Kanser erken tanı tarama testlerinden biri olan kolonoskopiyi, kolon ve rektum kanserini erken dönemde teşhis etmek amacıyla öneriyoruz. Ancak bazen hastalar bu yöntemden hoşlanmayabilir ve yerine alternatif bir tarama sorabilirler. Bu yazımızda; “kolonoskopi nedir”, “kolonoskopiyi neden tercih etmeyebilirsiniz”, “kolon kanseri taraması için başka testler nelerdir” gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.
Kolonoskopi Nedir?
Kolonoskopi, polip ve kanser gibi kalın bağırsak patolojilerini bulmak için kullanılır. Bu işlem sırasında kolonoskop adı verilen ucunda kamera bulunan ince bir tüp, makattan kalın bağırsağın içine doğru ilerletilir. Böylelikle kalın bağırsağın iç yapısı anlık olarak görüntülenir ve eğer bir patoloji saptanırsa anında müdahale edilebilir. Örneğin, bir polibin işlem sırasında çıkarılması veya şüphelenilen tümöral bir oluşumdan biyopsi alınması gibi.
Kolonoskopinin etkinliği ve güvenliğinin değerlendiren en geniş kapsamlı çalışmanın sonuçları
Not: Kalın bağırsak (kolorektal) kanseri, ülkemizde hem erkekler hem kadınlarda en sık görülen 3. kanser türüdür ve kolonoskopi gibi tarama yöntemleriyle erken tanı imkanı vardır. Bu nedenle, 50 yaşından sonra herkesin kendisine uygun bir kolorektal kanser tarama testini belli aralıklarla yaptırması önerilir (kolonoskopi için 10 yılda bir). Tarama testleri; sağlıklı kişilere uygulanan testlerdir. Eğer bir hastalık varsa, bunu erken evrede teşhis etmeyi amaçlar. Kolorektal kanserlere dair aile öyküsü veya diğer risk faktörlerine sahip olanlar, daha genç yaşta taramaya başlayabilir.
Kolonoskopi neden bazen tercih edilmez?
Kolonoskopi, kolon kanseri erken tanısında oldukça kullanışlı olsa da bazı nedenlerden dolayı tercih edilmeyebilir:
- Birkaç gün süren hazırlık, özel bir diyet, bağırsağın temiz olması için yemekten uzak durup bazı içeceklerin içilmesi ve bazen kolonun temizlenmesi için lavman sıvısı gerekmesi.
- Sedasyon (hafif anestezi) gerektirmesi.
- İşlem sırasında bağırsağın daha iyi görüntülenmesi için bağırsağın içine gaz (hava veya karbondioksit) verilir ve işlem sonrası hasta ayılırken rahatsız edici bir gaz baskısı ve karın ağrısı hissedebilir.
- Kolonoskopinin bu alanda uzman kişiler tarafından yapılması gerekliliği nedeniyle her an erişilebilir olmaması veya özel hastanelerde maliyeti gibi diğer nedenler.
- İlgili konu: Kalın bağırsak kanserinden korunmada kolonoskopiyi yapan doktor ne derece etkilidir?
Kolon kanseri erken tanısı için yapılan diğer testler
Kolonoskopi yerine alternatif yapılabilecek birkaç test daha vardır. Bu testlerin tümü, kolon kanseri tespitinde farklı etkinliğe sahiptir.
Kolonoskopi en iyi seçenek olsa da alternatif testler bir kişinin kolonoskopi istememesi veya uygun olmaması durumunda kolon kanseri riskini azaltmasına yardımcı olabilir.
- Fekal (dışkıyla ilgili) immünokimyasal testler
Kalın bağırsak tümörleri sıklıkla kanama yapar; gaita testlerinin amacı, gözle fark edilmeyen kanamaları saptamaktır. Testin yanlışlıkla pozitif sonuç vermesini önlemek için, kişi hemoroid ya da anal fissür varsa veya adet görüyorsa doktoruna bildirmelidir.
Fekal immünokimyasal test (FIT), dışkı numunesi alınarak analiz edilen bir testtir. Dışkıda gizli kan testinin en yeni versiyonudur. Klasik gizli kan testine nazaran bu test kullanılan diğer ilaçlardan etkilenmez veya tüketilen yiyeceklerde kısıtlama yapılmaz.
Kişi dışkı örneğini evde alabilir. Düşük maliyetli bir testtir. Her yıl tekrarlanması gerekir. - Çift kontrast baryumlu lavman
Çift kontrastlı baryumlu lavman, kolonu incelemek için kullanılan bir röntgen türüdür. Test, büyük kolon poliplerini saptamada etkili olabilir, ancak küçük olanları tam göstermeyebilir. Kolonoskopiye benzer yanı, bağırsağın temizlenmesi gerekliliğidir. Eğer şüpheli bir durum olursa, muhtemelen kişinin kolonoskopi yaptırması gerekir. - Gaitada gizli kan testleri
Dışkıda gizli kan testleri kolonoskopi kadar etkili olabilir, fakat etkinliği garanti etmek için her yıl tekrarlanmalıdır. Bu test, kolon kanserinin doğru tespit edilebilmesi için FIT ile birleştirilebilir. - Cologuard
Cologuard, kolonoskopi yerine kullanılabilecek bir diğer dışkı testidir. 2014 yılında FDA onayı almıştır. Yeni bir testtir ve diğer dışkı testlerinden daha maliyetlidir. Testte dışkıda DNA parçaları ve kan aranır. Kolonoskopi yerine kullanılan cologuard testi her 3 yılda bir yapılmalıdır. - Dışkı DNA
Dışkı DNA testi evde yapılabilen bir testtir. Bu test, dışkı örneğinde kan ve kolorektal kanser hücrelerine ait bazı DNA örnekleri saptayarak kanserin varlığını tespit etmeyi mümkün hale getirir.
Gaita testleri sonucu kanserden şüphelenilirse, doğrulamak için kolonoskopi yaptırılması gerekir. - BT kolonoskopi
Kolon poliplerini bulmak için bilgisayarlı tomografi (BT) kullanılmasıdır. Kolonoskopiye benzer bir şekilde, kolonun önceden boşaltılması gerekir. Bir polip veya kanser bulunursa, ileri inceleme ve biyopsi için kolonoskopi gerekir. - Rektosigmoidoskop
Rektosigmoidoskop, kolonoskopi benzeri bir testtir, sadece kalın bağırsağın son bölümleri olan sigmoid kolonu ve rektumu kontrol eder. Kolonoskopi kadar yoğun bir ön hazırlık gerektirmez, sadece lavmanla uygulanabilir. Sorunun bu alanlarda olduğundan şüphelenildiğinde veya hızlı bir inceleme gerektiğinde tercih edilen bir testtir.
*
İlginizi çekebilecek diğer konular:
Rektum nedir ? Ameliyatsız rektum kanseri tedavisi mümkün mü?
Polip nedir, kalın bağırsak polipleri nasıl tedavi edilmelidir?
