İlaçlı MR çekilmesi zararlı değil - emarın üstünden kuşku kalktı

Manyetik rezonans (MR) nedir ?

Manyetik rezonans (MR), çalışma prensibi su moleküllerinde bulunan hidrojen atomunun manyetik alana verdiği tepkiye dayanan ve radyasyon içermediği için güvenle kullanılan bir görüntüleme yöntemidir. Organ anatomisini en iyi görüntüleyen radyolojik yöntem olarak bilinir. Görüntüleme sırasında alerjiye neden olacak ilaç kullanılmaması MR’nin önemli avantajı olsa da bazı durumlarda, özellikle kanser şüphesi durumunda veya kanserli hastanın takibinde ilaçlı MR’ler tercih edilmektedir. Son yıllarda manyetik rezonans görüntülemede gadolinyum kontrast maddesinin kullanımı, yan etki potansiyeli nedeniyle eleştirilmiş, sağlığa zararlı olduğu iddia edilmişti.

Gadolinyum, sadece beyinde değil, aynı zamanda deride ve kemik dokuda tutulabilen ağır metaldir. Gadolinyum esaslı kontrast ajanlar (GBCA), organ, yumuşak doku ve damar sitemini daha detaylı gösteren MR tetkikinde görüntü kalitesini oldukça arttırması bakımından tercih edilmektedir.

İlaçlı MR zararlı mı ?

Sağlığa olan zararları ile ilgili ilk şikayet 2014 yılında Japonya’dan gelmiş, gadolinyum esaslı kontrast maddeler ile bir kaç kez çekilen MR sonrası insanların beyninde sinyal yoğunluğu artışı olduğu iddia edilmişti. Daha sonra Amerika’da Mayo Klinik bu iddiaları destekleyen bir açıklama daha yapmıştı. Mayo Klinik tarafından yapılan çalışmada, 2000 ile 2014 yılları arasında en az dört kez GBCA ile güçlendirilmiş MR çekilen 13 hasta ölümleri sonrasında incelenmiş, ilaçsız MR çekilenlere kıyasla nöronal doku örneklerinde gadolinyum birikime ait ilişki saptandığını açıklanmıştı. Ardından Amerika Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) 2015 yılında gadolinyum esaslı kontrast maddeleri sağlığa olan etkileri nedeniyle takibe almıştı.

FDA, yaklaşık iki yıl süren araştırmanın ardından, gadolinyum esaslı kontrast maddeleri kullanan MR çekimleri sonrasında beyinde gadolinyumun tutulmasından kaynaklanan herhangi olumsuzluğa dair bir kanıt bulamadığını bildirdi. Bu açıklama ile MR’de kontrast madde kullanımını kısıtlamayan FDA, bununla birlikte bu ajanların güvenliklerini incelemeye devam edeceklerini de eklemişti.

Öte yandan iki ay sonra Temmuz 2017’de, FDA kararından farklı olarak, Avrupa İlaç Ajansı’nın (EMA) Farmakovijilans Risk Değerlendirme Komitesi (PRAC), üç gadolinyum kontrast ajanın kullanımından aylar sonra beyin dokularında gadolinyum çökelmesine ilişkin inandırıcı kanıt bulunduğunu; teyit ettikleri bu sonuçla da gadolinyumlu ajan kullanımının kısıtlanmasını önermiştir. EMA kararında özellikle, Magnevist (gadopentetic asit), Omniscan (gadodiamit) ve OPTIMARK (gadoversetamide) olarak üç intravenöz doğrusal gadolinyum kontrast ajanları yetkilerini askıya aldıklarını açıkladı.

EMA bu kısıtlama önerisinin sadece önlem amaçlı olduğunu, beyindeki birikimin sağlık açısından risk oluşturduğuna dair net kanıtların bulunmadığı belirtmiştir. Bundan sonra Avrupa Komisyonu, EMA’nın tavsiyelerini inceleyecek ve yasal bağlayıcı karar alacaktır.

Sonuçta özellikle çoklu (dört veya daha çok sayıda) ilaçlı MR çekimine maruz kalanlar için yapılan bu uyarıların, sağlık açısından ispatlanmış herhangi bir olumsuzluk nedeniyle yapılmadığını belirtmek gerekir. Ancak her şeyde olduğu gibi gereksiz istenilen tetkiklerin sınırlandırılması bakımından bu uyarılar önemlidir. Bu konuda doktorunuzdan istenilen tetkiklerin size olan faydaları ve zararları konusunda en doğru bilgiyi alabilirsiniz.