Gastrektomi ameliyatı nedir, çeşitleri nelerdir, nasıl yapılır?
Gastrektomi nedir?
Gastrektomi, midenin bir kısmını veya tamamının alımı için yapılan ameliyattır.
Gastrektominin günümüzde öne çıkan iki kullanımı mide kanseri ve obezite cerrahisidir. Bunun dışında tedavisi için önerebilirler. Bunun dışında tip-2 diyabet ve gastroparezi (mide boşalma sorunu) tedavisinde de tercih edilebilmektedir.
Gastrektomi sonrası beslenme, öncesine göre farklılaşır; gıdalar kısmen farklı şekilde sindirilse de yine de yeme ve içme normal bir şekilde devam edebilmektedir. Başta porsiyonlar çok küçükken zamanla kontrollü bir şekilde büyütülür. İyileşmek ve yeni bir diyete alışmak biraz zaman alabilir.
Yazımızda, gastrektominin çeşitlerini, sonrasını ve komplikasyon risklerine dair bilgiler bulabilirsiniz.
Gastrektomi çeşitleri nelerdir?
Gastrektomi operasyonunda midenin tamamını veya bir kısmı çıkarılır.
Üç ana tip gastrektomi vardır:
- Tüm midenin çıkarıldığı total gastrektomi
- Midenin bir kısmının çıkarıldığı parsiyel gastrektomi
- Organın boyutunu azaltmak üzere midenin sol tarafından bir kısmının çıkarıldığı sleeve gastrektomi
Gastrektomi neden kullanılır?
Aşağıdaki durumları tedavi etmek için gastrektomi önerebilir:
Mide kanseri tedavisi için gastrektomi
Erken evre mide kanserinin ana tedavisi gastrektomidir. Cerrah, kanserin türüne ve evresine bağlı olarak, midenin mümkün olduğunca en az kısmını almaya çalışacaktır. Bununla birlikte bölgesel olarak ilerlemiş (midede tümörün büyük ve/veya çevre lenf nodlarında tutulum olan mide kanserlerinde oldukça kapsamlı bir ameliyat olan D2 diseksiyon uygulanır).
Cerrahinin kapsamı, mide kanserinin evresine bağlıdır. En iyi sonuçları elde etmek için gastrektomiden önce neoadjuvan (küçültücü), sonra adjuvan (koruyucu) kanser tedavileri (kemoterapi, radyoterapi, akıllı ilaç gibi) uygulanabilir.
Gastroparezi tedavisi için gastrektomi
Gastroparezi, midenin çok yavaş boşaldığı bir durumdur ve tedavisinde kısmi ya da total bir gastrektomi kullanılması düşünebilir, ancak nadiren ve sadece dikkatli seçilmiş hastalarda. Gastroparezi için gastrektomi yaygın bir tedaviye dönüşmeden önce daha fazla araştırma yürütülmelidir.
Obezite tedavisi olarak bariatrik cerrahi
Obeziteyi tedavi etmek için yapılan ameliyatlara genel olarak bariatrik cerrahi denir.
Obeziteyi tedavisinde gastrektomiyi kullanılabilir; ancak sadece diyet, egzersiz ve belirlenmiş ilaçlar gibi diğer yöntemlerin etkili olmadığı durumlarda buna başvurulur.
Diyabet tedavisi için gastrektomi
2010 yılı sonrası gastrektominin, tip 2 diyabetli kişilerin hastalık sonuçlarını iyileştirebildiğini gösteren çok sayıda araştırma yayımlanmıştır.
2015 yılında yapılan bir araştırmada, gastrik bypass ameliyatı ve sleeve (siliv) gastrektominin (tüp mide ameliyatı), diyabet ve obeziteyi tedavisi için etkili yöntemle olduğu rapor edilmiştir.
Gastrektomi nasıl yapılır?
Cerrahlar mide ameliyatlarını iki şekilde yapabilirler:
Açık ameliyat yaygın tercih edilir. Karından midenin çıkarıldığı bir cerrahidir.
Laparoskopik (kapalı ameliyat, anahtar deliği) cerrahi bölgede birkaç küçük insizyon (cerrahide uygulanan kesikler) içerir. Bu tür ameliyatlar küçük kesikler ile yapıldığı için genellikle daha hızlı iyileşir ve açık cerrahiye göre daha az risklidir. Özellikle obezite tedavisinde sık kullanılan sleeve gastrektomi giderek artan bir şekilde laparoskopik olarak yapılmaktadır.
Cerrah midenin bir bölümünü ameliyatla aldıktan sonra mide sistemini yeniden oluşturur. Çoğunlukla, sindirim sisteminin bölümlerini yeniden bağlamak için kullanılan bu yönteme Roux-en-Y gastrik bypass ameliyatı denir.
Aşağıdaki şekilde, sık kullanılan bariatrik cerrahi çeşitleri görülebilir
Gastrektomiye hazırlık nasıl yapılır?
Gastrektomi öncesi rutin kan testleri istenir.
Gastrektomiden önce, bir kişinin diyetini kısıtlaması veya belirli gıdalardan kaçınması gerekebilir.
Genellikle aşağıdaki gibi rutin testler gerçekleştirir:
- Kan testleri
- İdrar testleri
- EKG (elektrokardiyogram)
- Akciğer röntgeni Bazen şunlar gibi ek testler gerekebilir:
- Üst endoskopi (özofagogastroduodenoskopi)
- Endoskopik ultrason
- Bilgisayarlı tomografi (BT)
Gastrektomi sonrası hastayı neler bekler?
Hemşire veya doktor aksini belirtilmedikçe hasta rahatsızlığa neden olmayan yiyecek veya içecekler tüketilebilir. Özellikle obezite tedavisi amacıyla yapılan bariatrik cerrahiler sonrası 6 aya varan sıkı ve kurallı bir diyet gereklidir; çoğu zaman bu konuda uzman bir diyetisyen desteği size verilecektir. Bununla birlikte farklı kişiler farklı gıdalara daha hassas olabilir; sindirim konusunda sizi zorlayan gıdalar olursa bunları diyetinizden çıkarıp birkaç hafta sonra tekrar ekleyin.
Gastrektomi sonrası daha hızlı iyileşmek için yapılabilecekler
- Egzersiz yapmak. Tromboz (kan pıhtıları) ve kas zayıflaması gibi sorunları önlemek için yatakta bile hareket etmeye devam edin. Gerdirme gibi basit yapabileceğiniz ve kan dolaşımını arttırmak, kas gücünü korumak için hareketler yapın.
Derin nefes almak. Uzun süre yatmak pnömoni (zatüre) gibi enfeksiyonlara yol açabilir. Derin nefes alma teknikleri bu tip komplikasyonları önleyebilir. - Ağrı kontrolü; ağrı seviyelerini görevli hekim veya hemşireye iletmek gerekir. Ağrıyı başarılı bir şekilde yönetmek, rutin yaşama daha çabuk dönmeye yardımcı olacaktır.
- Belirli aktivitelerden kaçının. Yüzme ve ağır kaldırma gibi aktiviteleri doktor izin verene kadar sınırlandırın.
- Genel olarak, ameliyatın 7-10 gün sonrasında dikişler alınır ve bundan sonra, bir kişi yavaş yavaş düzenli aktivitelerine dönmeye başlayabilir.
Gastrektomi sonrası hayat
Bazı gıdaları mide ameliyatından sonra sindirmek daha zor olabilir.
Mide ameliyatından sonra, bir kişi genellikle beslenme şeklini değiştirmek zorundadır, çünkü mideleri küçülür; zaten örneğin obezite tedavisi için amaç da budur. Kanser tedavisi amacıyla yapılan mide ameliyatları sonrası ise eski düzene dönmek daha hızlı olabilmektedir. En uygun tüketilebilecek gıdalar ile ilgili doktor veya diyetisyen ile görüşmek gerekir.
Gastrektomi ameliyatı sonrası şu kan değerlerinin belirli aralıklarla takip edilmesi gereklidir:
Gastrektominin komplikasyonları ve yan etkileri
Kısmi veya total gastrektomi geçiren kişiler, yüzde 75'e varan oranda, yiyecekler bağırsaklara hızlı geçtiği için ishal yaşayabilir.
Gastrektominin diğer komplikasyonları arasında şunlar olabilir:
- Asit reflü veya mide ekşimesi
- Mide bulantısı
- Yemekle ilgili sıkıntı
- Kabızlık
- İshal
- Hazımsızlık
- Roux sendromu
- Karın ağrısı
Bu ameliyatı olmuş bir kişi yeterli besin almakta zorluk çekebilir. Bu, anemi (kansızlık), kalsiyum ve D vitamini eksikliğinden kaynaklanan zayıf kemik metabolizması ve potansiyel olarak mikrobesinlerin yetersiz emiliminden kaynaklanan kilo kaybına yol açabilir.
Gastrektomi sonrası hasta aşağıdaki semptomlardan (şikayet) herhangi birini yaşarsa, doktora başvurmalıdır:
- Ameliyatlı bölge çevresinde ısınma veya kızarıklık
- Bölgede iltihaplanma
- 38 derecenin üzerinde bir ateş
- Sıvıları içememek
- İlaç ile geçmeyen ağrı
Sonuç olarak, total veya parsiyel gastrektomi, mide kanseri için etkili bir tedavidir. Obeziteyi de tedavi edebilir. Bir gastrektomi öncesinde, sırasında ve sonrasında neler beklenmesi gerektiği konusunda bilgi sahibi olmak, ameliyat sürecini daha iyi geçirmenize yardımcı olacaktır.
