Filleri Kansere Karşı Koruyan Zombi Genler Keşfedildi

Fillerde kanser oranının çok düşük olması bilim dünyasındaki en ilginç paradokslardan biridir. Dünyada insanların % 17'si kanserden yaşam kaybına uğrarken, fillerde bu oran % 5'ten azdır. Filler, insanlara göre 100 kat daha fazla potansiyel kanser hücrelerine sahiptir. Ancak filleri kanserden koruyan pek çok mekanizma bulunmaktadır. Geçtiğimiz yıllarda yapılan araştırmalarda fillerde, tümör baskılayıcı p53 geninin kopya sayısının 20 kat daha fazla olduğu ve bu nedenle fillerin çok daha az kansere yakalandığı keşfedilmişti. Ağustos 2018'de Cell Reports'ta yayımlanan çalışmada filleri kanserden koruyan bir faktör daha keşfedildi. Çalışmaya göre, "ölü / zombi" bir tümör baskılayıcı genin, evrimsel süreçte aktif hale geçmesi filleri kanserden koruyor.

İlgili Konu:

• Fillerin daha az kansere yakalanmasında p53 geninin rolü

Bilindiği üzere genlerimiz sürekli olarak kopyalanır. Bu kopyalanma esnasında bazı genlerde hatalar birikir ve yanlış versiyonları oluşur. Bu genlere pseudogene (yalancı gen) adı verilir. Bir başka deyişle bu genlere "ölü genler" diyebiliriz. Araştırmacılar fillerde p53 geni üzerinde çalışırken, LIF6 (Leukemia Inhibitory Factor 6) adı verilen bir psödogen keşfettiler. Araştırmacılara göre, bu gen daha önce "ölü" haldeydi ve evrimsel süreçte tekrardan aktif hale geldi. LIF6 geni, p53 geni tarafından kontrol edilmektedir. Hücrede DNA hasarı meydana geldiğinde LIF6 aktif hale gelerek apoptoz (programlı hücre ölümü) ile hücrenin ortadan kaldırılmasını sağlar. Bu genlere aynı zamanda zombi genleri denilmektedir. Daha önce aktif halde olmayan gen, aktif hale gelmekte ve kanserleşmeyi önleyecek şekilde çalışmaktadır. Fillerde bu genin 25-30 milyon yıl önce tekrardan "yaşama" döndüğü düşünülmektedir.

Peki bu Çalışma Bize ne İfade Ediyor?

• Fil gibi uzun yaşayan, büyük hayvanlarda kanserleşmenin düşük olmasının altında yatan nedenlerden biri daha keşfedilmiş oldu.
• Büyük hayvanlarda hücre sayısı çok fazladır ve genellikle uzun bir yaşam süresine sahiptirler. Zamanla bu hayvanların hücrelerinde mutasyon birikimi başlar ve bu mutasyonlar kanserleşmeye yol açacak şekildedir. Evrimsel süreçte, tümör baskılayıcı genlerdeki kopya sayısının artması ve bazı "ölü" genlerin aktif hale gelmesi kanser riskini oldukça düşürmektedir.
• Psödogenlerin insan kanserlerindeki önemi halen araştırılan bir konudur. Son araştırmalar insan kanserlerinde bu tip genlerin aktivitesinin fazla olduğunu ortaya koymaktadır.