Gastrektomi, midenin bir kısmını veya tamamının alınması için yapılan ameliyattır. En sık olarak, erken evre mide kanserinin tedavisi ve obezite ameliyatları için tercih edilen bir cerrahi çeşididir. Bunun dışında tip-2 diyabet ve gastroparezi (mide boşalma sorunu) tedavisinde de tercih edilebilmektedir (bakınız Gastrektomi ameliyatı nedir, çeşitleri nelerdir, nasıl yapılır?).

Mide kanseri olan hastalar genelde yetersiz beslenir. Azalmış ağızdan gıda alımının yanında, protein kaybı da görülür.

Yetersiz beslenme hastaları;

  • enfeksiyona ve kas kaybına karşı daha duyarlı hale getirir,
  • yara iyileşmesini uzatır ve
  • ameliyat sonrası komplikasyon riskini artırır.

Bu nedenle mide kanseri hastalarının beslenme durumlarının ameliyat öncesi uygun bir değerlendirmesi yapılmalıdır.

Hastaların Beslenme Durumunun Değerlendirilmesinde Kullanılan Yöntemler

  • Antropometrik yöntemler (vücut kitle indeksi, bel-kalça oranı, vücut yağ oranı vb)
  • Biyokimyasal parametreler (karaciğer ve böbrek fonksiyon testleri vb)
  • Klinik yöntemler (öykü ve fiziksel muayene)
  • Diyet değerlendirme yöntemleri (beslenme alışkanlıkları)

Gastrektomi sonrası yaşanan belirti ve şikayetler arasında vücut kilo kaybı kaçınılmazdır!

Hastalarda yetersiz beslenme, hastaneye yatış süresinin artması ve hastalık gidişatının kötü olması gibi olumsuz klinik sonuçların yanı sıra kas kaybı, yaşam kalitesinde ve psikolojik durumlarında bozulmalar yaratabilir.

Gastrektomi yapılan hastaların ameliyattan sonra erken enteral (ağızdan) beslenme ile desteklenebileceğini ve erken dönemde oral beslenmenin hastaların gastrointestinal (mide-bağırsak) fonksiyon iyileşmesini ve beslenmeyi teşvik etmede avantajları olduğunu görülmüştür.

Bu tedbirler, ameliyat sonrası daha hızlı iyileşmeye ve hastaneye yatışın daha kısa olmasına yol açabilmektedir.

Gastrektomi Geçirmiş Hastalarda, Komplikasyon Açısından En Önemli Riskler Nelerdir?

  • Kaşeksi
  • Megalobastik anemi: B12 vitamini ve folik asit eksikliği sonucu oluşan bir kansızlık tipi
  • Folat, demir ve B12 eksikliğinin diğer bulguları
  • Dumping sendromu: Gıdaların bağırsağa hızlı geçişinin sebep olduğu, bulantı, ishal, yemek yedikten sonra hissedilen yorgunlukla karakterize bir sorundur. 
  • Düşük protein sindirimi

Gastrektomiden Sonra Beslenmeye Nasıl Başlamalı?

  • Cerrahiden sonra berrak sıvı, püre ve katı yiyeceklere aşamalı olarak beslenmeye başlanır.
  • Yüksek kalorili, proteinden zengin, karbonhidrat ve şeker miktarı düşük, normal yağlı bir diyet önerilir. Gastroktemi ameliyatından sonra mide olmadığı için besin bağırsağa hızlı geçer ve bu da dumping sendromunun ana nedenidir. Bunu önlemek için şeker kısıtlı, protein ve kalori yüksek diyet veriliyor; yapım-onarım olması ve kilo kaybını engellemesi için.
  • Hastaya çok iyi çiğnemesinin önemi açıklanır.

Bireysel gereksinimler doğrultusunda uygulanacak bakımda, öğün sayısı, yiyeceğin yapısı, ısısı, miktarı, tadı ve görünümünde yapılacak düzenlemelere yer verilmesi sorunların hafifletilmesine yardım ederek oral alımı arttırabilir. Bu dönemde mutlaka onkoloji diyetisyeni desteği almak akla gelmelidir.

Sonuç olarak hem hasta ve yakınları hem cerrah hem de hastanın tedavisini yöneten onkolog ve ekibi, gastrektomi ameliyatı olan hastanda, vitamin veya minerallerin yetersiz emilmesi dahil, gelişebilecek olası beslenme eksikliklerinin farkında olmalı ve beslenme değerlendirilmesi ve desteğine ameliyattan önce başlanmalıdır.