemidir.

Ancak, FDG'nin kullanımı diğer radyoaktif maddelere göre daha yaygındır ve en sık kullanılan PET izotopudur.

FGD Tutulumu, Kanser Dışında Hangi Durumlarda Görülür?

FDG tutulumu, kanser dışında da birçok durumda görülebilir. Örneğin;

• Enfeksiyonlar: Bakteriyel, fungal veya viral enfeksiyonlar
• İnflamasyonlar: Romatoid artrit, spondiloartropatiler gibi enflamatuar hastalıklar
• Granulomatöz hastalıklar: Sarkoidoz, tüberküloz, histoplazmoz gibi granulomlar oluşturan hastalıklar
• Travmalar: Cerrahi müdahaleler veya travma sonrası inflamasyon
• Nörolojik hastalıklar: Alzheimer hastalığı, multipl skleroz gibi nörolojik hastalıklar
• Kas hastalıkları: Miyozit gibi inflamatuar kas hastalıkları
• Tiroid hastalıkları: Hipertiroidi veya tiroid kanseri gibi tiroid hastalıkları
• İlaçlar: Bazı ilaçlar, özellikle kortikosteroidler ve bazı kemoterapi ilaçları, FDG tutulumuna neden olabilir.