2018 Nobel Tıp Ödülü kanser immünoterapi çalışmaları ile James Allison ve Tasuku Honjo'nun

Kanser tedavileri, eskiden üçlü sütün üzerine kurulu idi, şimdi ise dörtlü sütun üzerine kurulu ve artık çok daha etkili. 1950'lerden beri yaklaşık 70 yıldır sadece cerrahi, radyoterapi ve antikanser ilaçlar (kemoterapi ve akıllı moleküller) üzerine kurulu kanser tedavilerine artık immün kontrol noktası inhibitörü olarak adlandırılan yeni nesil immünoterapiler eklendi.

Dünyanın en prestijli bilim ödülü olarak gösterilen Nobel Tıp veya Fizyoloji Ödülü 1 Ekim 2018'de sahiplerini buldu. Japon bilim insanı Tasuku Honjo ve Amerikalı bilim insanı James P. Allison, bağışıklık sisteminin, kanser hücrelerine etkili bir şekilde saldırmasını sağlayan immün kontrol noktası inhibitörlerini keşifleriyle 2018 Nobel Tıp veya Fizyoloji Ödülü'ne layık görüldüler. Bu keşif sayesinde agresif cilt kanseri malign melanom ve akciğer kanseri başta olmak üzere birçok kansere karşı etkili immünoterapi ilaçları geliştirildi.

Bağışıklık sistemi normalde hasarlı ve yabancı hücreleri bulma ve yok etme yeteneğine sahiptir. Ancak kanserin bilinen 10 temel özelliğinden biri de kanser hücrelerinin, bağışıklık sistemi ataklarından korunmak için birtakım yollar geliştirmesidir. Normal hücrelerimiz, bağışıklık sistemi ataklarından korunmak için yüzeylerinde birtakım moleküller taşır. Bağışıklık sisteminin savaşçı T hücreleri bu molekülleri tanıyarak normal hücrelere saldırmaz. Kanser hücreleri de bu molekülleri taşıyarak T hücrelerine sahte bir dost olarak görünürler. Böylelikle, bağışıklık sisteminden kaçarlar. 1990'lı yıllarda, Allison bu moleküllerden ilkini (CTLA-4) keşfetti. Allison aynı zamanda, bu proteini hedef alan inhibitörler (baskılayıcı) dizayn ederek fare modellerinde anti-kanser etkisini gösterdi. Dr. Alison'dan bağımsız olarak, Japon bilim insanı Tasuku Honjo 1992 yılında ikinci kontrol noktası molekülünü (PD-1) keşfetti. Bu kontrol noktalarından CTLA4 bir arabanın el frenine, PD-1 ise ayak frenine benzetilmektedir (haberin resminde sarı renkte) ve bunlara karşı geliştirilen monoklonal antikor yapısındaki ilaçlar da immün kontrol noktası inhibitörleridir (haberin resminde yeşil renkte).

İki bilim insanının çalışmaları, kanser immünoterapisi denilen, tamamı ile yeni bir kanser tedavi konseptinin doğmasını sağladı. Bu tedaviler sonrasında, hastaların yaşam sürelerinde belirgin ölçüde artış görüldü.

- İlgili Konu: Tüm kanser immünoterapi çeşitleri (detaylı)

Bilime adanan iki yaşam

Dr. Allison, 1948 yılında ABD Teksas'da doğmuş ve doktora eğitimini immunoloji alanında tamamlamıştır. Şu anda MD Anderson Kanser Merkezi'nde immunoterapi direktörü olarak çalışmaktadır. Dr. Allison, kendini sadece bir bilim insanı olarak tanımlıyor. Başlangıçta kansere tedavi arayışlarında yer almadığını, T hücrelerin nasıl çalıştığını anlamaya çalıştığını belirtiyor. Aynı zamanda, annesi ve abisinin kanser tedavilerinde yaşadığı zorluklara şahit olduktan sonra kendi çalışmalarının yeni bir kanser tedavisine dönüşme ihtimalini düşünmeye başladığını söylüyor.

Dr. Alison, "Tüm kanser hastalarının şunu bilmesini istiyorum. Kanser tedavilerinde ilerleme sağlıyoruz."

Dr. Alison aynı zamanda müzikle de ilgilenmektedir. İmmunolog ve onkologlardan oluşan "Kontrol Noktası" adlı bir müzik grubunda harmonika çalmaktadır.

2018 Nobel Tıp Ödülü'nü paylaşan Dr. Tasuku Honjo, 1942 yılında Japonya Kyoto'da doğmuş ve doktora eğitimini medikal kimya alanında tamamlamıştır. 1984 yılından beri, Kyoto Üniversitesi'nde moleküler immunoloji alanında profesör olarak görev yapmaktadır.

Dr. Honjo, temelde tıp fakültesi mezunudur, yani bir hekimdir. Tıp eğitimi esnasında, çok sevdiği sınıf arkadaşlarından birini mide kanserinden kaybetmesi onu kanser araştırmalarına yönlendirmiştir. Dr. Honjo'nun ikinci kontrol noktası keşfi, kontrol noktası inhibitörlerinin geliştirilmesine olanak sağlamıştır. Bu sayede akciğer, böbrek, lenf ve deri kanserine sahip hastalarda başarılı tedaviler sağlanmıştır. Yan etkilere ve her hastada etkili olamamasına rağmen kontrol noktası inhibitörleri kanser tedavilerinde devrim yaratmıştır. D

r. Honjonun araştırmasına dayanarak geliştirilen ilaç, Amerikan Başkanlığı yapmış Jimmy Carter'ın tedavisinde kullanılmıştır. Jimmy Carter, 2015 yılında beyine metastaz yapmış deri kanseri malign melanom teşhisi almıştı. Bu ilacın kullanımından 1 sene sonrasında tümörün tedaviye tam yanıt verdiği rapor edildi.

Honjo ödül haberi sonrasındaki görüşleri şöyle ifade ediyor:

"Araştırmalara devam etmek istiyorum. İmmunoterapi daha çok kanser hastasını başarılı şekilde tedavi etmeye devam edecek."

Aynı zamanda Dr. Honjo yaşadığı ilginç bir anıdan da bahsediyor:

"Golf sahasındayken, oyunculardan biri yaklaşıp bana şöyle dedi: Keşfiniz sayesinde geliştirilen ilaçla tedavi gören bir akciğer kanseri hastasıyım. Sizin sayenizde tekrardan golf oynayabiliyorum. Teşekkür ederim."

Dr Honjo, bu sözleri duymanın herhangi bir ödülden daha mutluluk verici olduğunu belirtiyor.

Dr. Honjo ve Dr. Allison Nobel komitesi tarafından verilen 775 milyon sterlinlik ödülü paylaşacaklar. İlk bir defa bir kanser tedavisine Nobel Ödülü verildi. Bilim, insan hayatına güzellikler getirmeye devam ediyor. Dünya üzerindeki binlerce bilim insanı kansere karşı etkili tedaviler geliştirmeye uğraşıyor. 

*

Aşağıda, James P. Allison'un yer aldığı, tamamı kanser immünoterapisi ile uğraşan doktor ve bilim insanlarından oluşan The Checkpoints (Kontrol Noktası) adlı müzik grubunun konser performansları yer almakta.

İlgili Konular

2017 Nobel Tıp Ödülü neden yine sirkadiyen ritme verildi?

2016 Nobel Tıp Ödülü Otofaji çalışmaları ile Yoshinori Ohsumi’ye verildi

Aziz Sancar’a Nobel Ödülü’nü getiren çalışmaları: DNA’nın mekanistik tamiri

Aziz Sancar ve ekibinin en dikkat çekici buluşlarından biri: Sirkadiyen ritim, kanser ve kemoterapi!