İmmünoterapi ile Kanserden Korunma – Lynch Sendromunda Yeni Bir Umut

Lynch Sendromu Nedir ve Neden Önemlidir?

Lynch sendromu, kalıtsal bir genetik durum olup, DNA hasarını düzeltme yeteneğindeki bir bozukluk nedeniyle kanser riskini büyük ölçüde artırır. Bu sendromdan muzdarip bireylerin, hayatları boyunca en az bir tür kanser geliştirme olasılığı %70 gibi çok yüksek bir seviyededir. En yaygın olarak bağırsak (kolon ve rektum) kanserleri, mıde kanseri ve rahim (endometriyum) kanseriyle ilişkilendirilir. Bununla birlikte, yumurtalık, ince bağırsak ve bazı üreter tümörleri de risk altındadır.

16 Ekim 2023'te Nature Medicine dergisinde yayımlanan bir çalışma, bu genetik durumun getirdiği riskleri kontrol altına alabilecek bir tedavi seçeneği sunuyor: Bağışıklık kontrol noktaları inhibitörleri (checkpoint inhibitors) sınıfından immünoterapilerle ile tedavi.

Nature Araştırmasının Temel Bulguları

1. Katılımcı Sayısı:

   • Araştırmaya toplam 172 Lynch sendromu tanısı almış hasta dahil edilmiştir.
   • Bu hastalar immün kontrol noktası inhibitörleri (Opdivo, Keytruda vb) ile tedavi edilmiştir.

2. Yeni Kanser Gelişimi:

   • İmmünoterapi sonrası, hastaların yaklaşık %12'si yeni bir kanser geliştirmiştir (21 hasta).
   • Bu yeni kanserlerin yaklaşık %50’si cilt kanserleridir (daha az ciddi türler).

3. Cilt Kanserleri ve Visseral Tümörler:

   • Cilt kanserlerinin çoğunluğu kolayca tespit edilmiş ve tedavi edilmiştir.
   • Visseral (iç organlara ait) tümörlerin oranı immünoterapi alan hastalarda anlamlı şekilde daha düşük bulunmuştur:
     • Daha sonradan iç organ tümörleri geliştiren hastalar; İmmünoterapi alanlarda %8, immünoterapi almayanlarda ise %16 bulunmuştur.

4. Karşılaştırmalı Risk Analizi:

   • İmmünoterapi alan hastalarla kontrol grubundaki hastalar (kemoterapi alanlar) karşılaştırılmıştır.
   • İmmünoterapi grubunda ciddi kanserlerin gelişme oranı yaklaşık %50 daha düşük bulunmuştur.

5. Zaman Çizelgesi:

   • Araştırmada hastalar, tedavi sonrası 3 yıl boyunca takip edilmiştir.
   • Takip süresince ciddi visseral tümör oranı immünoterapi grubunda belirgin şekilde düşük kalmıştır.

6. Yan Etkiler:

   • Cilt kanserlerinin yanı sıra, immünoterapinin bazı hafif immün yan etkileri gözlemlenmiştir.
   • Ancak bu yan etkilerin büyük çoğunluğu kontrol altına alınabilir veya tedavi edilebilir bulunmuştur.

Bu bulgular, bağışıklık tedavisinin sadece kanser tedavisinde değil, aynı zamanda kanserin önlenmesinde de potansiyel bir yöntem olabileceğini gösteriyor.

---

Bağışıklık Tedavisinin Avantajları ve Sınırlılıkları

Araştırmada, bağışıklık tedavisi alan hastalarda ortaya çıkan deri kanserlerinin erken tespit edilip kolayca tedavi edilebildiği vurgulanıyor. Ancak daha da önemlisi, viseral tümörlerin oranının düşmesi.

Bu deri kanserlerinin klinik açıdan büyük bir etkisi yok. Asıl önemli olan, iç organ tümörlerini azaltabilmiş olmamız.

Bağışıklık kontrol noktaları inhibitörlerinin yan etkileri de dikkatlice değerlendirilmelidir. Bu tedavinin yan etkilerinin, önleyici tedavi olarak kullanılması durumunda hasta ve doktorlar tarafından dikkatlice tartılması gerekiyor.

---

İmmünoterapi Alan Lynch Sendromlularda Cilt Kanserleri Daha Fazla

İmmünoterapi alan Lynch sendromlu hastalarda cilt kanserlerinin daha fazla görülmesinin birkaç olası sebebi olabilir. Bu durumun altında yatan mekanizmalar tam olarak net olmasa da, şu olasılıklar üzerinde durulabilir:

1. İmmün Sistem Aktivasyonunun Yan Etkileri

İmmünoterapiler, bağışıklık sistemini aktive ederek kanser hücrelerini hedef almayı amaçlar. Ancak bu aktivasyon, bağışıklık sisteminin ciltteki sağlıklı hücrelere karşı aşırı tepki vermesine neden olabilir. Bu durum, hücre proliferasyonunu artırarak veya prekanseröz lezyonları ilerleterek cilt kanserlerinin ortaya çıkmasını kolaylaştırabilir.

2. Ultraviyole (UV) Işığa Karşı Duyarlılık

Bağışıklık sistemi üzerindeki değişiklikler, cilt hücrelerini UV ışınlarına karşı daha savunmasız hale getirebilir. İmmünoterapi sonrası hastaların cildi, güneş ışığına daha duyarlı olabilir ve bu da cilt kanserlerinin gelişme riskini artırabilir.

3. Lynch Sendromunun Kendine Özgü Genetik Yapısı

Lynch sendromlu bireylerde DNA tamir mekanizmalarının bozuk olması (MMRd), sadece iç organlarda değil, ciltte de hücresel mutasyonların birikmesine neden olabilir. İmmünoterapi, bu genetik yatkınlığı tetikleyerek cilt kanserlerinin daha sık ortaya çıkmasını sağlayabilir.

4. Bağışıklık Sisteminin Önceliklendirilmesi

İmmünoterapi, bağışıklık sistemini özellikle viseral tümörlere karşı daha etkin hale getirebilir. Bu sırada bağışıklık sisteminin ciltte gelişen bazı prekanseröz veya düşük riskli lezyonları göz ardı etmesi mümkündür. Bu durum, deri kanserlerinin daha sık ortaya çıkmasına neden olabilir.

Lynch Sendromunda Bağışıklık Tedavisinin Mekanizması

Lynch sendromunda, DNA tamirini gerçekleştiren mekanizmalardaki bozukluk (dMMR) sonucu, kanser gelişimi riski artar.

dMMR (mismatch repair deficient), hücre içindeki DNA'nın düzgün onarımını etkileyen bir anormalliktir ve tümör dokusunda yapılan genetik testler ile belirlenir.

Bu durum, tümörleri bağışıklık sistemi için daha görünür hale getirir. Bu nedenle, bağışıklık sistemini kanserle savaşmaya yönelten kontrol noktaları inhibitörleri, dMMR tümörleri olan hastalarda çok etkili olabilir.

Bu çalışma, bağışıklık tedavisinin kanseri önleme potansiyelini ilk kez ortaya koyuyor.

Lynch Sendromu Tanısı ve Taramaların Önemi

Lynch sendromuna sahip bireylerin %90’ı, bu durumu taşıdığını bilmiyor.

Test edilen tümörlerin dMMR içerip içermediğinin analiz edilmesi sadece en iyi tedavi yöntemini seçmekle kalmaz, aynı zamanda aile bireyleri için gelecekteki riskleri belirlemek adına da hayati bilgiler sağlar.

Lynch Sendromuna Yönelik Kapsamlı Bir Yaklaşım

Lynch sendromu ve diğer kalıtsal kanser sendromlarına sahip bireyler, yakından izleme ve düzenli taramalardan oluşan kapsamılı bir takibe ihtiyaç duyar. Bu takip, kanser riskini azaltmak ve erken tespiti sağlamak amacıyla çeşitli yöntemleri içerir:

• Kolonoskopi: Kalıtsal kolon kanserlerini erken tespit etmek için sıklıkla uygulanır.

• Endoskopi: Üst gastrointestinal sistemde (mide ve ince bağırsak) gelişebilecek kanserleri belirlemek için kullanılır.

• Idrar Tahlilleri: Genitoüriner (böbrek ve üreter) tümörlerin erken tespiti amacıyla düzenli olarak yapılır.

• Deri Kanseri Taramaları: Cilt kanserlerini erken evrede tespit etmek için periyodik kontroller önerilir.

Jinekolojik kanserler için etkili bir tarama yöntemi bulunmaması nedeniyle, Lynch sendromlu birçok kadın, çocuk sahibi olduktan sonra rahim ve yumurtalıklarını cerrahi yolla alındırmayı tercih etmektedir. Bu karar, bireyin risk profiline ve aile öyküsüne göre doktorlarıyla birlikte değerlendirilmelidir.

Gelecek Perspektifi: Klinik Araştırmalar

Araştırmacılar, yeni bir klinik araştırma planıyla bu tedavinin koruyucu etkilerini daha yakından incelemek üzere harekete geçti. Ancak, tedavinin risk ve faydaları dikkatle değerlendirilerek uygulanmalıdır.

Sonuç olarak bu çalışma, bağışıklık tedavisinin kanser önleme potansiyelini keşfederek, Lynch sendromlu bireyler için çok büyük bir umut kapısı açmıştır. Genetik testlerin yaygınlaştırılması ve bu yöntemin klinik uygulamalara entegrasyonu, kanserle savaşta yeni bir dönemin başlangıcı olabilir.

---