1970’li yıllarda araştırmacılar, mikroskop altında insan kanser hücrelerini incelediklerinde birbirini yiyen hücrelerin olduğunu gördüler. Bu duruma hücre kanibalizmi (yamyamlık) dendi. Kanser hücrelerinin birbirini yemesinin altında yatan sebepler ve biyolojik mekanizması ise yakın zamana kadar bilinmiyordu. Bunun yanı sıra kanserle olan ilişkisi de tam olarak aydınlatılamamıştı. Yayımlanan son çalışma, mitoz dediğimiz hücre bölünmesinin bu durumu tetiklediğini gösteriyor.

Hücre kanibalizmi – hücresel yamyamlık nedir?

Entosis olarak da bilinen bu davranış epitel karaktere sahip kanser hücrelerinde gözlemlenmektedir. Bu durumda, diğer hücre tarafından adeta “yutulan” hücreler parçalanarak sindirilir.

Epitel doku, vücudun iç ve dış yüzeyini örten, araları çok sıkı olan epitel (döşeyici) hücrelerden oluşmuş, özelleşmiş bir dokudur. Organ kanserlerinin çoğu bu epitel hücrelerden başlar.

Hücre kanibalizmi, epitelyal tipte kanser hücrelerinde sıklıkla görülmektedir.

Hücresel yamyamlık (cellular cannibalism) ve kanser ilişkisi oldukça komplekstir. Kanser hücreleri, diğer hücreleri yiyerek kendine besin sağlar ve böylelikle çoğalmaya devam eder. Bu, aynı zamanda kanser hücresinin tümör mikroçevresinde yaşamını sürdürmesini sağlar. Kanser hücresinin genetik yapısındaki kararsızlık (instabilite) artar.

Tüm bu bilgilerin ışığında, entosisin tümör grade (evresini) artırdığı görülmüş ve hücre içinde hücre yapısı oluşan hastaların kötü bir prognoza (hastalık gidişatına) sahip olduğu gözlemlenmiştir.

Entosis aynı zamanda kanser hücresinin evrimini desteklemektir. Kanser hücreleri arasında ortama en iyi uyum sağlayan hücreler diğer hücreleri yiyerek ortadan kaldırır.

Entosisin kanserden koruyucu bir etkisinin olduğu da düşünülmektedir. Bu durumda hasar almış hücreler ortadan kaldırılabilmektedir. İki durum içinde altında yatan mekanizma tam olarak aydınlatılamamıştır.

Bu konuda yeni yayımlanan bir çalışmada, insan epitel hücreleri kullanılmıştır. Araştırmanın amacı hücresel yamyamlığa neden olan proteinleri hızlandırılmış çekim yapan mikroskoplar kullanılarak tespit etmektir.

Araştırma sonuçlarına göre;

  • Epitel hücrelerinin bir ortama bağlanamamaları durumunda, başka hücreler tarafından ortadan kaldırıldığı gözlenmiştir.
  • Belki de araştırmanın en ilgi çeken sonuçların biri de hücre bölünmesi mitozun hücre kanibalizmasını tetiklediğinin gözlemlenmesidir.

Peki bu çalışma kanser açısından neyi ifade ediyor?

  • İnsan kanserlerinin yüzde 80’i epitel karakterlidir. Epitelyal kanser hücrelerinde sıklıkla gözlenen hücresel kanibalizmin sebebini anlamaya yönelik önemli bir çalışmadır.
  • Hızlı çoğalan hücrelerin, diğer hücreler tarafından yenildiği tespit edilmiştir. Bir başka deyişle, kontrolsüz çoğalma hücre kanibalizmini tetiklemektedir. Bu durum yeni tedavi stratejilerinin geliştirilmesini sağlayabilir.
  • Hücrelerin diğer hücrelere ve çevreye bağlantısı kaybolduğunda, kolaylıkla diğer hücreler tarafından ortadan kaldırıldığı görülmektedir. Bu durum kanser hücresinin diğer hücrelere tutunmasını sağlayan protein yapılarını hedef alan ilaçların, anti kanser etkisini açıklayabilir.

Önemle vurgulamak gerekir ki, entosis hem kanseri destekleyici hem de kansere karşı koruyucu bir role sahiptir. Daha detaylı çalışmalar ile bu durumun altında yatan sebeplerin aydınlatılması gerekmektedir.