Gaitada Gizli Kan Testi Pozitif Çıkarsa – Ne Anlama Gelir ve Sonra Neler Yapılmalı?

Gaitada gizli kan (GGK) testi, kolorektal (kalın bağırsak) kanser taramasında sıkça kullanılan basit ve etkili bir yöntemdir.

45 yaşından sonra tüm erkek ve kadınlara kolorektal kanser taramasına başlamasını öneriyoruz; GGK testi de bu taramalardan biridir ve her yıl veya iki yılda bir yapılması önerilir.

Gaitada Gizli Kan Testi Nedir?

GGK testi, dışkıda mikroskobik seviyelerde kan tespiti yaparak potansiyel kolon ve rektum lezyonlarının belirlenmesine yardımcı olur. Bu yazıda, GGK testinin pozitif çıkması durumunda neler yapılması gerektiğini, kolonoskopi ve patolojik sonuçların nasıl değerlendirileceğini, endoskopist kalitesinin bu süreçteki önemini ve izlenmesi gereken adımları detaylandıracağız.

GGK Testi Çeşitleri

Gaitada gizli kan testleri (GGK), kolorektal kanser ve diğer bağırsak hastalıklarının taramasında kullanılan yöntemlerdir. Başlıca GGK testi çeşitleri arasında geleneksel guaiac temelli dışkı gizli kan testi (gFOBT) ve fekal immünokimyasal test (FIT) bulunmaktadır. gFOBT, dışkıda hemoglobinin kimyasal bir reaksiyonla tespit edilmesini sağlar, ancak bazı yiyecekler ve ilaçlar test sonuçlarını etkileyebilir. FIT ise hemoglobinin immünolojik yöntemlerle tespit edilmesini sağlar ve daha spesifik ve duyarlıdır.

GGK Testleri Nasıl Yapılır?

GGK testleri genellikle evde yapılabilir ve oldukça basittir. gFOBT için, test kitinde verilen özel kartlara dışkı örneği yerleştirilir ve laboratuvara gönderilir. FIT testi için ise, hastalar dışkı örneğini toplar ve örnek, test kiti içindeki özel tüpe yerleştirilir. Her iki testte de, örneklerin laboratuvarda analiz edilmesi gerekir.

GGK Testi Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?

GGK testinin sonuçları genellikle aynı gün ya da birkaç gün içinde alınır. Laboratuvar yoğunluğuna ve kullanılan test yöntemine bağlı olarak bu süre değişiklik gösterebilir. Sonuçlar hastaya veya doktora bildirilir ve gerektiğinde ileri tetkikler için yönlendirme yapılır.

GGK Testi Pozitif Çıkması Ne Anlama Gelir?

GGK testinin pozitif çıkması, dışkıda gizli kan bulunduğu anlamına gelir. Bu durum;

• kolorektal kanser,
• polipler,
• divertikül,
• inflamatuvar bağırsak hastalığı,
• hemoroidler veya
• diğer bağırsak lezyonları gibi çeşitli durumların belirtisi olabilir.

Ancak, pozitif bir sonuç doğrudan kanser varlığını göstermez, ileri tetkiklerin yapılmasını gerektirir.

Pozitif GGK Testi Sonrası Ne Yapılmalı?

GGK testi pozitif çıkan hastalar, kesin tanı koymak için genellikle kolonoskopi gibi ileri tetkiklere yönlendirilir. Kolonoskopi, doktorun kolon ve rektumu detaylı bir şekilde incelemesine ve gerektiğinde biyopsi almasına olanak tanır. Kolonoskopi sonuçlarına göre, gerekirse ek tedavi ve takip planları yapılır. Yüksek riskli polipler veya diğer ciddi lezyonlar tespit edilirse, cerrahi müdahale veya diğer tedavi yöntemleri uygulanabilir.

2 Bilimsel Araştırma – GGK Testi ve Kolonoskopi Bulguları

Gaitada gizli kan testi pozitif olan hastalar genellikle kolonoskopi ile değerlendirilir. Özlem Gül Utku ve arkadaşları tarafındna 2018'de yayımlanan bir çalışma, bu hastaların kolonoskopik ve patolojik sonuçlarını incelemiştir. Bu çalışmada, Haziran 2014-Ekim 2016 yılları arasında GGK testi pozitif çıkan ve kolonoskopi yapılan 225 hastanın verileri analiz edilmiştir. Çalışmaya katılan hastaların yaşları, cinsiyetleri, kolonoskopik bulguları ve patoloji sonuçları kaydedilmiştir.

Bulgular:

• 225 hastanın 111’i (%49.3) erkek, 114’ü (%50.7) kadındı.
• Hastaların yaş ortalaması 58.52, hemoglobin düzeyi ortalama 13.63 idi.
• Kolonoskopik bulgular: Normal bulgular %38.2, polip %26.2, perianal hastalık %12, divertikül %7.1, kolon kanseri %6.2, inflamatuvar barsak hastalığı %6.2, enfeksiyöz kolit %2.7, anjiodisplazi %1.3.

Patoloji sonuçları ise şu şekildedir:

• Tübüler adenom %42.5, adenokarsinom %23.3, hiperplastik polip %21.9, tübülovillöz adenom %9.6, serrated adenom %2.7.
• Polip saptanan 59 hastanın %50.8'i yüksek riskli, %49.2'si düşük riskli olarak değerlendirilmiştir.

Bu bulgular, GGK testinin kolorektal patolojilerin tespitinde etkili bir tarama yöntemi olduğunu göstermektedir. Ancak, bu testin doğruluğu ve takibi için kolonoskopi gibi ileri tetkiklerin yapılması gereklidir.

Endoskopist Kalitesinin Önemi

Pozitif GGK Ttesti sonuçlarını takiben yapılan kolonoskopilerin başarısı, endoskopistin polip tespit oranı (PTO) ve klinik anlamlı serrated polip tespit oranı (KASPTO) ile yakından ilişkilidir. Endoskopistler, çoğunlukla gastroenteroloji uzmanı doktorlardır; daha nadiren bu konuda ileri eğitim almış genel cerrahlar tarafından da uygulanabilmektedir.

Lynn F. Butterly ve arkadaşlarının yaptığı ve 10 Mayıs 2024'te The American Journal of Gastroenterology dergisinde yayımlanan bir araştırma, yüksek PTO ve KASPTO oranlarına sahip endoskopistlerin, pozitif dışkı testlerini takiben daha düşük yanlış negatif kolonoskopi oranlarına sahip olduğunu ortaya koymuştur.

Bulgular:

• Pozitif multitarget dışkı DNA (mt-sDNA) testi sonrası herhangi bir adenom tespiti, en yüksek çeyrekteki endoskopistlerde %62.8 iken, en düşük çeyrekte %48.7'dir (P < .001).
• KASPTO oranları en yüksek çeyrekte %66.7, en düşük çeyrekte %46.9'dur (P < .001).
• Benzer sonuçlar pozitif fekal immünokimyasal test (FIT) sonrası da gözlenmiştir: Adenom tespiti en yüksek çeyrekte %63.3, en düşük çeyrekte %35.8'dir (P < .001).

Bu sonuçlar, yüksek performanslı endoskopistlerin, pozitif dışkı testlerini takiben daha doğru sonuçlar elde ettiğini göstermektedir. Bu nedenle, kolonoskopi işlemi için yüksek PTO ve KASPTO oranlarına sahip endoskopistlerin tercih edilmesi önemlidir.

Sonuç ve Öneriler

GGK testinin pozitif çıkması, kolorektal kanser ve diğer kolon patolojilerinin tespiti için önemli bir işaret olabilir. Bu durumda, kolonoskopi gibi ileri tetkikler yapılmalıdır. Kolonoskopi bulguları ve patoloji sonuçları dikkatlice değerlendirilerek uygun tedavi ve takip planı oluşturulmalıdır. Endoskopist kalitesi, bu süreçte kritik bir rol oynar. Yüksek polip tespit oranlarına sahip endoskopistlerin seçilmesi, yanlış negatif sonuçların minimize edilmesine yardımcı olur ve hastaların doğru tanı ve tedavi almasını sağlar.

Bu nedenle, GGK testi pozitif çıkan hastaların, yüksek kalitede bir kolonoskopi ve detaylı patolojik değerlendirme için uzman bir endoskopist tarafından değerlendirilmesi önemlidir. Bu süreç, kolorektal kanser ve diğer ciddi kolon patolojilerinin erken tespiti ve tedavisi için hayati öneme sahiptir.